Yvette Luhrs (31) maakt porno, zit regelmatig achter een webcam, is mediawetenschapper en gespecialiseerd in Porn Studies, en ze is voorzitter van PROUD, de belangenvereniging voor mensen die in de erotische industrie werken in Nederland. Maandelijks vertelt ze ons over het wel en wee in de wereld van seks als werk, en deze keer legt ze ons uit waarom de politie sekswerkers niet moet criminaliseren.
Advertentie
Sindsdien krijgt PROUD, de belangenvereniging voor sekswerkers waar ik voorzitter van ben, namelijk wekelijk telefoontjes van sekswerkers die door agenten thuis worden opgewacht, die door hun gemeenten worden bedreigd met het dichttimmeren van hun woonhuis, of die door mensenhandelteams worden bestookt met vragen als 'Je hebt kinderen bij twee vaders, waarom is dat?' of 'Kom je nog wel lekker klaar als je het met je vriend doet?'
Dit is een still uit de vijfdelige docuserie van VICE die 'Achter de Wallen' heet en die binnenkort online verschijnt
Waarom worden sekswerkers nu zo lastiggevallen?
Dat is een lastige vraag, en daarvoor is het belangrijk iets te begrijpen van de wetgeving rondom prostitutie in Nederland. De opheffing van het bordeelverbod in het jaar 2000 moest de positie van sekswerkers verbeteren: het zou helpen om de branche transparanter te maken, sekswerkers zouden belasting gaan betalen, en misstanden zouden beter aangepakt kunnen worden. Maar behalve het belasting betalen werden de andere doelen niet voldoende behaald, en daarom werd in 2009 de Wet Regulering Prostitutie, de WRP, aangenomen in de Tweede Kamer.In deze wet werd voorgesteld dat sekswerkers zich moesten laten registreren bij de overheid en verplicht een 'ik ben goedgekeurd als sekswerker'-pas bij zich moesten dragen. De Eerste Kamer vond dit in strijd met de privacywet en stuurde de WRP terug naar de Tweede Kamer.Daarom is er in 2014 een novelle (een aanpassing van het wetsvoorstel) ingediend, met daarin een nieuw plan voor een vergunningenstelsel: minister Van der Steur stelt dat de vergunningsplicht alleen moet gelden voor exploitanten, en niet voor zelfstandige sekswerkers. Maar dat vindt de politie een slecht plan, want dan kunnen ze niet meer bij zelfstandige prostituees, vrouwen die in hun ogen allemaal kans maken op uitbuiting, binnenvallen. Zonder een strafbaar feit mag je straks namelijk niet meer zomaar controleren. Gemeenten lijken daarom nu het nog kan zoveel mogelijk sekswerkers te verjagen of bang te maken en te laten stoppen met werken.
Dat is een lastige vraag, en daarvoor is het belangrijk iets te begrijpen van de wetgeving rondom prostitutie in Nederland. De opheffing van het bordeelverbod in het jaar 2000 moest de positie van sekswerkers verbeteren: het zou helpen om de branche transparanter te maken, sekswerkers zouden belasting gaan betalen, en misstanden zouden beter aangepakt kunnen worden. Maar behalve het belasting betalen werden de andere doelen niet voldoende behaald, en daarom werd in 2009 de Wet Regulering Prostitutie, de WRP, aangenomen in de Tweede Kamer.In deze wet werd voorgesteld dat sekswerkers zich moesten laten registreren bij de overheid en verplicht een 'ik ben goedgekeurd als sekswerker'-pas bij zich moesten dragen. De Eerste Kamer vond dit in strijd met de privacywet en stuurde de WRP terug naar de Tweede Kamer.Daarom is er in 2014 een novelle (een aanpassing van het wetsvoorstel) ingediend, met daarin een nieuw plan voor een vergunningenstelsel: minister Van der Steur stelt dat de vergunningsplicht alleen moet gelden voor exploitanten, en niet voor zelfstandige sekswerkers. Maar dat vindt de politie een slecht plan, want dan kunnen ze niet meer bij zelfstandige prostituees, vrouwen die in hun ogen allemaal kans maken op uitbuiting, binnenvallen. Zonder een strafbaar feit mag je straks namelijk niet meer zomaar controleren. Gemeenten lijken daarom nu het nog kan zoveel mogelijk sekswerkers te verjagen of bang te maken en te laten stoppen met werken.
