In Amsterdam valt als toeristische onderneming geen reet meer te verdienen

Van alle Nederlandse steden trekt Amsterdam veruit de meeste toeristen, jaarlijks zo’n negen miljoen. Door de crisis is daar nog maar weinig van terug te zien. Vorig jaar kon je in deze periode nauwelijks heelhuids de Dam oversteken – er botste altijd wel een toerist met een Primarktas, rolkoffer of Big Mac in z’n snufferd tegen je fietswiel aan. Nu staat levend standbeeld Magere Hein al wekenlang te wachten tot iemand met hem op de foto wil.

Voor toeristische winkels – van souvenirwinkels tot churros-kraampjes – is de tijd dat Amsterdam een pretpark was een vage herinnering. Madame Tussauds en de Amsterdam Dungeon zijn tijdelijk gesloten, er is geen kermis te bekennen, en ook de commerciële boottochtjes langs de grachten zijn gestopt.

Ondanks deze leegloop blijven sommige toeristische bedrijven wél open. Bijvoorbeeld die ene winkel waar je thematische badeendjes kan kopen, de smartshops die buitenlandse jongeren voorzien van psychedelica en plekken waar je wietsokken kan aanschaffen. Maar ook Magere Hein is een ondernemer die zijn rekeningen zal moeten betalen. Ik ging even bij ze langs om te vragen hoe het ze vergaat, en hoe ze ‘t hoofd boven water proberen te houden.

Stelian, 39, poseert met toeristen op de Dam

Ik doe dit al elf jaar. Afhankelijk van hoe het weer is, of er veel toeristen zijn en of ik genoeg energie heb om de hele dag rechtop te staan, verdien ik zo’n dertig euro per uur. Ik heb mijn populairste pak aan: toeristen vinden het leuk, die grote joint en de tekst ‘I Love Amsterdam’ op mijn cape, maar vandaag heb ik nog niets verdiend. Vorig weekend verdiende ik op één dag vijfendertig euro. Vorige maand stond ik elke dag op de Dam en heb ik nul euro verdiend. Door mijn werk kan ik geen aanspraak maken op overheidssteun. Het is een zware baan, en door de crisis ben ik mijn laatste spaarcenten aan het uitgeven zodat ik mijn kamertje van vierhonderd euro per maand kan blijven betalen. Ik heb geen andere optie. Ik kom uit Roemenië en al die tijd dat ik hier al woon, was dit mijn werk. Ik hoop dat ik volgend jaar misschien toch ander werk kan vinden.

Agnes, 31, verkoopt badeendjes met thema

Ik werk nog maar een week op deze plek. Hiervoor werkte ik in een veel grotere eendenwinkel naast het Centraal Station. Die is permanent gesloten door corona, omdat er niets verkocht wordt. Alleen toeristen kopen eendjes.

Mijn werk is zo deprimerend nu. Ik ben erg dankbaar dat ik nog een baan heb, maar ik verveel me kapot. Normaal gesproken komen er tweeduizend mensen per dag, maar nu zijn het er soms nul. Ik mis de toeristen. Als ik naar buiten kijk en de lege straten zie, heb ik het gevoel dat ik in een sciencefictionfilm beland ben. De enkele klant die we nu hebben vraagt om een mondmasker. Die wil de baas als noodoplossing gaan verkopen, maar daar geloof ik niet in. Het enige wat ik van ‘s ochtends tot ‘s avonds doe, is de eendjes keer op keer opnieuw schoonmaken.

Marissa, 21, werkt in een smartshop

Normaal gesproken heb ik het druk, maar nu zijn mijn werkdagen een stuk rustiger. Voorheen hadden we vooral toeristen als klanten en die kopen truffels. Toeristen komen naar Amsterdam om te feesten en grenzen op te zoeken. Dat merk je ook als je door deze straat loopt tijdens het hoogseizoen. Locals, die nu onze voornaamste klanten zijn, kopen vooral vaporizers en aan het begin van de lockdown verkochten we veel grow kits. Ik denk dat mensen tijdens deze crisis ook meer zin hebben om te blowen.

Het is erg dubbel allemaal. Ik mis de drukte in de winkel, want het houdt me lekker bezig en ik leer veel mensen van over heel de wereld kennen. Maar als inwoner van de stad, vind ik het heel prettig dat er geen toeristen zijn. Ik vind het nu heerlijk om door te stad te fietsen naar mijn werk. Dat was elke ochtend toch een grote ergernis.

