Hoe een vrouw in Duitsland spontaan ontvlamde

Deze week ging in Duitsland op onverklaarbare wijze een vrouw in vlammen op. Getuigen zagen hoe ze plotseling vlam vatte. We spraken met Benjamin Radford, een onderzoeker van paranormale zaken, over spontane menselijke zelfontbranding.

Volgens getuigen kwam er vuur en rook uit de vrouw terwijl ze op een bankje op een speelplaats zat. De vrouw, ergens in de veertig en afkomstig van het eilandje Mauritius, is volgens sommigen een recent voorbeeld van een eeuwenoud fenomeen: spontane menselijke zelfontbranding. Volgens The Local zag een getuige twee personen wegvluchten. Nadat een omstander de vlammen onder controle kreeg, werd de vrouw geblust en zwaargewond afgevoerd.

Benjamin Radford schrijft voor Discovery News en Skeptic Inquirer en verricht onderzoek bij The Center for Inquiry, een non-profitorganisatie die zich inzet voor een "seculiere maatschappij gebaseerd op wetenschap, rede, vrijheid van informatie en humanistische waarden". Als een soort van real life Dana Scully onderzoekt Radford op een wetenschappelijke manier paranormale en onverklaarbare fenomenen. "Om eerlijk te zijn, hebben we weinig details," vertelt Radford. "Ik heb de politierapporten gelezen. Gebaseerd op de feiten zijn er een paar mogelijke verklaringen, maar spontane menselijke zelfontbranding is de minst voor de hand liggende."

Spontane menselijke zelfontbranding is een mythe, aldus Radford. Het idee dat mensen spontaan in vlammen opgaan, ontstond ergens in de zeventiende eeuw en werd in 1853 populair nadat een van de personages in Bleak House van Charles Dickens spontaan in de fik vloog. Zoals zoveel paranormale verschijnselen is het idee van spontane menselijke zelfontbranding een afspiegeling van de normen en waarden van de tijd waarin het idee bestaat. "In de negentiende eeuw werd zelfontbranding gezien als een straf van God voor dronkenschap, wat in die tijd nog werd gezien als een zonde. God zou de arme dronkenlap met een bliksemstraal in vuur en vlam zetten." Men dacht bovendien dat alcohol een rol speelde bij zelfontbranding omdat het een brandbaar goedje is.

Volgens Radford werd deze pseudowetenschappelijke manier van denken snel achterhaald en verdween het fenomeen stilletjes naar de achtergrond. Tot de jaren zeventig en tachtig: "Toen kwam buschauffeur Larry Arnold met zijn boek Ablaze op de proppen. Daarin vertelt en overdrijft hij wat hij denkt te weten over spontane menselijke zelfontbranding."

"Spontane menselijke zelfontbranding is niet geloofwaardig," legt Radford uit. De voornaamste reden daarvoor is onze anatomie "Vlammen ontstaan niet zomaar in het menselijk lichaam." Toch zijn er momenten waarop er wel degelijk spontaan vlammen ontstaan. "Ja, als je bijvoorbeeld in olie gedrenkte doeken in zon laat liggen. Feit is echter dat ons lichaam voor het grootste deel uit water bestaat en de rest ook niet zo brandbaar is. Houd een lucifer bij je huid en kijk wat er gebeurt, je gaat heus niet in vlammen op. Vanuit een fysiologisch en anatomisch standpunt is het onmogelijk."

Over de vrouw in Duitsland zegt Radford dat ze mogelijk het slachtoffer is van een poging tot moord of zelfmoord. De twee vluchtende personen kunnen het hebben gedaan, maar Radford denkt eerder dat het gaat om een poging tot zelfmoord. "Het komt in het westen niet vaak voor, hoewel in januari 2014 een tiener in Colorado overleed nadat hij zichzelf op school in brand had gezet. Als je de statistieken bekijkt, zie je dat zelfverbranding maar 1 procent van alle zelfmoorden betreft."

Een studie van de afdeling pathologie van het Victoria Hospital in het Canadese Ontario bevestigt deze statistiek. Van alle zelfmoorden tussen 1986 en 1989 kwam maar 1 procent door verbranding. Naast deze op zichzelf staande voorvallen is zo'n zelfmoord vooral iets cultureels, denk maar aan de Tibetaanse monniken die zich uit protest in brand staken.

Volgens Radford bedraagt zelfmoord door zelfverbranding in derdewereldlanden zo'n veertig procent van alle zelfmoorden. "Deze vrouw was een immigrant, en in India en Afrika komt zelfmoord door vuur vaker voor dan in Amerika of West-Europa. Het is best een logische verklaring."