We vroegen jonge vrouwen wat er gebeurde toen ze hun baas vertelden dat ze zwanger waren

Drie dagen nadat ik de twee streepjes op mijn zwangerschapstest zag, diende mijn leidinggevende haar ontslag in. Of ik interesse had in haar functie, vroeg de baas een dag later. Nou en of.

In de sollicitatiegesprekken die volgden was mijn concentratie oneerlijk verdeeld tussen 'professioneel overkomen' en 'proberen niet over mijn baas heen te kotsen'. Toen bleek dat ik echt een kans maakte, vertelde ik dat ik pril zwanger was. De baas reageerde verbaasd en zelfs een beetje geamuseerd door die onverwachte wending, maar onze gesprekken gingen gewoon verder. Drie weken later kon ik beginnen.

Dat ik werd aangenomen terwijl ik zwanger was, vond ik best bijzonder. Dus ik sloofde me uit. Toen ik nog misselijker werd en in tien weken vijf kilo afviel, bleef ik braaf elke dag naar kantoor komen. Ik heb geen enkele afspraak verzet of afgezegd. Ik kon mijn baas, die zo'n nobel en feministisch verantwoord besluit had genomen, toch niet teleurstellen? Ook na mijn verlof werkte ik wat harder dan gezond voor me was.

Inmiddels, het is nu drie jaar later, heb ik spijt dat ik me toen zo heb uitgesloofd. Mijn baas deed gewoon wat hij moest doen – zwangerschapsdiscriminatie is niet toegestaan. Het was beter geweest als ik zijn besluit normaal en terecht had gevonden in plaats van prijzenswaardig, maar ook mijn collega's reageerden verbaasd. Toen ik twaalf weken zwanger het blijde nieuws aan iedereen vertelde, was de eerste reactie van de meesten niet 'gefeliciteerd', maar een gealarmeerd: 'o, weet de baas het al?'.

En tja, hoe had ik het zelf normaal kunnen vinden als het ook bijzonder ís dat je aangenomen wordt als je zwanger bent? Uit recent onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens blijkt dat 43 procent van de Nederlandse vrouwen die tussen 2012 en 2016 een kind kreeg, om die reden zijn gediscrimineerd op hun werk. Zij liepen wel promotie mis, een opleiding of een salarisverhoging. Of ze werden simpelweg uit een sollicitatieprocedure geknikkerd, omdat ze zwanger waren, zwanger wilden worden of moeder waren.

Andere opvallende cijfers: in een eerder onderzoek uit 2012 was het percentage gediscrimineerden bijna even hoog (45%), maar toen was de bereidheid om melding te doen tegen zwangerschapsdiscriminatie veel hoger. Dat daalde de afgelopen jaren van 26% naar 14%.

Ik weet zeker dat ook ik geen melding had gedaan als ik niet aangenomen was.

Broadly vroeg een aantal vrouwen naar hun ervaringen op het werk vanaf het moment dat ze vertelden dat ze zwanger waren. Zij wilden alleen anoniem hun verhaal doen en geen van hen maakte ooit melding van discriminatie. Dat is jammer, want uit hetzelfde onderzoek is gebleken dat het wel helpt om een klacht in te dienen: meer dan de helft van de vrouwen die zwangerschapsdiscriminatie aankaartte, werd geholpen. Melden kan intern (bij een leidinggevende of de afdeling P&O), maar ook extern, bijvoorbeeld bij vakbonden, een arbodienst, het Juridisch Loket of het College voor de Rechten van de Mens.

Rianne (33) werkt als arts in een ziekenhuis. In maart 2017 verwacht ze haar eerste kindje.
Je bent in een ziekenhuis erg afhankelijk van elkaar. Een collega van me is ook zwanger, en omdat zij heel misselijk werd, stopte ze vroeg in haar zwangerschap met nachtdiensten. Daar werd vervelend op gereageerd, andere artsen vonden het oncollegiaal. Nu heeft ze zo veel klachten van haar zwangerschap dat ze thuis zit. Onze leidinggevende noemde dat 'belachelijk' en niemand van de staf heeft haar beterschap gewenst. Eigenlijk nemen ze haar niet meer serieus.

Ik kan tot nu toe wel doorwerken, dus mijn collega's doen normaal tegen mij – maar ik weet natuurlijk nooit wat ze achter mijn rug om zeggen. En mocht ik ook thuis komen te zitten, dan weet ik wat me te wachten staat. Er staat gewoon in onze arbowetgeving dat je geen diensten hoeft te draaien als dat door je zwangerschap niet lukt, dus het is officieel wel goed geregeld.

Hetzelfde geldt voor kolven onder werktijd: daar heb je natuurlijk recht op, ook als arts. Maar als je dienst hebt kun je je gewoon niet veroorloven om ertussenuit te knijpen. Dan moet je vervanging regelen en dat is in alle hectiek bijna niet te doen, daar belast je je collega's mee. De artsen die ik ken geven borstvoeding totdat ze weer gaan werken. Ik weet nog niet hoe ik het zelf ga doen. Het liefst zou ik een halfjaar borstvoeding geven; maar ja, ik ga ook niet drie maanden onbetaald thuiszitten met ouderschapsverlof om dat mogelijk te maken.

