Ik werd aangerand op een Nederlands festival

Tijdens Eurosonic Noorderslag 2018 organiseert Broadly in samenwerking met Say No Thanks een paneldiscussie over seksueel grensoverschrijdend gedrag op festivals en bij concerten. Ben je vrijdag 19 januari in Groningen, kom dan om 12:00 uur naar De Oosterpoort, b12 Panel Room. Het gesprek zal ook live te volgen zijn via onze facebookpagina.

We horen weinig over seksueel geweld op Nederlandse festivals, maar dit betekent niet dat het niet voorkomt. Broadly sprak met beveiligers, beleidsmakers, slachtoffers en festivaldirecteuren over hun ervaringen en kijk op de zaak.

In dit verhaal vertellen twee vrouwen die slachtoffer werden van een aanranding op een Nederlands festival anoniem hun verhaal. Onderaan het artikel vind je reacties van de organisatoren van de festivals waar het in deze gevallen om ging.

Een aantal jaar lang heb ik op verschillende, Nederlandse festivals gefotografeerd. Ik werd tijdens mijn werk wel vaker lastig gevallen door mannen; zo ben ik een ontelbaar aantal keer in m'n kont geknepen en werd er eens een briefje van vijftig euro onder m'n jurk in m'n onderbroek gestopt toen ik in een paal geklommen was om een goede foto te kunnen nemen. Toch viel dat allemaal in het niet bij die ene keer, toen ik op Valhalla aan het werk was, een winterfestival in Amsterdam.

Als ik eenmaal met m'n camera bezig ben, ben ik heel gefocust – maar daardoor ook van de wereld. Dat gebeurde ook toen ik in 2013, op Valhalla dus. Ik hield altijd dezelfde routine aan; eerst maakte ik een rondje over het terrein, en als laatste ging ik naar de 'hardere' stages, om het simpele feit dat het er donkerder is en het 'zombiegehalte' van de menigte naar mijn idee hoger is. Toch sla ik die podia nooit over; het licht is er vaak mooi, op een mysterieuze manier.

Dit festival was daarin geen uitzondering. Die avond kwam ik aangelopen bij een van de hardere stages en ik mengde me achterin de zaal onder het publiek. Ik richtte mijn lens op de dj en was compleet gefocust op zoek naar een goede compositie. Na een tijdje voelde ik – terwijl mijn camera nog voor mijn gezicht zat – dat er mensen hard tegen me aanduwden, maar ik besteedde er verder weinig aandacht aan; dit kan je natuurlijk verwachten als je op de dansvloer staat.

Ik maakte wat foto's en haalde na een poosje de camera voor mijn gezicht vandaan. Pas toen merkte ik dat het eerdere gebeuk niet zo onschuldig was als ik had gedacht. Ik was een beetje gedesoriënteerd en probeerde mijn zicht scherp te stellen, en op dat moment realiseerde ik me dat ik langzaam ingesloten werd door een groepje van ongeveer vijf mannen; mannen die stuk voor stuk heel hongerig en uitdagend uit hun ogen keken. Het was duidelijk dat eentje de leiding had, en hij vroeg me: "Ga je nu een foto maken van mij? Geef die camera eens aan mij, gaan we samen op de foto." Ik zei dat ik dat niet wilde en probeerde weg te lopen, maar ik werd tegengehouden door zijn vrienden, die inmiddels in een kring om me heen stonden. Ik probeerde het nog weg te lachen, maar eigenlijk wist ik op dat moment al dat de energie in de groep totaal niet goed was. Ik stond de situatie bijna schaapachtig te aanschouwen.

Er werden steeds meer vunzige opmerkingen gemaakt. "Zo, jij bent wel lekker hè, voor een fotograafje?" "Leg die camera eens weg, kom hier met dat rokje van je." Ik reageerde niet. De toon werd agressiever en de mannen begonnen elkaar op te jutten. De aanstichter kwam steeds dichterbij en begon dingen in m'n oor te fluisteren: "Leg die camera nou eens weg. Kom mee met mij, gaan we drugs gebruiken." Op dat moment voelde ik twee handen onder mijn rokje en dezelfde kerel begon mij te betasten. Hij stopte zijn hand in mijn onderbroek en duwde die bij me naar binnen. Ondanks het feit dat ik door hem en zijn vrienden omringd werd, deed ik toch nog een poging tot ontsnappen – maar de 'leider' beveelde de anderen om mij klem te zetten.

