Het Europees Parlement neemt zijn eigen #metoo-problemen niet serieus

“ ‘Maak je geen zorgen’, antwoordde hij. ‘Als we ooit samen in een cel zouden belanden, dan weet ik wel wat ik met jou zou doen.’ De dingen die hij nadien opsomde waren heel expliciet en heel vuil. Ik bevroor en legde in.”

Dit stukje uit een getuigenis onderaan dit artikel is een van de vele voorbeelden van seksuele intimidatie in het Europees Parlement. “Hoe het Parlement daarmee omgaat is hypocriet”, vinden Arantxa Calvera en Milena Horn van MeTooEP wanneer ik hen spreek in een Brusselse koffiebar tegenover het Parlement. Terwijl het Parlement haar gebouwen oranje laat oplichten ter ere van de internationale dag tegen geweld op vrouwen, lukt het haar niet om strengere interne regels in te voeren. “Met oranje lampen kunnen we de medewerkers niet beschermen, wel met de uitvoering van ons besluit.” Arantxa en Milena zijn allebei assistent van een Europarlementslid, maar ze zijn ook respectievelijk organisator van de actiegroep en vertrouwenspersoon voor de slachtoffers.

De kiem voor MeTooEP werd gelegd in 2014, toen de Franse Jeanne Ponté op 24-jarige leeftijd in het Europees Parlement slachtoffer werd van seksuele intimidatie. Haar verhaal schreef ze op in een notitieboekje, dat ze aanvulde met getuigenissen van collega’s. In de herfst van 2017 raakte het boekje bekend en schreven Europarlementsleden een besluit om alle medewerkers beter te beschermen. Dat werd nog dat najaar goedgekeurd, maar toen de medewerkers van het Parlement inkijk kregen in de roadmap van het Bureau dat het dagelijkse bestuur regelt, bleken enkele cruciale elementen sterk afgezwakt.

Als reactie verzamelde MeTooEP op vijf dagen tijd duizend handtekeningen van parlementaire medewerkers die het besluit in haar oorspronkelijke vorm wilden behouden, de vorm waarin de parlementsleden het zelf hadden goedgekeurd. Omdat er geen schot in de zaak kwam en het binnenkort verkiezingen zijn, lanceerden ze in oktober MeTooEP.com, een blog met meer dan dertig getuigenissen over seksuele intimidatie in het Europees Parlement.

Ik sprak Arantxa en Milena over hun blog, de Brusselse bubbel en de straffeloosheid die er heerst. Ik sprak ook met een slachtoffer dat aan het einde van dit artikel anoniem getuigt.

VICE: Arantxa en Milena, op jullie website staan een dertigtal anonieme getuigenissen van mensen die met intimidatie te maken kregen in het Europees Parlement. Wie zijn de slachtoffers?
Milena: Vaak zijn het jonge stagiairs of assistenten wiens hele leven in teken van hun job staat. Maar ze worden hier niet goed beschermd en kunnen makkelijk ontslagen worden. Vertrouwensbreuk is een geldige reden voor ontslag, en daar kan alles onder vallen. Mensen zijn ook ongerust over hun reputatie. Vanaf het moment dat een Europarlementslid slecht over jou begint te praten, heb je veel te verliezen. De Brusselse bubbel is klein, daarom zwijgen veel slachtoffers van intimidatie.

Waar speelt het grensoverschrijdend gedrag zich af?
Arantxa: In Brussel, Luxemburg en Straatsburg, maar ook in de parlementen van de afzonderlijke Europese staten, of op buitenlandse zakenreizen.

Denk je dat seksuele intimidatie vaker voorkomt in het Europees Parlement omdat er veel nationaliteiten samenwerken?
Milena: De verschillen in cultuur, taal en humor maken onze werkomgeving inderdaad complex, maar dat is niet de reden: cultuurverschillen worden net te vaak als excuus gebruikt.

Hoe weten jullie dat de getuigenissen op jullie website kloppen?
Arantxa: Omdat we geen namen van daders bij de getuigenissen publiceren, weten we dat het niet om wraak gaat. We doorlopen ook een procedure om zeker te zijn dat de slachtoffers de waarheid spreken. Maar we zijn geen rechters. Wij willen een systeem creëren waarin medewerkers beschermd worden tegen seksuele intimidatie. De getuigenissen tonen aan dat daar nood aan is.

Aan dat nieuwe systeem wordt gewerkt, maar drie elementen die cruciaal voor jullie zijn, werden afgezwakt.
Arantxa: Klopt. Op dit moment hebben we twee anti-intimidatiecomités die eventuele klachten behandelen. Een voor zaken waar geen Europarlementsleden bij betrokken zijn. Een ander voor wanneer ze wel betrokken zijn. Dat is verwarrend. We willen één comité.

Milena: Nu worden die twee comités overwegend bestuurd door de Europarlementsleden zelf. Maar wanneer de slachtoffers horen dat er parlementsleden in het comité zitten, die ook nog eens tot de politieke families van de daders horen, haken ze af. Sinds de comités in 2014 werden opgericht, kregen ze nog geen enkele klacht binnen. Niet omdat er geen seksuele intimidatie plaatsvindt, maar omdat ze geen onafhankelijke beoordeling kunnen garanderen. We willen onafhankelijke experten met beslissingsrecht.

Arantxa: Ten tweede willen we een onafhankelijke doorlichting van het hele Europees Parlement. Nu wordt er maar een van de huidige twee comités doorgelicht.

