het probleem van witte vrouwen die zich op instagram als zwart voordoen

Eerder deze maand ontstond er een thread op Twitter die tot ver buiten het platform voor ophef zorgde. Het onderwerp van de thread: witte meisjes die hun uiterlijk zo veranderen, dat het op hun Instagram en YouTube – soms met een gigantische achterban – lijkt alsof ze een gemengde etnische achtergrond hebben. Hoewel dit behoorlijk wat woedende reacties losmaakte op Twitter, leek het voor de influencers in kwestie geen probleem te zijn. Sommigen van hen ontkenden het zelfs, door te zeggen dat ze er nu eenmaal dol op zijn om af en toe een zonnebankje te pakken.

Verschillende media pakten de Twitterdiscussie op en verwezen naar deze trend als ‘blackfishing’. Maar er is ook een andere term voor, waarmee de racistische ondertoon veel duidelijker wordt aankaart. ‘Ni**erfishing’ klinkt misschien als iets wat we in de 17de eeuw al achter ons hadden moeten laten, maar helaas is het juist een nieuw hedendaags fenomeen, waarbij witte meisjes zich online voordoen als vrouwen van kleur, met een gemengde achtergrond. Onze huidskleur, lipvorm en andere gelaatstrekken; de textuur van ons haar, onze weaves en onze vlechten – alles wordt door deze specifieke witte vrouwen overgenomen, waardoor ze qua uiterlijk amper nog van echte vrouwen van kleur te onderscheiden zijn.

Hoewel deze trend dit jaar pas volop media-aandacht kreeg, gebeurt het al een veel langere tijd. Een aantal witte vrouwen – van Ariana Grande tot Rita Ora – lijkt graag met het idee te spelen dat ze van kleur zijn, zonder daadwerkelijk de problemen te hoeven ervaren die daar doorgaans bij komen kijken. Een snelle blik op het uiterlijk van de meest bekende hedendaagse schoonheden laat zien dat culturele toe-eigening vandaag de dag niet enkel meer over accessoires gaat, maar ook over lichaamsdelen. Witte vrouwen laten hun gezichten en lichamen zo veranderen, dat ze steeds meer eigenschappen vertonen die normaal enkel met vrouwen van kleur werden geassocieerd. Ze vullen hun lippen op en vergroten hun billen, om geroemd te worden om de kenmerken waar mensen als ik ons leven lang om gepest zijn.

Er is een familie die hierin uitblinkt. Ik noem hun naam liever niet, maar het begint met een K en eindigt met een N. Hoewel een aantal van hen onder een andere achternaam door het leven gaan, is er iets dat ze allemaal gemeen lijken te hebben, namelijk hun plastisch chirurg en de vreemde voorkeur om kinderen van zwarte mannen te krijgen. Deze televisiepersoonlijkheden hebben het afgelopen decennium miljarden verdiend aan ‘hun’ uiterlijk, grotendeels dankzij de make-up die ze verkopen, waarmee andere witte vrouwen zich ook datzelfde opvallende uiterlijk kunnen aanmeten. Fans van de familie zouden zeggen dat het zelfbruiner is, of dat imitatie de hoogste vorm van vleierij is. Tegen hen wil ik zeggen: neem eens een momentje om na te denken over de verschrikkelijke geschiedenis waaruit het succes van deze influencers is voortgekomen.

Ik moet toegeven dat een aantal van deze vrouwen er behoorlijk overtuigend uitziet. Deze jonge witte vrouwen van over de hele wereld hebben oprecht een talent om hun etniciteit volledig om te gooien, middels overdreven make-up, nephaar, ongezond veel zonnebanksessies en hoogstwaarschijnlijk wat fotobewerkings-apps. Vergeleken met de aangepaste teint, volle lippen en digitaal bewerkte lichaamsvormen van deze vrouwen, valt het zwarte kostuum van Rachel Dolezal in het niet. Want dat is wat al deze dingen zijn: een kostuum. Maar we moeten inzien dat het simpelweg niet zo werkt. We kunnen niet zwart zijn wanneer we daar zin in hebben, om het weer van ons gezicht af te wassen wanneer we oog in oog komen te staan met het racisme dat ons leven nog altijd in de weg staat.

Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat iemand van kleur meer is dan enkel een huidskleur, haartextuur of een opeenstapeling van racistische ervaringen. Zwart zijn betekent ook dat je onderdeel bent van een rijke culturele geschiedenis, waar de westerse cultuur een dubieuze obsessie mee heeft. Desondanks krijgen vrouwen met Afrikaanse roots al eeuwenlang bewust en onbewust aangeleerd dat hun uiterlijk nooit zou kunnen tippen aan dat van witte vrouwen. Ik groeide op met het gevoel dat ik ongekend lelijk was. Ik was ervan overtuigd dat mijn kont en heupen te groot waren, en schaamde me al van jongs af aan voor mijn haar. Ik maakte me ongezond vaak druk over mijn lippen, en hoewel mijn huidskleur voor zwarte standaarden zelfs relatief licht is, werd ik regelmatig vergeleken met modder en vuil. Ik kan me niet eens meer herinneren hoe vaak ik wel niet ben uitgemaakt voor neger of ‘black bitch’.

Maar daar houdt de liefde die ik van mijn omgeving ontvang niet mee op. Zo zijn er ook nog de veronderstellingen over mijn seksuele beschikbaarheid en zogenaamde losbandigheid als zwarte vrouw. En zulke uitspraken komen niet alleen van mannen. Toen Zoe Kravitz onlangs aangaf seksueel “aangevallen” te zijn door Lily Allen, begreep ik meteen hoe ze zich voelde. Het deed me herinneren aan de vele keren dat een dronken witte vrouw me vastgreep of probeerde haar tong in mijn mond te steken. Ik weet nog precies hoe ik me eens in een wc-hokje heb opgesloten om aan zulk gedrag te ontkomen, terwijl de vrouw in kwestie tegen de deur ramde omdat ze wist “dat ik het ook wilde”.

Toch is juist het uiterlijk van zwarte vrouwen onmisbaar geweest in het creëren van het witte schoonheidsideaal. Zoals professor Patricia Hill Collins in 2000 schreef: “Binnen de binaire gedachtegang die ten grondslag ligt aan onderdrukking, zouden dunne, witte vrouwen met blauw haar en blonde ogen niet als mooi kunnen worden gezien zonder de aanwezigheid van de Ander – zwarte vrouwen met Afrikaanse kenmerken, een donkere huid, brede neuzen, volle lippen en kroezend haar.”

Sinds 2000 is er echter behoorlijk wat veranderd, en is dun/wit/blond niet langer het ultieme ideaal. Er is een nieuwe schoonheidsstandaard opgekomen, die helaas niet minder problematisch is. Inmiddels heb ik het idee dat ik lelijk en niet goed genoeg ben achter me kunnen laten. Ik besef nu dat de eigenschappen waar ik om gepest werd juist mooi zijn. En ik ben niet de enige die dat inziet. Zwarte vrouwen leren zichzelf steeds meer waarderen om wie ze zijn. Onze kenmerken zijn mooi en dat weten we. Het systeem wat zo lang in stand hield dat we niet goed genoeg waren, begint langzaamaan uiteen te vallen. Maar juist nu velen van ons leren onszelf te omarmen, treedt er een verschuiving op. De schoonheid van zwarte vrouwen wordt eindelijk gevierd, maar zwarte vrouwen zijn niet langer de enige die hiervan willen genieten. Dit is waar het nieuwe ‘mixed-race’-ideaalbeeld vandaan komt. Voor de meisjes die online een gemengde afkomst faken, lijken de Afrikaanse roots de hyperseksuele swag te bieden, gecombineerd met wat witte, Europese invloeden. Zo hebben ze het beste van twee werelden, zonder te ver verwijderd te raken van het Eurocentrische schoonheidsideaal.

