De blinde darm is helemaal niet zo nutteloos als we dachten.

Ik leerde voor het eerst van het bestaan van de blindedarm door een aflevering van The Simpsons. Op een gegeven moment voert dokter Hibbert midden op straat een blindedarmoperatie uit met een zakmes, net op tijd voordat de darm ontploft:

Dit is maar een enkel voorbeeld van de vele onaangename scenes die ik heb gezien waarin een ontstoken en op ontploffen staande blindedarm voorkwam. Voor mijn gevoel is dit orgaan dan ook een tikkende tijdbom.

Gelukkig krijgt minder dan tien procent van de mensen een blindedarmontsteking en is de aandoening goed te behandelen. Daarnaast functioneert het lichaam van mensen zonder blindedarm even goed als dat van mensen die het orgaan nog wel hebben. De blindedarm lijkt dan ook een volstrekt nutteloos orgaan dat in het meest gunstigste geval helemaal niets doet, en in het slechtste geval voor helse pijnen zorgt. Dus waarom hebben we dit orgaan dan eigenlijk nog?

Omdat de blindedarm stiekem toch niet zo nutteloos is als hij lijkt, zo blijkt uit onderzoek. Het orgaan speelt waarschijnlijk een belangrijke – maar niet onmisbare – rol bij het ondersteunen van de goede bacteriën in onze ingewanden.

De blindedarm is een wormachtig aanhangsel dat onderdeel is van het zakje dat de dunne en dikke darm verbindt. Leonardo da Vinci was een van de eersten die de blindedarm opnam in zijn anatomische tekeningen, maar het was Charles Darwin die als eerste met de theorie kwam dat de blindedarm nutteloos is. Darwin dacht dat het orgaan een overblijfsel van de evolutie was; een stuk vlees dat ooit ergens een werkend onderdeel van was, maar door de eeuwen heen zijn functie verloor.

"Ten tijde van de eerste wereldoorlog ontdekten wetenschappers blindedarmen in andere diersoorten, en begon men te beseffen dat Darwin het misschien wel fout had," zegt William Parker, een anatomisch expert van Duke University die onderzoek doet naar de werking van de blindedarm: "maar niemand wist wat het orgaan dan precies doet. In de studieboeken van die tijd werd de blindedarm dan ook nog steeds als een voorbeeld van een overblijfsel van de evolutie vermeldt, en ik denk dat dat nu vaak nog steeds zo is."

Parker vertelde me dat wetenschappers aan het eind van de 20e eeuw ontdekten dat de blindedarm vol zit met lymfocyten – een type witte bloedcellen –, wat betekent dat het orgaan een rol speelt in het immuunsysteem. Wat deze rol precies is, is pas recentelijk duidelijker geworden. Eind jaren 90 kwamen medische onderzoekers er namelijk achter dat het immuunsysteem de groei van het goede bacteriën stimuleert (voorheen werd gedacht dat het immuunsysteem enkel slechte bacteriën aanvalt).

De ontdekking dat het immuunsysteem complexer is dan gedacht, opende de deur voor onderzoek naar de precieze functie van de blindedarm. Het onderzoek dat Parker en zijn collega's gedaan hebben, suggereert dat de blindedarm een soort schuilplaats is voor goede bacteriën, waar ze zich kunnen verbergen als het lichaam vecht tegen bijvoorbeeld een infectie. Er is nog heel veel onbekend over hoe dit precies in zijn werk gaat, maar het is duidelijk dat de blindedarm niet slechts een nutteloos vlezig overblijfsel is.

Heather Smith, een evolutionair bioloog van Midwerstern University, zegt dat juist het feit dat de blindedarm niet weg geëvolueerd is betekent dat het orgaan nuttig is. Smith heeft de werking van de blindedarm in verschillende soorten bestudeerd.

"Als een evolutionaire innovatie een diersoort een bepaald voordeel biedt, hoe klein dit voordeel ook is, kan het kenmerk meer veelvoorkomend kan worden in een populatie," vertelt Smith via de telefoon. "Dat we prima kunnen leven zonder blindedarm betekent nog niet dat het beter is om er geen te hebben."

Het onderzoek van Smith heeft aangetoond dat de blindedarm maar liefst dertig keer op onafhankelijke wijze is ontstaan in vijftig verschillende soorten, wat betekent dat het orgaan wel een doel móet dienen. Het vreemde hierbij is dat het lang niet bij elk zoogdier ontwikkeld is. Een paar knaagdieren hebben het en een paar primaten, maar het merendeel van de zoogdieren hebben geen blindedarm, wat het mysterie van dit orgaan nog groter maakt. Als je daarbij optelt dat dit orgaan ook nog eens een relatief hoog risico heeft om ontstoken te raken, is het niet moeilijk te begrijpen dat wetenschappers zich pas zo laat gingen verdiepen in de functie van de blindedarm.

Nu ons begrip van het mysterieuze wormachtige aanhangsel in onze buik groeiende is, en het belang van de goede bacteriën in ons lichaam steeds duidelijker is, lijkt het er op dat we de blindedarm moeten koesteren. Het is een nuttig orgaan. Tenminste; zo lang het niet ineens gruwelijk veel pijn doet en explodeert.