Adnan, 31, werkt in een souvenirwinkel

Ik werkte in een pannenkoekenhuisje voor toeristen. Ik wilde een betere baan hebben, want ik werd knettergek van het feit dat je soms een hele nacht pannenkoeken moest bakken. Deze baan is veel stabieler. Maar nu krijg ik amper klanten over de vloer. Mensen komen alleen voor sigaretten, want de lokale bevolking is niet geïnteresseerd in Hollandse asbakjes of sleutelhangers. In het weekend verkopen we misschien nog een doosje lachgaspatronen. Winkels lijden, overal ter wereld, door deze crisis.

Ik verveel me niet echt, hoor. Ik knoop gesprekken aan met de enkeling die langskomt, kijk wat Arabische komedies, scroll op Facebook of Whatsapp en als ik dat niet doe, word ik sowieso wel afgeleid door alle dingen die in de winkel hangen. We hebben meer dan driehonderd verschillende souvenirs.

Ik voel gelukkig geen druk van mijn baas. Hij is een beetje als een broer voor ons. We doen ons best voor hem, en hij geeft ons ook niet het gevoel dat we onze baan gaan verliezen. Ik hoop wel dat er snel weer klanten komen, want zelfs tijdens de drukke topdagen moeten we een week lang werken voordat onze baas de huur en lonen kan betalen.

Steffie* ,27, verkoopt wafels, churros en crêpes in een bakkerij

Vorig jaar was het hier pure chaos. Onze klanten zijn toeristen en vooral ‘s avonds is het hier heel erg druk, want dan komen de toeristen die dronken of stoned zijn. Onze churros en crêpes zijn het populairst. Nu hebben we veel minder klanten, en als er een klant komt, dan is het een Nederlander die een broodje koopt.

Enerzijds is het fijn dat je nu andere dingen kan doen. We kunnen rustig schoonmaken, extra gebakjes maken, gewoon, omdat het leuk is, en ik klets vooral de hele dag met mijn collega’s. Maar daarom wilde ik hier niet werken: ik hou ervan als het snel en hard gaat, als het ontzettend druk is. Ik ga erg goed op een beetje uitdaging. Vorig jaar was het hier bloedheet, binnen was het vijfenveertig graden. En dat mis ik dus. Ik woon in Zaandam en ben speciaal hier komen werken omdat ik omringd wilde zijn door toeristen. Hopelijk komen ze snel terug.

Sarrita, 30, werkt in een souvenirwinkel

Ik hou van mijn werk. Ik vind het leuk om verschillende mensen van over de hele wereld te ontmoeten. Nu gebeurt dat, uiteraard, helemaal niet. Doordeweeks krijgen we zes klanten over de vloer. Normaal gesproken zijn dat er driehonderd per dag. Het gekke is dat we wel veel beter zien wat, en hoeveel er gestolen wordt. Toeristen stelen zonder een crisis al best wel veel, maar nu er minder klanten zijn, valt het sneller op hoeveel er gestolen wordt, vooral door daklozen. Volgens mij komt dat doordat daklozen nu minder geld krijgen van toeristen, waardoor stelen hun enige optie is.

Mijn werk is nu wel erg ontspannend. ik zet een muziekje op, bel met vrienden en ik maak elke dag alles schoon. Er is niets anders te doen.

Aziz, verkoopt alcoholische dranken

Tachtig procent van onze klanten bestaat uit toeristen. Die zijn allemaal weggevallen, want de straten zijn leeg en toeristen zijn niet meer aan het feesten in Amsterdam. Soms komen er maar twee klanten per dag. Ik was erg angstig in het begin van de pandemie, omdat ik niet wist hoe ik dit ging overleven. Gelukkig kunnen we rekenen op overheidssteun, die onze verliezen wat kan opvangen.

Ik heb geluk vergeleken met andere winkels in deze straat. Ik zie dat meer Nederlanders drank kopen, volgens mij omdat iedereen zich verveelt in quarantaine en daarom meer drinkt. Mensen gaan altijd eten en drinken nodig hebben, en er zal ook altijd vraag blijven naar alcohol.

Giovanni*, verkoopt Italiaans ijs, hotdogs, en haring op de Dam

Al meer dan twintig jaar sta ik met mijn kraampje op de Dam. Dit jaar is vreselijk. Als ik ‘s ochtends naar mijn kraampje ga, weet ik nooit wat me te wachten staat. Ik mag blij zijn als ik honderd euro verdien op een dag. Mijn hoogtepunt is als iemand een colaatje of fanta koopt. Dat is het dan. Ik kan me niet inbeelden dat het deze zomer beter zal worden. Ik ga tweeënhalf jaar hard moeten werken, om de schade in te halen.

Het is frustrerend. Ik maak me zorgen om de toekomst, kan geen eten meer maken voor mensen en verveel me. Ik kan niets anders doen dan hopen op klanten. Dat is het enige wat ik doe op een dag.