Middelvingers en ME-bussen: activisten gingen opnieuw naar Dokkum

Over de anti-zwartepietendemonstratie die twee weken geleden werd gedwarsboomd door een stel potige Friezen is veel te doen geweest. De jaarlijkse discussie werd plotseling geframed als een strijd tussen Randstad VS platteland, het recht op demonstreren was volgens veel politici heilig maar in dit geval toch eigenlijk niet zo erg, en Mark Rutte sprak woorden over de penibele kwestie zoals je van een daadkrachtige leider mag verwachten: “laten we een beetje normaal doen”.

Gisteren was er opnieuw een demonstratie in Dokkum, om te protesteren tegen Zwarte Piet en vóór demonstratierecht voor iedereen. Ik ging mee met een van de bussen die onder begeleiding van negen ME-busjes richting Friesland reden.

Twee volle tourbussen en een tiental auto’s vertrekken om 10.00 uur vanaf station Duivendrecht richting Dokkum. Voorin, naast de buschauffeur, zit Mitchell Esajas, van actiegroep Kick Out Zwarte Piet. Hij stelt zich voor als 'de reisleider van KOZP Tours'. “De plaats van bestemming van vandaag is Dokkum," zegt hij. "Twee weken geleden hebben we dat ook geprobeerd. Dat is toen niet gelukt, dus vandaag wagen we een nieuwe poging."

Redouane Amine (29) zat twee weken geleden in de bus die werd tegengehouden. “Vorige keer voelde als een flinke dreun in mijn gezicht. Waakzaam en dienstbaar is de slogan van de politie, maar ze hebben ons echt laten vallen. Tijdens de blokkade stond de politie gewoon te chillen en te high-fiven met de pro-pieters.”

“De-escalatie noemen ze dat,” voegt documentairemaker Sunny Bergman toe, die tegenover Redouane zit. "We hadden beschermd moeten worden, zoals dat nu wel gebeurt. “Het raarste vind ik dat de politie ons lijkt te hebben voorgelogen. Ze zeiden dat ze ons naar Dokkum zouden begeleiden, maar we ontdekten al snel dat dat niet waar was. Waarschijnlijk wisten ze dat zelf al lang.”

Na een uur rijden is er een korte stop. Bij het benzinestation staan een tiental witte Nederlanders te wachten met filmende mobieltjes en middelvingers in de lucht. Een vrouw van in de vijftig schreeuwt: “Door jullie moet ik de Ramadan doen.”

Fatin Bouali moet er om lachen. “Ik ben dit soort dingen wel gewend.” Ze laat me een facebookbericht zien dat ene Arthur haar heeft gestuurd: “Oprotten uit Nederland! Wij blanken zullen juichen als je weg bent.”

“Over een onschuldig kinderfeestje gesproken,” zegt Fatin, “ik heb nog nooit zo veel witte volwassen mannen hun middelvinger op zien steken.”

Ze is niet de enige die boze berichten ontvangt. Als we rond 13:00 voor de tweede keer pauzeren, dit keer bij een wegrestaurant net na de Afsluitdijk, spreek ik Kevin Roberson. Hij is vaak aanwezig bij protesten en maakt daarvan filmpjes voor YouTube. Net nadat hij uit de bus is gestapt wordt hij gebeld door een onbekende, die hem uitscheldt voor 'aap'. Ook is hij toegevoegd aan een speciaal voor hem gemaakte app-groep met als titel “Kevin heeft pietenkanker.” Op Facebook circuleert zijn adres rond en zijn Facebook-inbox staat vol met haatberichten waarin hij, maar ook zijn kind worden bedreigd.

Terug in de bus neemt Mitchell Esajas zijn rol als reisleider serieus: “We gaan risicovol gebied in. Als er gekke Friezen zijn die de weg blokkeren, rammen de ME-busjes daar gewoon doorheen. We gaan dit keer door naar onze bestemming."

We rijden Dokkum binnen. De actiebordjes worden tevoorschijn gehaald. De enige Fries in de bus moet wel even vertalen wat er op staat. “Wyt wille of swarte pine” betekent “Wit plezier of zwarte pijn”.

