Advertentie
James Bluemel: Een vriend van me was in Marokko en fotografeerde daar migranten die Spanje in probeerden te komen. Toen hij weer terug in Engeland was, liet hij me niet alleen de foto's zien, maar ook filmpjes die vluchtelingen zelf hadden opgenomen en dat waren echt geweldige beelden. Het had iets ongepolijst en aangrijpends. Toen dacht ik: als we een film willen maken over de reis van vluchtelingen, kunnen we net zo goed dit beeld gebruiken. We kunnen hen zelf de verhalen laten vertellen.Hoeveel beeldmateriaal hadden jullie na de opnames?
O god, het was fucking gigantisch. Je had sowieso de beelden die ikzelf en andere filmmakers hadden geschoten, dat was rond de 250 uur. Samen met alle beelden van de vluchtelingen hadden we rond de driehonderd of vierhonderd uur aan materiaal. Vervolgens kostte het veertien weken om structuur in het materiaal te vinden, en het terug te brengen naar drie afleveringen van vijftig minuten.
Advertentie
Een van de vluchtelingen, Hassan, zei dat het proces van filmen nuttig voor hem was. Het leidde hem af van de directheid van de situatie. Hij had een taak te volbrengen in het midden van de chaos, wat hem kalmeerde en hem meer perspectief gaf.Sommige van de vluchtelingen hadden hetzelfde gevoel. De camera is een nuttig gereedschap, of kan een nuttig gereedschap zijn, om je aandacht op te vestigen. Voor anderen was het juist lastig, of zelfs een hindernis, om tijdens de gebeurtenissen te filmen. Iemand die naar Finland wilde, hield na een tijdje ook op met filmen omdat het te hinderlijk werd en er te veel druk op lag. Maar de mensen die achteraf geweldig materiaal hadden, waren meestal ook degenen die het filmen als iets nuttigs zagen.
Advertentie
Dat was een beslissing die we aan het einde maakten. Een hoop van deze mensen hebben dezelfde ervaringen: ze hebben dezelfde achtergrond en dezelfde route genomen. Je zag bepaalde verhalen steeds weer terugkomen. We moesten uiteindelijk beslissen waar de kracht en het hart van het verhaal lag; welke verhalen emotioneel gezien het sterkst waren.Wat voor instructies gaf je de deelnemers voor het filmen?
Voornamelijk hoe ze moesten opnemen: probeer in "landschap" te filmen. Praat tegen de camera. Laat eerst jezelf zien en daarna de omgeving. We hoopten dat ze zoveel mogelijk zouden filmen, dat ze elke mogelijkheid om te filmen zouden benutten. Maar je moet ze ook gewoon vertrouwen, omdat je ze overlaat aan de smokkelaar en ze pas weer ziet bij de volgende grens of het volgende stadje.
Je bouwt uiteraard wel een band met iemand op. En natuurlijk ga je je zorgen maken als je iemand achterlaat in de laadruimte van een vrachtwagen of in een overvolle boot. Mijn verantwoordelijkheid ligt echter bij de documentaire. Ik kan me niet bemoeien met hun reis, daar moet ik streng in zijn. Het belangrijkste is om aan het publiek te laten zien wat er gebeurt. Daarnaast is het ook illegaal om vluchtelingen te vervoeren, en zou dat de film ondermijnen. De docu moest waarheidsgetrouw zijn.
Advertentie
Ik heb zelf het gevoel dat deze hele crisis op een betere manier aangepakt had kunnen worden als landen beter hadden samengewerkt. Als de Europese Unie vluchtelingen geaccepteerd had en mensen eerlijk over de landen verdeeld waren, was het goed gekomen. Maar ze hebben dit niet goed aangepakt, en nu zie je in alle landen woede opkomen, wat verschrikkelijk is en heel dichtbij kwam voor de vluchtelingen. Ik schaamde me voor hoe Europa hiermee omging en nog steeds mee omgaat. Er zijn natuurlijk nog steeds mensen die geweldige dingen voor ze hebben gedaan, maar over het algemeen heeft Europa gefaald in het zorgen voor deze mensen.
Ik denk dat beide kanten bestaan, en het is belangrijk om die ook allebei te laten zien. Het is verschrikkelijk, maar er zijn ook momenten waarop er opeens een vlaag van humor voorbij komt – wat er ook voor zorgt dat de kijker zich met de onderwerpen kan identificeren. Het helpt om die brug te bouwen tussen wat er gebeurt op het scherm en de kijker die thuis op de bank zit.Dat snap ik. Het is één ding om het in de krant te lezen, maar iets heel anders om de beelden te zien van hun reis.
Precies. De media laten de schaal zien van het nieuws: miljoenen mensen die hiernaartoe komen. Maar wat je dan uit het oog verliest is het individu. Deze documentaire probeert het individu terug te brengen naar de voorgrond.
Nou, ik wist wel wat ik kon verwachten, omdat ik me in het onderwerp heb verdiept. Ik wist wat voor beelden ik terug zou krijgen. Wat geweldig was, was dat deze mensen de moed hadden om te filmen tijdens de meest stressvolle en chaotische momenten van hun reis.De derde en laatste aflevering van Verjaagd door de oorlog: de gevaarlijke reis naar Europa wordt op zondag 18 september uitgezonden op RTL 4.