Advertentie
Maar sekswerk is toch legaal in Nederland?
Ja, sekswerk is een legaal beroep in Nederland, maar die legaliteit hangt wel af van waar je woont en hoe je werkt. Sinds de opheffing van het bordeelverbod kun je op een aantal manieren legaal aan de slag als prostituee: als zelfstandig ondernemer kan je een werkruimte huren in een raambordeel, je kunt vanuit huis werken, of als zelfstandig escort aan de slag. Veel gemeenten eisen wel dat je als thuiswerker of escort een vergunning hebt, alleen geven veel gemeenten die niet af.Wanneer je niet als zelfstandige of zonder vergunning wilt werken, is een bordeel, privéhuis of escortbureau een optie – als je mazzel hebt tenminste. Sinds de opheffing van het bordeelverbod zijn namelijk meer dan de helft van de legale werkplekken gesloten. Tippelzones worden gesloten, de Wallen worden schoongeveegd, en ook vergunningen van bordelen worden door het hele land niet verlengd. Veel gemeenten voeren een nul-beleid en geven geen nieuwe exploitatievergunningen meer af; er is dus een enorme schaarste aan plekken om te werken.Sekswerkers die wel in bordelen werken klagen overigens regelmatig over de hoge percentages die exploitanten inhouden, de verplichte dagen die ze moeten werken om te mogen blijven, en het feit dat bordeelhouders de prijzen bepalen. Dat mag officieel niet, maar omdat sekswerkers die via een exploitant werken én geen werknemers én geen zelfstandigen zijn, vallen ze bijvoorbeeld buiten het arbeidsrecht.
Ja, sekswerk is een legaal beroep in Nederland, maar die legaliteit hangt wel af van waar je woont en hoe je werkt. Sinds de opheffing van het bordeelverbod kun je op een aantal manieren legaal aan de slag als prostituee: als zelfstandig ondernemer kan je een werkruimte huren in een raambordeel, je kunt vanuit huis werken, of als zelfstandig escort aan de slag. Veel gemeenten eisen wel dat je als thuiswerker of escort een vergunning hebt, alleen geven veel gemeenten die niet af.Wanneer je niet als zelfstandige of zonder vergunning wilt werken, is een bordeel, privéhuis of escortbureau een optie – als je mazzel hebt tenminste. Sinds de opheffing van het bordeelverbod zijn namelijk meer dan de helft van de legale werkplekken gesloten. Tippelzones worden gesloten, de Wallen worden schoongeveegd, en ook vergunningen van bordelen worden door het hele land niet verlengd. Veel gemeenten voeren een nul-beleid en geven geen nieuwe exploitatievergunningen meer af; er is dus een enorme schaarste aan plekken om te werken.Sekswerkers die wel in bordelen werken klagen overigens regelmatig over de hoge percentages die exploitanten inhouden, de verplichte dagen die ze moeten werken om te mogen blijven, en het feit dat bordeelhouders de prijzen bepalen. Dat mag officieel niet, maar omdat sekswerkers die via een exploitant werken én geen werknemers én geen zelfstandigen zijn, vallen ze bijvoorbeeld buiten het arbeidsrecht.
Advertentie
En als de WRP doorgaat, wat wordt er dan opgelost?