Her en der staan plukjes Dokkumers te kijken hoe de bus door hun stad rijdt. “Laat je niet provoceren” zegt Mitchell. “Hou vast aan de principes van vreedzaam protest.” We zwaaien naar de mensen die in hun voortuinen staan. Het is net de intocht van Sinterklaas, maar dan met een zuur kijkend, verongelijkt publiek.

Rond 14.00 uur kunnen we eindelijk de bus uit. Onder politiebegeleiding lopen we een halve kilometer door een woonwijk met veel losstaande huizen. De mensen uit Dokkum zwaaien, anderen steken hun middelvinger op. Het opvallendste welkomstcomité is een zwart geschminkte man met drie zwart geschminkte kinderen. “Het is Sinterklaastijd, dus we vonden het wel leuk ons uit te dossen,” zegt de man tegen een journalist van radiozender FunX. Zijn dochter van een jaar of tien roept: “Jaaaa leeeeuk.” Zijn zoon staat er wat ongemakkelijk bij.

De politie brengt ons naar het Marktplein, de plaats waar we van de gemeente mogen demonstreren. Er staat een podium klaar, evenals zo'n honderd politieagenten die nauwkeurig controleren wie zich in dit gedeelte van de stad begeeft. Er zijn niet veel toeschouwers uit Dokkum.

Sprekers en muzikale acts wisselen elkaar af op het podium, af en toe worden er leuzen geroepen door de ongeveer tweehonderd demonstranten: “No more blackface!!”

Naast het winkelcentrum staan Klaaske en Jo. “Wat een flutzooi,” roept Jo. Ze vertelt me dat ze zin had in eieren met spek en onderweg naar het winkelcentrum de demonstratie tegenkwam. Klaaske, die vroeger Sinterklaas speelde, vindt het protest ook onzinnig. “Leg me dan uit wat er mis is aan Zwarte Piet! Ik snap er niks van!" zegt ze.

Ook Kees, een 50-jarige boer uit het dorp De Klei, is toevallig tegen het protest aangelopen. Hij komt net van de supermarkt en aanschouwt de demonstratie op zijn klompen. “Ik kijk me de ogen uit,” zegt hij. “Zo donker heb ik het hier nog nooit gezien. Zwarte Piet vind ik een fantastisch kereltje. Die is vrolijk. Die lijkt helemaal niet op die mensen die daar staan te jammeren en te piepen. Zoveel donkere mensen horen hier in het noorden niet. “Weg met Zwarte Piet!” klinkt het vanaf het pleintje. “Hoor je dat nou?” zegt Kees. “Dat zeg ik toch ook niet tegen jou? Zoiets onbeleefds zouden Friezen nooit zeggen.”

Amina is een recente bekeerling. “Een week geleden vond ik het nog jammer dat het enige zwarte icoon dat ik ken zou verdwijnen," vertelt ze. Amina is geadopteerd en groeide op in een wit gezin. “Tijdens de Sinterklaastijd kreeg ik pepernoten naar mijn hoofd gegooid en noemden kinderen me Zwarte Piet. Dat kwetste me, maar ik legde de schuld altijd bij die mensen, niet bij het figuur zelf.”

Uiteindelijk veranderde ze van mening, toen ze las over een hoorzitting in de rechtszaak tegen Zwarte Piet, waarin werd beredeneerd dat Zwarte Piet een negatief stereotype is. “Ik denk dat mensen het uiteindelijk wel zullen begrijpen," zegt ze. "Het kwartje is bij mij ook pas net gevallen."

Rond 16.00 uur eindigt de demonstratie met een Friese band. Ik kan mijn tenen niet meer voelen van de kou. De politie brengt ons weer terug naar de bussen. Als de stoet door de straten van Dokkum gaat, komen mensen weer uit hun huizen. Sommigen filmen, anderen steken hun middelvinger op, een enkeling schreeuwt "Zwarte Piet!" Terug in de bus is de sfeer gemoedelijker. Get up, stand up, gaat weer op repeat.

De pauze bij een wegrestaurant duurt langer dan verwacht. “Ik krijg net een bericht van de politie,” zegt Mitchell door de microfoon. “Een paar jongeren uit Friesland staan op een viaduct met een afscheidscomité. Ze worden verwijderd.” Na vijf minuten gaan de twee touringcars en negen ME-busjes weer rijden. Terug naar de Randstad.