De surrealistische horror van het Hongaarse Busó-festival

Toen ik de foto’s van Zsolt Repasy voor het eerst zag, werd mijn obsessie met rituelen en occult aangewakkerd. Ze zagen eruit als screenshots uit The Wicker Man — en dan niet de versie met Nicolas Cage. Welkom in het Zuid-Hongaarse dorpje Mohács, waar elke februari het boerendorp verandert in een surrealistische heidense nachtmerrie genaamd Busójárás. In het festivalpakket zitten rode lippenstiftvlekken, jute bivakmutsen, handgemaakte duivelsmaskers, zelfgestookte drank en heel veel vuur.

Volgens de legendes wordt het festival al gehouden sinds de Ottomaanse bezetting van Mohács in de zestiende eeuw. De dorpelingen waren toen het bos ingetrokken, op de vlucht voor de Turken, en op een nacht verscheen er een mysterieus figuur. “Bereid je voor op het gevecht,” zei de figuur. “Maak wapens en maskers en wacht op een stormachtige nacht waarop een gemaskeerde ridder jullie zal leiden.”

Enkele dagen later kwam de ridder tijdens een storm, en beval hij de dorpelingen om terug te gaan naar hun dorp om het te plunderen. De dorpelingen renden het dorp in met maskers van bladeren, boomschors en stof, en de Turken dachten dat ze werden aangevallen door demonen. Ze vluchtten en keerden nooit meer terug.

Het gerucht dat kwaadaardige geesten in het dorp ronddwalen bleef bestaan en vandaag de dag herdenken de inwoners van het dorp deze gebeurtenis door rare kostuums aan te trekken en dronken te worden.

We spraken Zsolt Repasy, een lokale fotograaf die het festival van binnenuit heeft vastgelegd, om het ritueel door de lens van een echte Busó-loper te ervaren.

VICE: Kun je je ervaringen tijdens het Busó-festival omschrijven?
Zsolt Repasy: De eerste keer dat ik naar de Busó-feesten ging was als kind, vroeg of midden in de jaren tachtig. Ik vond het fascinerend, magisch en eng — maar ook leuk. Vier jaar geleden ben ik naar Mohács gegaan om het hele evenement te fotograferen, zonder een bepaald concept. Ik maakte gewoon foto’s van wat ik zag. Ik wilde alleen zien wat er daar gebeurde en die magie delen met mensen die niet de kans hebben om het te zien.

Ik heb wat vrienden gemaakt die me de traditie hielpen te begrijpen en ze gaven me de kans om me bij een paar Busó-groepen te voegen, zodat ik een insider werd. Ik probeer groepen en tradities altijd van binnenuit mee te maken want dan zie je waar het echt om gaat. Dit zijn momenten die een toerist of zelfs een gewone burger nooit zou kunnen meemaken.

Speelt bijgeloof nog steeds een rol tijdens het festival of is het tegenwoordig gewoon een traditie?
Ik zou zeggen dat het 90 procent traditie is en 10 procent bijgeloof. Op de maandag van het evenement bezoeken Busó-groepen de inwoners van het dorp. Gastheren heten hen dan welkom en bieden ze iets te eten en drinken aan — vooral pálinka en glühwein. Als de Busós welkom worden geheten en dat krijgen aangeboden, “helpen” zij de inwoners door het brengen van voorspoed en geluk. Dat kan voor een goede oogst zijn, de geboorte van een kind, of iets anders. Maar als ze niet welkom worden geheten, vervloeken ze het huis of worden ze vijandig. Dit is dan wel erg mild. Ze klimmen bijvoorbeeld op de heg of het huis of ze pakken de gastheren op en gooien ze onder met bloem of zaagsel. Soms is het wat erger en laten ze de varkens, hanen, kippen en koeien los. Sommigen veroorzaken chaos in de huizen. Vroeger namen veel mensen wraak op anderen tijdens dit evenement, voor echte of verzonnen zaken.

Mijn favoriete verhaal is van een paar decennia geleden. Een paar burgers hadden ruzie met een rijke inwoner. ’s Nachts hebben ze toen zijn paardenkar losgemaakt, en die op het dak van het huis weer vastgemaakt. Er zijn veel hilarische verhalen, maar ook wat gewelddadige. Dat kwam in het verleden nog wel eens voor, nu niet meer. Het is volledig veilig nu.

Hoe vaak maak je foto’s van het evenement?
Ik blijf werken aan mijn Busó-project. Ik denk niet dat ik er ooit mee ga stoppen. Op dit moment ben ik het werk van de traditionele ambachtsmannen die onderdeel zijn van deze cultuur aan het vastleggen. Dat zijn pottenbakkers, houtsnijders, looiers, en ga zo maar door. Ik ben me ook aan het voorbereiden op een grote tentoontelling over het Busó-festival in februari in Mohács, en daarna in Boedapest in de lente van 2018.

Wat voor indruk maakten de inwoners op jou?
Ik zal je een geheim vertellen. Het besef van tijd voor de mensen hier in Mohács is anders dan die van ons. Ze beginnen hun jaartelling als de Busó-feesten voorbij zijn en tellen dan door tot de volgende editie. Zo enthousiast en gepassioneerd zijn ze hier over deze traditie.

Waarom is het belangrijk om een Busó te zijn als je dit evenement vastlegt?
Robert Capa, een van mijn favoriete fotografen, zei ooit, “Als je foto’s niet goed genoeg zijn, ben je niet dichtbij genoeg.” Hierdoor kom je dichterbij, misschien zelfs als een insider. De beste en zeldzaamste balans is als je echt deel wordt van de gemeenschap, terwijl je er nog steeds als een buitenstaander naar kunt kijken. Binnenstebuiten. Het is een heel uitdagende instelling.