Ten derde willen we een verplichte training tegen seksuele intimidatie voor alle Europarlementsleden. Op dit moment is die training niet verplicht voor de hogere profielen. Wat gebeurt er als deze drie elementen niet worden geïmplementeerd voor mei, wanneer het weer Europese verkiezingen zijn?
Arantxa: Dan is al ons werk voor niks geweest. Misschien werkt het dagelijks bestuur hier dan niet meer, of wij niet. Maar als we het hele Europees Parlement in het oranje kunnen laten kleuren voor deze problematiek, dan kunnen we ook het systeem veranderen, en een voorbeeld zijn voor de andere parlementen. De tijd dringt. Het moment om een sterk systeem tegen alle vormen van intimidatie te creëren, is nu.

Vormt de immuniteit van Europarlementsleden, waardoor ze moeilijk voor de rechter gedaagd kunnen worden, een probleem?
Milena: Seksuele intimidatie is een strafbaar feit. Dat daar niks aan kan worden gedaan vanwege de immuniteit van de parlementsleden, is onzin. Immuniteit is niet hetzelfde als straffeloosheid.

Arantxa: Momenteel zou het juridisch onmogelijk zijn om de Europarlementsleden verplicht een cursus te laten volgen. Maar waarom kan dat wel in de UK, het Amerikaans Congres en de parlementen van Canada en Australië? Als het Europees Parlement niet de beste advocaten heeft om er een oplossing voor te vinden, laat hen dan bellen naar degenen wie het wel is gelukt.

Is jullie beweging voor eurosceptici een verder bewijs dat samenwerken op Europees niveau niet lukt?
Arantxa: Nee, de sceptici beweren dat Europa niet werkt omdat het eerst iets goedkeurt en het daarna niet implementeert.

Milena: Het Europees Parlement kan eigenlijk een pionier zijn in de strijd tegen seksuele intimidatie. Als het die drie elementen implementeert, bewijst het Parlement dat het een overkoepelend probleem succesvol kan aanpakken. Dit kan een positief verhaal worden.

Zijn jullie zelf soms bang voor je job?
Arantxa: Wij niet, want onze parlementsleden staan volledig achter wat we doen. Als we voor andere parlementsleden zouden werken, dan was het misschien anders.

Ik sprak ook met een van de slachtoffers die anoniem haar verhaal deed op MeTooEP.com. Voor VICE gaat ze er uitgebreider op in: “Het eerste incident speelde zich af in de vorige legislatuur, toen ik begin de twintig was en nog maar net voor het Europees Parlement werkte. Ik hielp een vooraanstaand lid van mijn politieke partij bij het coördineren van een nieuwsbrief. Op een bepaald moment vroeg hij aan alle medewerkers hun persoonlijke mailadressen. Ik wist dat dit weldra door de GDPR [General data protection regulation, red.] illegaal zou worden, en dus belde ik hem op.

‘Maak je geen zorgen’, antwoordde hij. ‘Als we ooit samen in een cel zouden belanden, dan weet ik wel wat ik met jou zou doen.’ De dingen die hij nadien opsomde waren heel expliciet en heel vuil. Ik bevroor en legde in. Ik bedacht dat niemand binnen mijn partij zijn nek voor me zou uitsteken, en dus heb ik – zoals zovele vrouwen – gezwegen. Seksuele intimidatie is eigenlijk een constante in mijn partij. Het is part of the job. Maar zijn uitingen waren extreem expliciet. Hoewel ik in de twintig was en hij zestig, nam hij niet eens de moeite om het te verstoppen. Ik kom uit een kleine gemeenschap met traditionele waarden, waar iedereen elkaar kent. Mijn familie is erg politiek geëngageerd, en dat was ook meteen een van de redenen waarom ik er niet mee naar buiten wilde komen. Ik wilde niet dat dit een impact zou hebben op hen. Maar als je de kleine dingetjes negeert, dan krijg je achteraf met grotere te maken. Een paar jaar later was ik op kantoor in Brussel. Hoewel hij niet meer voor het Parlement werkte, had hij er een afspraak. Hij zag mijn nieuwe bazin in de wandelgangen. Onder het mom dat ik nog met hem had samengewerkt vroeg hij waar ik was. ‘Wellicht op kantoor’, zei zij. Ik had nog hetzelfde Belgische nummer als voordien en plots kreeg ik een sms'je. ‘Hey, hoe gaat het? Ik ben in het Parlement. Heb je zin in een koffie?’

‘Wie ben jij?’, stuurde ik terug. Toen hij zei wie hij was, negeerde ik hem. Maar hij begon meer berichten te sturen. ‘Kom op, ik weet dat je dit leest, waarom antwoord je niet, het is toch maar een koffie.’ En dan begon hij me te bellen. Een keer, twee keer… Op een bepaald moment hoorde ik voetstappen in de gang. En ook al voelde dat heel belachelijk, ik draaide toch de deur op slot. Een paar seconden later klopte hij op de deur: ‘Doe de deur open. Ik weet dat je daar bent.’ Ik ben altijd degene die op straat opkomt voor mensen die slachtoffer worden van racisme of intimidatie. Maar voor mezelf opkomen lukte op dat moment niet. Ik blokkeerde. Ik kon mijn lichaam niet bewegen. Hij begon luider te bonken en probeerde ook nog de deur te forceren. Daar heb ik nog steeds nachtmerries over.”

Volg VICE België razendsnel op Instagram.