Marte (39) heeft drie kinderen die 6 jaar, 4 jaar en 3 maanden oud zijn. Ze werkt als freelance journalist en is net weer begonnen met werken.
Ik werd de eerste keer zwanger vlak nadat een halfjaarcontract was afgelopen. Daarna solliciteerde ik bij een bedrijf waar ik nauw mee had samengewerkt. Aan de telefoon begreep ik dat ik geen kans maakte omdat ik zwanger was: het team was te klein om vervanging te kunnen regelen. Stom genoeg reageerde ik toen heel begripvol – pas toen ik had opgehangen dacht ik: wat een lul! Daarna heb ik niet meer gesolliciteerd en ben ik voor mezelf begonnen.

Als freelancer krijg ik van het UWV een uitkering tijdens mijn zwangerschapsverlof. Dat is maximaal het minimumloon, in mijn geval iets meer dan de helft van wat ik normaal verdien. Het is fijn dat zo'n regeling bestaat en mensen in loondienst reageren meestal met: 'Wauw, wat gaaf dat je iets krijgt!' Maar ik krijg geen ouderschapsverlof, geen kolftijd, en word dus geacht om vier maanden van het minimumloon rond te kunnen komen. Best vreemd. En voor zelfstandig werkende vaders is helemaal niks geregeld.

Bij mijn laatste verlof had ik een opdrachtgever die me ook tijdens mijn verlof maar bleef bellen en mailen, terwijl de opdracht afgerond was. Een maand na de bevalling verwachtte hij dat ik mensen zou gaan interviewen voor hem, terwijl ik precies had doorgegeven tot wanneer ik niet zou werken.

Na mijn verlof ben gestopt met borstvoeding geven, omdat ik het me financieel niet kan permitteren onder werktijd te kolven. Ik ben sowieso al minder productief nu doordat ik minder energie heb, maar ik vind het best lastig daar rekening mee te houden. Ik wil in mijn eerste maand bijvoorbeeld meteen even veel geld verdienen als voor mijn zwangerschap. Eigenlijk ben ik een heel veeleisende eigen baas.

Mia (29) werkt bij een maatschappelijke organisatie. Elf maanden geleden werd haar zoon geboren. Toen werkte ze nog bij een uitgeverij.
De komst van mijn zoon heeft eraan bijgedragen dat ik ander werk ben gaan zoeken. In de uitgeverij waar ik werkte was iedereen jong en kinderloos. De vrijdagmiddagborrels liepen door tot zaterdagochtend, en voorheen was ik daar ook graag bij. Al tijdens mijn zwangerschap merkte ik dat ik een beetje buiten de boot viel omdat ik niet meer mee kon doen.

Iedereen deed wel zijn best hoor, maar ja, kolven op de wc omdat het krappe toilet de enige ruimte was waar ik terechtkon, dat was echt niet fijn. En die melk daarna tussen de beschimmelde smeerkaas in de koelkast moeten zetten, dat was gewoon vies. O, en de grapjes natuurlijk: 'Nou, ik hoop dat ik de goeie melk pak straks voor in de cappuccino!' Het kwam uit een goed hart, dus ik kon er wel om lachen.

Ik nam één dag ouderschapsverlof per week op toen ik weer aan het werk ging. Twee dagen was in mijn functie niet mogelijk geweest, al had ik dat misschien wel gewild. Wat ik superirritant vond was dat collega's me voor mijn verlofdag een fijne 'vrije dag' wensten, terwijl ik gewoon voor mijn baby aan het zorgen was, en bovendien ook vaak nog aan het werk was tussendoor. Een stuk zwaarder dan staan lullen bij het koffiezetapparaat, dacht ik dan.

Op mijn nieuwe werk hebben mijn meeste collega's ook kinderen. Dat is heel fijn, deze omgeving past beter bij mijn leeftijdsfase.

Annelies (35) is aan het promoveren. In juli kreeg ze een zoon.
Ik was heel zenuwachtig toen ik ging vertellen dat ik zwanger was. Mijn promotor reageerde gewoon aardig, maar ik wist dat ik haar teleurstelde. Zo'n promotie doe je samen op projectbasis, de einddatum staat vast en dan gaat de geldkraan dicht.

Gelukkig heb ik uitstel gekregen voor mijn onderzoek. Maar dat is echt alleen voor mijn verlof, daarna werd ik geacht weer fulltime te werken.Dat lukt me gewoon niet. Ik neem nu per week een dag onbetaald ouderschapsverlof en zal dus straks een tijd voor niks moeten werken om dit onderzoek af te krijgen. Een keer noemde ik dit tijdens een bespreking, en toen zei het hoofd van onze afdeling: "Ja, dan moet je maar voor of na het onderzoek kinderen krijgen!"

In ons universiteitsgebouw met twintig verdiepingen zijn maar drie kolfkamers. Dat is krap – ik heb al een keer op de wc gezeten toen ze allemaal volgeboekt waren. Mijn moeder werkte vroeger bij de overheid en nam mij als baby gewoon mee naar haar werk. Als ik honger had, kon ze me meteen voeden. Daar denk ik nu vaak aan; bijvoorbeeld als ik weer eens met mijn afgekolfde melk naar de koelkast in de kantine sluip. Ik verstop de flesjes dan onder mijn trui, omdat ik het gênant vind als mensen het zien.

Anna van Leeuwen is journalist. Ze schrijft voor de Volkskrant over kunst en voor Hard//Hoofd maakt ze al jaren verhalen bij de prikbordberichtjes in de supermarkt. Lees hier meer artikelen van Anna.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.