Wat bepaalt in godsnaam de hoogte van het eigen risico?

Headerfoto via Pixabay-gebruiker marionbrun.

Volgens het nieuwe regeerakkoord wordt het eigen risico deze kabinetsperiode bevroren op 385 euro per jaar. Te gek dat het voor het eerst sinds de invoering in 2008 niet stijgt, maar de premies doen dat natuurlijk ter compensatie wel. Oppositiepartijen GroenLinks, PVV, Partij voor de Dieren, SP en PvdA willen het eigen risico helemaal afschaffen. SP-leider Emile Roemer noemt het eigen risico vaak “een “boete op ziek zijn” die niets te maken zou hebben met het solidariteitsprincipe van het zorgverzekeringsstelsel.” Jesse Klaver, de fractievoorzitter van GroenLinks, zegt op Facebook dat het kabinet mensen in de steek laat. “Het regeerakkoord is doordrenkt met oneerlijke keuzes. Het eigen risico wordt niet afgeschaft, terwijl de zorgpremies stijgen.” Je betaalt eigen risico zodra je gebruik maakt van zorg. De eerste 385 euro aan kosten gaan niet naar je verzekering, maar zijn voor eigen rekening. De overheid wil je hiermee bewuster maken van de kosten die je maakt. Sinds het eigen risico in 2008 werd ingevoerd met een startbedrag van 150 euro is het elk jaar met zo’n 10 euro gestegen. Behalve in 2013, toen sprong het ineens van 220 euro naar 350 euro. In dat jaar werd er 300 miljoen euro op de zorg bezuinigd, en werd zelfs besloten dat rollators niet meer vergoed werden.

Patiëntenvereniging NPCF was het er toen niet mee eens dat de kosten meteen op de burgers werden verhaald. Volgens hen kon er eerst nog geld worden gehaald door verspilling van medicijnen tegen te gaan en geen onnodige behandelingen meer te geven. Maar zulke bezuinigingen kosten veel meer moeite, en het kabinet weet ook dat het makkelijker is om geld op te halen door patiënten zelf voor de zorgkosten te laten opdraaien. De SP noemde het daarom ‘een melkkoe’. Opvallend genoeg, zoals dat vaak gaat met bezuinigingen, wordt die nu niet teruggedraaid, ook al gaat het beter met de economie.

Je kunt je dus serieus afvragen of het wel nodig is dat het eigen risico steeds hoger wordt. In Engeland betaal je zelf helemaal niets, terwijl je in de VS een eigen risico van 2000 euro betaalt. Hoe komen we in Nederland dan aan die 385 euro? Het is een belangrijke vraag, waarom het eigen risico zo hoog is. Want doordat ze eerst zelf een groot bedrag moeten ophoesten, zouden mensen niet meer naar de dokter gaan, ook als ze dat nodig hebben. “Veel mensen die naar een dokter willen, wachten ermee of gaan nu niet. Het effect van het eigen risico is dat mensen zorg mijden.” Aldus Jesse Klaver. Dat dit zo is, blijkt uit onderzoek dat TNS NIPO deed in opdracht van zorgverzekeraar VGZ. Zeker tien procent van de mensen zou vorig jaar zorg hebben gemeden om financiële redenen. Ik als student herken dat wel. Het doet me denken aan die keer dat ik uitsloverig een ondiep zwembad in dook en vervolgens een halve voortand miste. Dat je dan 385 euro moet neerleggen voordat die er weer ingezet wordt is best een dingetje. Dus wachtte ik, me ondertussen afvragend of ik die voortand überhaupt wel voor zo’n bedrag terug wilde kopen.

Dat het eigen risico hoog is en steeds hoger wordt komt door de stijgende zorgkosten; iets waar de kranten vol van staan en wat zo gewoon geworden is dat er vaak niet eens meer vermeld wordt waarom het alsmaar stijgt. Ik ging voor je op zoek, en kwam er al snel achter dat het Centraal Planbureau er onderzoek naar heeft gedaan. Daarom noemen we even de belangrijkste oorzaken die het CPB noemt.

Ten eerste maken we steeds meer gebruik van de zorg. Volgens het ministerie van Volksgezondheid gaven we in 1972 8 procent van het Bruto Binnenlands Product (alles wat we in Nederland bij elkaar verdienden uit aan zorg). Nu is dat ruim 14 procent. We zien het ook in de dagelijkse praktijk terug. Denk aan al onze vrienden die burn-outs en paniekaanvallen hebben of depressief zijn. Psychologen en psychiaters kunnen cashen bij jouw zorgverzekering.

Daarnaast speelt vergrijzing een grote rol. Nederland wordt oud en ouderen vragen meer zorg. Pillendozen gaan als warme broodjes over de toonbank en aan wijkverpleegkundigen is een groeiend tekort.

Tot slot is nieuwe technologie ook een belangrijke en interessante reden. Zo kost het aanschaffen van bijvoorbeeld de operatierobot een ziekenhuis 1,8 miljoen euro en zijn de onderhoudskosten zo’n twee ton per jaar. We kunnen vandaag de dag steeds meer ziektes behandelen en hebben daar ook steeds meer opties voor. Vroeger ging je bijvoorbeeld veel sneller dood aan AIDS, terwijl je er nu tachtig mee kan worden, mits je je hele leven lang medicijnen slikt, en dat kost geld. De voortdurende ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden is vooral in de zorg die erop gericht is ziekten en kwalen te genezen belangrijk.

En als de zorgkosten stijgen, dan stijgt het eigen risico automatisch mee. Dat staat zo in de wet. En als je niet wil dat het eigen risico stijgt, dan moeten de Tweede Kamer en de Eerste Kamer daarover stemmen. Dat is nu dus gebeurd.

De vraag blijft hoe je die zorgkosten verdeelt. Je hebt als politicus de keus om te zeggen dat patiënten zelf niets hoeven te betalen, maar dan gaan de premies misschien omhoog en betalen ze alsnog. Of je kunt zeggen dat de mensen met het hoogste inkomen een paar procent meer belasting moeten gaan betalen, waardoor de armsten niet voor hun eigen zorgkosten op hoeven te draaien. Want dat is natuurlijk de echte reden waarom het eigen risico zo hoog is: het is de keus van de politici die de macht hebben, de regeringscoalitie dus. In dit geval van de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: