Noord-Korea wil nog steeds niet onderhandelen en dat begint gevaarlijk te worden

De verhouding tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea nam afgelopen maand een verassende wending. De Nationale Commissie van Defensie in Pyongyang – een van de machtigste afdelingen van de Noord-Koreaanse overheid – bracht een verklaring naar buiten met de titel: Imperialisten van de VS gaan hun ondergang tegemoet. De Noord-Koreanen zouden vanaf nu echt "nooit meer om de tafel gaan zitten" met de Amerikanen.

Dat klinkt misschien niet als een extreme verassing, maar de Amerikanen hadden juist dezelfde dag de hoop geuit dat Noord-Korea zich meer open naar de wereld zou opstellen, hervormingen zou doorvoeren en het beeld van een compleet autarkisch land van zich af zou schudden. Dat vertelde Daniel Russel, de assistent-staatssecretaris van de East Asian and Pacific Affairs.

Russel zei dat de Verenigde Staten nog steeds open staan voor een gesprek met het land en dat "veranderingen in Noord-Korea niet per se een verandering van het regime hoeven te betekenen."

"Een van de beste voorbeelden hiervan is Birma," zei Russel. "Een land dat besloot te veranderen. Die militaire dictatuur daar vond zichzelf opnieuw uit en stelde zich veel meer open. Het resultaat was een enorme verschuiving, waardoor er economische steun en ontwikkeling op gang kwam."

Het is wel de vraag of deze landen zo makkelijk te vergelijken zijn. Myanmar werd met harde hand geregeerd, maar niet zo hard als in Noord-Korea. Ook waren er gewapende opstanden ten tijde van de dictatuur – in Noord-Korea niet. Aan de andere kant hoeven de veranderingen in Noord-Korea niet zo groot te zijn als in Birma. Een kleine verandering zou al een hele stap zijn.

Een Noord-Koreaanse propagandaposter (foto via_ Flickr_)

Obama zei ook dat "de oplossing geen militaire ingreep zal zijn." Hij suggereerde dat het uitbreiden van de toegang die Noord-Koreaanse burgers op internet hebben essentieel is om veranderingen in Noord-Korea langzaam op gang te brengen. "Er zal langzamerhand steeds meer informatie de samenleving binnendringen en dat zal uiteindelijk tot veranderingen leiden. Wij proberen dat proces zo veel mogelijk te versnellen."

Het idee van een minder totalitaire versie van het huidige Noord-Koreaanse regime roept behoorlijk wat vragen op. Zit de wereld eigenlijk wel te wachten op een Noord-Korea waarin Kim Jong-un en zijn mannen nog steeds aan de macht zijn? En is een transformatie zoals we die in Birma zagen echt een reële optie voor Noord-Korea?

Een aantal Noord-Korea-experts zei tegen VICE News dat een geleidelijke verandering zeker mogelijk is. Het is waarschijnlijk zelfs de enige manier om te voorkomen dat er een wereldwijde kernoorlog zal plaatsvinden, of dat 25 miljoen Noord-Koreanen zullen lijden door de gevolgen van een ingestort regime.

Ken Gause, expert op het gebied van Noord-Koreaans leiderschap, gelooft dat Kim's macht kleiner is dan het lijkt. Hoewel de 32-jarige leider zijn vader succesvol heeft opgevolgd, moet hij nog steeds de goedkeuring krijgen van de oudere leiders en leren om, zoals Gause het noemde, "zijn macht zo te manipuleren dat hij via informele kanalen zijn wil erdoor kan drukken." Dat betekent op korte termijn dat hij het nucleaire programma de hoogste prioriteit moet blijven geven.

De Noord-Koreanen zijn nog steeds fanatiek bezig met het opbouwen van hun wapenarsenaal. Volgens recente satellietbeelden van de website 38 North probeert Noord-Korea een plutoniumreactor opnieuw op te starten, nadat die vijf maanden heeft stil gelegen. Andere beelden suggereren dat het land ook bezig is om een systeem op te zetten waarmee ballistische raketten en kruisraketten gelanceerd kunnen worden vanaf onderzeeërs. Ook werden er vorige week foto's vrijgegeven waarop de eerste testlanceringen te zien van een nieuwe anti-scheepsraket.

"Hoe langer we afwachten," zei Gause, "hoe meer raketten en kernwapens de Noord-Koreanen zullen ontwikkelen, tot we op een bepaald punt zitten waarop we ze echt heel serieus moeten nemen. Dan moeten we met hen onderhandelen zonder dat we eigenlijk nog een onderhandelingspositie hebben."

In 2003 trok Noord-Korea zich terug uit het Non-Proliferatieverdrag, dat het bezit van kernwapens beperkt. Sindsdien heeft het land een aantal keer gepraat met andere landen over het verminderen van het kernprogramma. In 2007 stemde Noord-Korea in met het sluiten van een kernwapenfabriek in ruil voor brandstof, maar een mislukte rakettest in 2009 leidde tot een belofte van het land om "nooit meer deel te nemen aan dergelijke gesprekken." De laatste kernwapentest vond plaats in 2013.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken zei vorig jaar tegen een afgezant van Noord-Korea dat het land klaar is om de gesprekken voort te zetten. Tot nu toe is ook daar niks van terecht gekomen.

In mei zal Kim in Moskou op bezoek gaan (Poetin en Kim zouden regelmatig contact met elkaar hebben). Maar de relatie tussen Noord-Korea en China ligt overhoop en Russel zei vorige week nog dat "ze inmiddels bijna geen bijvoeglijk naamwoorden meer over hebben om hun kritiek op de Verenigde Staten mee te uiten." Ook de relatie met de Verenigde Naties staat onder druk, nadat de VN een onderzoek in Noord-Korea had laten uitvoeren en "systematische en wijd verspreide overtreding van mensenrechten" had aangetroffen.

Als Kim zijn macht wil behouden moet de Noord-Koreaanse economie blijven groeien en dat kan eigenlijk alleen als ze in gesprek gaan met het Westen. Volgens de Koreaanse Bank groeide Kim's economie 0,8% in 2011, 1,3% in 2012 en 1,1% in 2013. Dat zijn kleine cijfers, maar vergeleken met de krimp van de jaren daarvoor zijn het geen slechte cijfers.

Patrick Cronin, directeur van het Asia-Pacific Security Program, zei tegen VICE News dat ondanks het overweldigende bewijs dat Noord-Korea voorlopig niet van plan is om zijn kernwapenprogramma te beëindigen, de VS en andere naties toch moeten blijven hopen dat "ook zonder het regime te veranderen, veranderingen mogelijk zijn."

"Hoop hebben is belangrijker dan af te gaan op onze eerdere ervaringen," zei Cronin. "We moeten het blijven proberen. Waarom? Als Noord-Korea implodeert kan er een regionale oorlog ontstaan en op die manier betaalt men een veel te hoge prijs voor de nalatigheid en de onwil van dit regime om zich aan te passen aan de 21ste eeuw."