Onder de nieuwe WRP kunnen gemeenten niet meer beslissen of ze zelfstandige sekswerkers wel of geen vergunning geven, want die zijn niet meer nodig voor zelfstandige sekswerkers. Dat is wat de politie het grootste probleem vindt.Ik als sekswerker heb vooral een probleem met de WRP omdat deze ontworpen is om misstanden aan te kunnen pakken – de nieuwe regels staan sekswerkers die gewoon hun werk willen doen in de weg. Omdat er inderdaad een aantal mensen is dat onder dwang werkt in de seksindustrie – wat verschrikkelijk is – is de hele wet geschreven om dat te kunnen controleren. Maar rechten voor sekswerkers staan niet recht tegenover het bestrijden van mensenhandel; anders dan verschillende media ons vaak doen geloven, kunnen sekswerkerrechten juist bijdragen in de strijd tegen mensenhandel.Mensenhandel gaat over een aantal zaken, bijvoorbeeld over economische uitbuiting, dwang, geweld en soms ook mensensmokkel. Behalve in de wereld van sekswerkers komt arbeidersuitbuiting ook voor in andere branches, vooral als het gaat om ongeschoold werk; in Nederland bijvoorbeeld in de fruit- en groenteteelt, in distributiecentra van grote supermarktketens, of in de huishoudelijke dienstverlening.Sekswerkers zijn voor het merendeel vrouwen – waarvan 1 op de 3 wereldwijd sowieso met (seksueel) geweld te maken krijgt – en sekswerk is ongeschoold werk: daarom is het bijna onvermijdelijk dat er in de seksindustrie helemaal geen geweld en uitbuiting voorkomt; al is dat natuurlijk wel het ideaal.
Onder de nieuwe WRP kunnen gemeenten niet meer beslissen of ze zelfstandige sekswerkers wel of geen vergunning geven, want die zijn niet meer nodig voor zelfstandige sekswerkers. Dat is wat de politie het grootste probleem vindt.Ik als sekswerker heb vooral een probleem met de WRP omdat deze ontworpen is om misstanden aan te kunnen pakken – de nieuwe regels staan sekswerkers die gewoon hun werk willen doen in de weg. Omdat er inderdaad een aantal mensen is dat onder dwang werkt in de seksindustrie – wat verschrikkelijk is – is de hele wet geschreven om dat te kunnen controleren. Maar rechten voor sekswerkers staan niet recht tegenover het bestrijden van mensenhandel; anders dan verschillende media ons vaak doen geloven, kunnen sekswerkerrechten juist bijdragen in de strijd tegen mensenhandel.Mensenhandel gaat over een aantal zaken, bijvoorbeeld over economische uitbuiting, dwang, geweld en soms ook mensensmokkel. Behalve in de wereld van sekswerkers komt arbeidersuitbuiting ook voor in andere branches, vooral als het gaat om ongeschoold werk; in Nederland bijvoorbeeld in de fruit- en groenteteelt, in distributiecentra van grote supermarktketens, of in de huishoudelijke dienstverlening.Sekswerkers zijn voor het merendeel vrouwen – waarvan 1 op de 3 wereldwijd sowieso met (seksueel) geweld te maken krijgt – en sekswerk is ongeschoold werk: daarom is het bijna onvermijdelijk dat er in de seksindustrie helemaal geen geweld en uitbuiting voorkomt; al is dat natuurlijk wel het ideaal.
Advertentie
Hoeveel komt mensenhandel voor onder sekswerkers?
In Nederland werken grofweg 20.000 legale prostituees, en naar schatting werken er iets minder dan 10.000 prostituees zonder vergunning. Over hoeveel andere sekswerkers er zijn (strippers, camgirls en pornoperformers) bestaan geen concrete cijfers, maar er werken dus zeker tienduizenden mensen in de seksindustrie.In 2015 werden er 1321 mensen aangemeld als potentiële slachtoffers van mensenhandel. Het ging hierbij om verdenkingen van verschillende vormen van mensenhandel, dus niet alleen in de seksindustrie, maar bijvoorbeeld ook in de agrarische cultuur of in de wereld van orgaanhandel.Daarvan werden uiteindelijk 217 zaken daadwerkelijk in behandeling genomen bij het Openbaar Ministerie. Dat zijn er 217 te veel, want ieder slachtoffer van mensenhandel en uitbuiting is verschrikkelijk. Of je nu opgesloten zit in een chic grachtenpand het huishouden moet doen, ergens in een sweatshop shirtjes voor geen loon in elkaar zit te naaien, of dat je vrijwel al je met sekswerk verdiende geld moet afstaan aan je gewelddadige partner.Is het dan niet goed dat de politie dit aan wil pakken?