Dankzij nieuwe lijnen schoonheidsproducten kunnen deze vrouwen er nu precies uitzien zoals wij. Dat verlangen is niets nieuws. Hoewel het Westen al eeuwenlang probeert uit te dragen dat zwarte vrouwen minder mooi en goed zijn dan witte vrouwen, zijn die laatsten veelal jaloers geweest op vrouwen van kleur. Een voorbeeld hiervan is toen Esteban Rodríguez Miró, de gouverneur van de toenmalige Spaanse kolonie Louisiana, in 1786 de Tignon Laws invoerde. Deze wetten verplichtten zwarte vrouwen om hun haar onder een hoofddoek – een tignon – te verbergen. Witte vrouwen dachten namelijk dat de opvallende haarstijlen van zwarte vrouwen hen mogelijk meer in de smaak zouden laten vallen bij witte mannen. De wetten werden ingevoerd, maar (helaas voor de witte vrouwen) zonder groot succes. Vrouwen van kleur droegen hun tignons namelijk nog steeds op zo’n opvallende manier, dat het de aandacht van de lokale mannen trok. Maar dit was niet de enige keer dat haarkwesties de jaloezie boven water haalden die ten grondslag ligt aan deze onderdrukkende relatie.

Vrouwen van kleur met een lichtere huid zijn al sinds de aanwezigheid van zwarte gemeenschappen in het Westen onderdeel van de diaspora. Zo is in Amerika bijvoorbeeld driekwart van de zwarte bevolking van gemengde afkomst. Het feit dat er ook ‘halfbloed’ slaven bestonden, was voor witte vrouwen overduidelijk bewijs dat hun witte echtgenoten, zonen en familieleden het bed deelden met zwarte vrouwen. De ‘mixed-race’ slaven waren hier een constante visuele herinnering aan, zo blijkt wel uit hoe er met hun uiterlijk werd omgegaan. Het kwam bijvoorbeeld vaak voor dat de tot slaaf gemaakte vrouwen wiens haar te veel op dat van Europese vrouwen leek, werden kaalgeschoren – een straf die vaak door witte vrouwen werd opgedragen. Vrouwen van plantage-eigenaren vermoedden regelmatig dat hun vrouwelijke slaven meer deden in huis dan waar ze in eerste instantie voor werden binnengehaald. Een extreem voorbeeld hiervan is het geval waarin een jaloerse vrouw de ogen van een ‘mulat’-slaaf eruit stak, omdat ze ervan overtuigd was dat haar man interesse had in het meisje. Hoewel dit klinkt als een horrorverhaal uit een duister en ver verleden, gebeurde dit alles nog gewoon in de 19de eeuw.

Tegen de tijd dat de 20de eeuw aanbrak, hadden deze verhalen de vorm aangenomen van stereotypes over zwarte vrouwen met een lichtere huid. Deze vrouwen waren inmiddels onderdeel geworden van de populaire cultuur, waar ze verbeeld werden als ‘zielige mulattos’. Als we witte extremisten mogen geloven, hadden mulattos namelijk “geen recht op leven”. Althans, dat zei de Amerikaanse senator Charles Carroll in 1900. Vrouwen zoals ik, met een gemengde afkomst, verstoorden de rassenorde. We zouden emotioneel labiel zijn, maar desondanks nog steeds als verleidsters gezien worden. De manier waarop witte influencers zich vandaag de dag als vrouwen van kleur op de foto zetten, is dan ook geen toeval. Wanneer ze in hun ‘mixed-race’ alter ego kruipen en hun huid een paar tinten donkerder hebben gemaakt, kijken ze met zwoele ogen en getuite lippen in de camera. Maar haal die laag make-up en nephaar weg, en je ziet een blij, onschuldig meisje op de foto staan. Ze zetten de discourse voort die tijdens de slavernij is ontstaan, en via de massamedia in de 20de en 21de eeuw is ontwikkeld en verfijnd. Dit heeft niks te maken met een waardering van ons uiterlijk, maar alles met macht, verlangen en eigendom. Het is een nare herinnering dat de mensen die ooit onze lichamen bezaten, dit nog steeds onbeschaamd kunnen doen. De verzwegen geschiedenis en diepgewortelde taboes die ten grondslag liggen aan de relatie tussen zwarte en witte mensen, is ook in de 21de eeuw de wereld blijkbaar nog niet uit.