De vrouw die onderzoekt hoe je vermoord werd

Laten we eerlijk zijn – een detective show zonder minstens één lijk is ondenkbaar. Dode lichamen en pathologen horen bij dectives zoals chips bij bier, al is de combinatie minder lekker. Ik wilde weten of een het werk van een patholoog-anatoomecht zo gruwelijk is als in CSI, dus belde ik Dr. Eva Scheurer. Eva is Hoofd Dokter en Directrice van het Forensic Pathology Insitute op de Universiteit van Bazel. Los van het feit dat haar baan een onverklaarbaar lange titel heeft, is ze een behoorlijk dappere vrouw – de meesten die dit lezen zouden waarschijnlijk niet graag in haar schoenen staan.

Elke dag komt ze met lijken in aanraking. Allerlei lijken – verminkte lijken, verbrande lijken, in stukken gescheurde lijken. Eigenlijk alle typen lijken die je kunt bedenken. En elke dag moet Eva erachter zien te komen hoe die mensen precies aan hun bittere einde kwamen.

VICE: Dr. Scheurer, wat voor lijken belanden op je bureau?

Dr. Eva Scheurer: Wij krijgen alle mensen die niet vanwege natuurlijke redenen zijn gestorven, maar onverwacht of plotseling zijn overleden. Of mensen die door geweld om het leven zijn gekomen – of dat nou tijdens een ongeluk of door toedoen van een derde partij gebeurde. We proberen erachter te komen wat er gebeurd is.

Hoe pak je dat aan?

Je moet het lijk van top tot teen onderzoeken. We zoeken naar sporen en blessures, en inspecteren de kleding. Ook stellen we onszelf vragen, bijvoorbeeld: komen de scheuren in de kleding overeen met de schotwonden? Als we eenmaal antwoorden op die vragen hebben, beslist de officier van justitie of we een autopsie moeten uitvoeren. Als dat het geval is snijden we het lichaam open om het van binnen te bestuderen.

Is het niet zwaar om elke dag met lijken geconfronteerd te worden?

Verminkte en verscheurde mensen zijn een deel van mijn routine geworden. We reageren anders op de dode mensen omdat we ze niet kennen. Maar wat bedoel je met "zwaar"? Denk aan een arts die een geïnfecteerde maag ofzo moet schoonmaken – dat is ook zwaar. Zwaar is een subjectieve term. Onze professionele routines zorgen dat we een bepaalde afstand houden tot dingen, wat helpt ons werk goed te doen. Maar, natuurlijk, soms is het niet fijn.

Kun je een voorbeeld geven?

Een tijd geleden was er een moord. Het lichaam was compleet in stukken gehakt, in beton gegoten en daarna een rivier ingegooid. We hebben niet alle lichaamsdelen terug kunnen vinden, maar hebben de zaak wel opgelost.

Klinkt als een horrorfilm.

Die extreme gevallen zijn redelijk uitzonderlijk. Het verschil met moordzaken in films is dat, in het echte leven, de moordenaars een stuk minder tot de verbeelding spreken. De meesten krijgen een waas voor hun ogen en proberen hun slachtoffer op elke denkbare manier te raken. Of ze trekken een mes of een gun ofzo. Moord met voorbedachten rade – zoals in de films – is echt een uitzondering.

Kijk je wel eens naar programma's als CSI? Zijn die realistisch?

Ja. Ik kijk graag naar dat soort shows. CSI-scenes kunnen op zichzelf heel realistisch zijn. De producers steken normaal gesproken veel tijd in een scene om die zo realistisch mogelijk te maken. Een zaak in 45 minuten oplossen is alleen wel onrealistisch.

In jouw werk heb je met veel leugenaars te maken.

Ja, mensen liegen veel. Soms laten ze feiten weg omdat ze die als onbelangrijk beschouwen. Veel mensen kunnen zich dingen gewoon niet herinneren. Er zijn ook zaken waar mensen bewust de waarheid niet vertellen omdat ze iemand niet willen beschuldigen. En er zijn leugenaars die opzettelijk een ander willen beschadigen.

Elke zaak is anders. Het is onze taak de waarheid te ontcijferen. Daarbij moet gezegd worden dat bijna iedereen in staat is een moord te plegen. Of ze het daadwerkelijk doen heeft veel te maken met de vraag of iemand zijn leven onder controle heeft of niet. En hoe goed ze met hun gevoelens om kunnen gaan.

Ik heb het gevoel dat op tv vaak de naaste familieleden het lichaam moeten identificeren

De politie is een voorstander van die methode, maar wij niet. Misidentificatie komt heel vaak voor. Een dode heeft geen gezichtsuitdrukking en ziet er heel anders uit dan een slapend mens. Soms zijn zelfs goede bekenden niet in staat hun geliefden te herkennen. Ze zijn vaak in shock als iemand plotseling overlijdt, of slachtoffer van een misdaad is. Of ze geloven gewoon niet dat hun eigen zus op de tafel voor hen ligt. Meestal slaan we liever tandheelkundige dossiers na of doen of doen we DNA-onderzoek om iemand te identificeren.

Wat als het lichaam verbrand is?

Dat maakt de zaken er niet makkelijker op. In die gevallen gaan we vooral uit van tanden of DNA. Maar DNA-analyses werken alleen als er onverbrand weefsel is. Meestal is de persoon niet helemaal, maar gedeeltelijk verbrand. Dus in de meeste gevallen kunnen we weefsel gebruiken.

Moet je het lijk klaar maken voor een begrafenis nadat je autopsie hebt gepleegd?

Ja, dat doen we ook. Onze professionals maken het lichaam zo goed mogelijk klaar. Zelfs bij hoofdwonden kunnen ze het lichaam klaar maken voor een wake, zodat familie en vrienden afscheid kunnen nemen. Kort na het onderzoek, en als de officier van justitie heeft ingestemd, kan het lichaam naar de begraafplaats gebracht worden. Naasten zien het lichaam meestal voor het eerst op een daarvoor aangewezen plaats op de begrafenis.

Zoals ik zei: de manier waarop mensen het lichaam van hun geliefde identificeren is in het echt niet precies hetzelfde als in films. Als het gebeurt, proberen we natuurlijk de naaste familie voor te bereiden op wat ze zullen zien. En we houden er altijd rekening mee dat mensen flauw kunnen vallen als ze het lichaam zien.