De hele situatie was donker, agressief en warm. Ik voelde hoe de mannen hun zweterige lichamen tegen mij aandrukten. Ik begon nu echt van me af te duwen, maar daar leken ze alleen maar plezier uit te halen. Ik kon moeilijk onderscheid maken tussen de mannen door wie ik omringd werd en omstanders daarbuiten; iedereen leek er wel iets mee te maken te hebben. Omstanders keken toe, maar grepen niet in. Voor mijn gevoel leken mensen de situatie wel grappig te vinden. Ik voelde hoe ik betast werd en kon geen kant op.

Ik heb me nog nooit zo wanhopig gevoeld. De paniek begon echt toe te slaan, maar net voordat mijn belagers over konden gaan tot nog agressiever gedrag, werd ik – compleet vanuit het niets – door een boom van een bewaker onder m'n armen opgetild, als een soort levenloze pion, en weggedragen. Pas backstage zette hij me weer op de grond. Hoe hij opmerkte dat er iets aan de hand was, helemaal achterin de zaal waar geen uitgang te vinden was, is me tot de dag van vandaag een raadsel.

De bewaker was rustig, haalde wat water voor me, vertelde me dat ik backstage moest blijven wachten en dat hij zo terug zou komen. Hij trommelde wat van zijn collega's op en met z'n allen liepen ze terug de zaal in om de groep die mij belaagd had naar buiten te schoppen. Toen hij terugkwam, vertelde hij me heel ernstig dat ze inmiddels inderdaad allemaal buiten stonden. Nadat ik wat bijgekomen was, ben ik gewoon weer aan het werk gegaan.

Achteraf gezien heb ik er spijt van dat ik het daarbij gelaten heb. Dat iemand zijn gore vingers ongevraagd en met geweld ín je durft te stoppen – ik vind het bijna onvoorstelbaar. Ik had ze aan moeten geven. Het is te walgelijk voor woorden dat een man zich het recht toe-eigent om aan jouw lichaam te zitten, zonder dat jij daar expliciet toestemming voor hebt gegeven. Wat ik ook draag, hoe ik ook dans, fotografeer, sta, adem – wat ik ook aan het doen ben. Mijn lichaam is nooit iemand anders' eigendom.

Ik wil niet weten hoe dit af was gelopen als die bewaker niet in de gaten had gehad wat er aan de hand was. Het heeft voor mij wel aangetoond hoe belangrijk het is dat er bij festivals goede security aanwezig is, zeker in grote, volle 'verdwijnzalen' waar de sfeer naar mijn ervaring wat agressiever is.

Twee jaar geleden was ik met een paar vriendinnen op Zwarte Cross. We hadden het enorm naar ons zin, het was lekker weer en we hadden gezellig wat gedronken. Op een gegeven moment besloot iedereen wat te eten te halen, maar ik moest nog eventjes naar de wc.

Daar aangekomen was het vrij rustig. Eerst denk je dan nog: o, wat fijn – dan kan ik even snel naar het toilet, en dan weer terug naar de groep. Bij de wc's stond er een man een beetje te drentelen. Hij liep wat in het rond en kwam nogal vaag op mij over. Waarschijnlijk heeft hij me zien kijken en mijn verwonderde blik als een 'uitnodiging' geïnterpreteerd. Hij riep iets onverstaanbaars naar me. Ik antwoordde door te vragen wat hij zei. Ik vond het niet direct raar dat hij als vreemde een praatje met me wilde maken, dat gebeurt op festivals wel vaker.

Op dat moment kwam hij dichterbij – en voor ik het in de gaten had, pakte hij me beet en greep hij naar m'n borsten. Ik stond helemaal perplex natuurlijk. Extra gestoord was dat hij toen ook nog zijn mond op die van mij drukte, en zijn tong naar binnen duwde. Bizar, ik had nog nooit een situatie meegemaakt waarin iemand zonder enige aarzeling zó ver ging.

Ik heb hem toen weggeduwd, deed een stap achteruit en ik schreeuwde naar hem: "Doe effe normaal, blijf van me af!" Hij lachte eerst een beetje – echt zo'n fout lachje dat impliceerde: wie denk jij wel niet dat je bent? Hij zei: "Maar je bent zo mooi, kom toch bij me." Dat vond ik vrij eng, en toen ben ik er snel vandoor gegaan. Gelukkig kwam hij niet achter me aan.

Op het moment dat het gebeurde liepen er meer mensen rond bij de toiletten, al waren het er niet veel. Er moet dus iemand zijn geweest die het heeft zien gebeuren, maar niemand deed wat. Misschien dachten mensen dat we elkaar kenden, ik heb niet staan gillen of zo. Naderhand heb ik mijn vriendinnen weer opgezocht en vertelde ik wat er gebeurd was. Zij waren natuurlijk allang blij dat het hierbij gebleven was, en er verder niets met me gebeurd was. Daarna was ik 't ook wel weer kwijt en heb ik een leuke dag gehad.

Nadat het gebeurd was, ben ik niet op de festivalorganisatie of de beveiligers afgestapt. Eigenlijk was ik gewoon blij dat ik kon ontsnappen en er verder niets naars gebeurde. Maar achteraf denk ik daar toch anders over. Je hoort verhalen van andere meisjes die soortgelijke ervaringen hebben gehad, en ziet in het nieuws berichten voorbij komen over aanrandingen op festivals. Dan denk ik: misschien had ik er toch iets van moeten zeggen. Dan kan de organisatie of de beveiliging er voortaan ook beter op inspelen.

Ik denk dat het goed is dat vrouwen weten dat ze er beter wel melding van kunnen maken. Dan kun je als slachtoffer even met iemand van de organisatie praten, of kan ervoor gezorgd worden dat de dader van het terrein wordt afgezet. Aan aangifte bij de politie heb ik sowieso niet gedacht. Natuurlijk ging de situatie wel vrij ver, maar naar mijn idee niet 'ver genoeg' voor een politieaangifte.

We vroegen Sjoerd Wynia, festivalorganisator van AIR Events waar Valhalla onder valt, en Mascha Rutten, woordvoerder van Zwarte Cross, om een reactie.

Sjoerd Wynia: "Aanranding en seksuele intimidatie is iets waar we het al jaren over hebben. Het maakt onderdeel uit van onze briefing naar de beveiliging. We proberen een veilige en respectvolle omgeving neer te zetten, en alles wat intimiderend en normoverschrijdend is richting de medemens, is niet welkom. Helaas kan je niet al het lelijks van de wereld buiten de deur houden, dat laat dit verhaal ook zien. En gelukkig was de beveiliging er op tijd bij om haar te redden – zij zijn er niet alleen om streng toezicht te houden, maar ook een toevluchtsoord voor mensen die in de problemen zitten."

Mascha Rutten: "Het is verschrikkelijk dat dit gebeurd is, elk geval van seksuele intimidatie is er één te veel. Dit meisje heeft het zelf kunnen oplossen, maar we hadden er graag van geweten – dan kunnen we als organisatie handelen en maatregelen nemen. Dit jaar is er één incident geweest van seksuele intimidatie waar wij van weten, doordat het meisje er melding van heeft gemaakt bij ons; en ze heeft ook aangifte gedaan. Overal waar veel mensen bij elkaar komen kan er iets gebeuren – dit is zeker niet om het te bagatelliseren, maar we doen er alles aan om een mooi en veilig feestje te bouwen. Op de camping lopen campingburgemeesters rond, die op een laagdrempelige manier een aanspreekpunt voor de bezoeker zijn. Dit zijn bewust veel vrouwen –zij kunnen ingrijpen bij elke vorm van overlast, en zijn er ook om dit soort incidenten tegen te gaan."

*De echte namen van de slachtoffers zijn bij de redactie bekend

Ben je slachtoffer geworden van seksueel geweld, op een festival of elders? Het telefoonnummer van Centrum Seksueel Geweld is 0800-0188, en dit nummer is 24 uur per dag bereikbaar en gratis.