Het idee dat de politie bij kwetsbare groepen meer controlemogelijkheden heeft, klinkt als een goed idee, maar is het niet als dit betekent dat een groep (sekswerkers, in dit geval) structureel gestigmatiseerd wordt door diezelfde politie.Als elke sekswerker als slachtoffer wordt gezien en de politie zomaar kan aanbellen en je huis overhoop kan halen, betekent het niet alleen dat er veel tijd gespendeerd wordt aan zelfstandige sekswerkers die niets met mensenhandel te maken hebben, maar ook dat de politie ondertussen niet bezig is met het daadwerkelijke opsporen van mensenhandel.
In Nederland werken grofweg 20.000 legale prostituees, en naar schatting werken er iets minder dan 10.000 prostituees zonder vergunning. Over hoeveel andere sekswerkers er zijn (strippers, camgirls en pornoperformers) bestaan geen concrete cijfers, maar er werken dus zeker tienduizenden mensen in de seksindustrie.In 2015 werden er 1321 mensen aangemeld als potentiële slachtoffers van mensenhandel. Het ging hierbij om verdenkingen van verschillende vormen van mensenhandel, dus niet alleen in de seksindustrie, maar bijvoorbeeld ook in de agrarische cultuur of in de wereld van orgaanhandel.Daarvan werden uiteindelijk 217 zaken daadwerkelijk in behandeling genomen bij het Openbaar Ministerie. Dat zijn er 217 te veel, want ieder slachtoffer van mensenhandel en uitbuiting is verschrikkelijk. Of je nu opgesloten zit in een chic grachtenpand het huishouden moet doen, ergens in een sweatshop shirtjes voor geen loon in elkaar zit te naaien, of dat je vrijwel al je met sekswerk verdiende geld moet afstaan aan je gewelddadige partner.Is het dan niet goed dat de politie dit aan wil pakken?
Het idee dat de politie bij kwetsbare groepen meer controlemogelijkheden heeft, klinkt als een goed idee, maar is het niet als dit betekent dat een groep (sekswerkers, in dit geval) structureel gestigmatiseerd wordt door diezelfde politie.Als elke sekswerker als slachtoffer wordt gezien en de politie zomaar kan aanbellen en je huis overhoop kan halen, betekent het niet alleen dat er veel tijd gespendeerd wordt aan zelfstandige sekswerkers die niets met mensenhandel te maken hebben, maar ook dat de politie ondertussen niet bezig is met het daadwerkelijke opsporen van mensenhandel.
Advertentie
Zijn er dan andere oplossingen voor sekswerkers?
Uit andere branches weten we dat de emancipatie van werknemers en het uitbreiden van arbeidsrechten uitbuiting tegengaat; daarom hebben we vakbonden en CAO's. Dat willen sekswerkers ook, maar daarvoor moet sekswerk wel echt als werk worden gezien en zo worden behandeld.Sekswerk helemaal verbieden om mensenhandel tegen te gaan is het slechtste idee: in landen waar prostitutie verboden is vindt ook mensenhandel plaats, en sekswerkers ervaren vaak juist meer geweld – voornamelijk door politie.Decriminalisatie, dus sekswerkers geen andere regels opleggen dan andere professionals, dat werkt wel om het leven van sekswerkers te verbeteren. Alleen is dat precies het tegenovergestelde van wat de politie nu doet met zo'n facebookpost.-Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.
Uit andere branches weten we dat de emancipatie van werknemers en het uitbreiden van arbeidsrechten uitbuiting tegengaat; daarom hebben we vakbonden en CAO's. Dat willen sekswerkers ook, maar daarvoor moet sekswerk wel echt als werk worden gezien en zo worden behandeld.Sekswerk helemaal verbieden om mensenhandel tegen te gaan is het slechtste idee: in landen waar prostitutie verboden is vindt ook mensenhandel plaats, en sekswerkers ervaren vaak juist meer geweld – voornamelijk door politie.Decriminalisatie, dus sekswerkers geen andere regels opleggen dan andere professionals, dat werkt wel om het leven van sekswerkers te verbeteren. Alleen is dat precies het tegenovergestelde van wat de politie nu doet met zo'n facebookpost.-Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.