De race tegen de klok om het ‘laatste stukje ijs’ van de Noordpool te redden

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Begin deze maand ging er een video viral waarin je enorm veel smeltwater in de Naujatkuat-rivier in Groenland ziet stromen, de “grootste hoeveelheid sinds de satelliet-observaties begonnen in 1979”. Het stuk land zou per dag maar liefst 12,5 miljard ton aan ijs verliezen. En volgens Nasa zal dit ijs de komende decennia alleen nog maar sneller smelten.

Het zee-ijs dat normaal gesproken het hele jaar rond de Noordpool ligt, zal hierdoor aan het eind van deze eeuw waarschijnlijk grotendeels weg zijn – op één plekje na, dat de ‘Last Ice Area’ wordt genoemd. Veel pooldieren die hier leven zijn afhankelijk van zee-ijs, en worden met uitsterven bedreigd. Om deze reden heeft de Canadese overheid een deel van het Noordpoolgebied onlangs uitgeroepen tot beschermd natuurgebied.

Om dit gebied te beschermen, is er volgens wetenschappers meer nodig dan nationaal overheidsbeleid: er zouden wereldwijd veranderingen moeten plaatsvinden.

Wat is de Last Ice Area?

Het gebied waar het om gaat beslaat ongeveer een miljoen vierkante kilometer, en loopt van de noordelijke kusten van Groenland tot de Canadese Arctische Eilanden. De naam is bedacht door de Canadese tak van het Wereld Natuur Fonds, maar de contouren werden al in 2010 vastgesteld door een onderzoeksgroep. Een van hen was Stephanie Pfirman, een poolijs-expert aan de Arizona State University.

“De wind- en oceaanstromingen transporteren ijs van over de hele Noordpool naar dit gebied, en omdat dat zich allemaal hier ophoopt is het ijs dikker dan op andere plekken,” legt Pfirman uit in een e-mail. “Dat betekent dat het ook langer duurt voordat het smelt.”

Satellietbeelden en observaties ter plekke hebben bevestigd dat het gebied het oudste en stabielste zee-ijs heeft van de Noordpool. Bob Newton, senior onderzoeker aan de Columbia University die ook betrokken was bij het onderzoek uit 2010, heeft meerdere toekomstscenario’s op een rijtje gezet voor het gebied, gebaseerd op verschillende klimaatomstandigheden.

Sommige van deze scenario’s gaan ervan uit dat mensen de klimaatdoelen behalen die gesteld zijn door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), waarbij de wereldwijde temperatuurstijging onder de anderhalve graad moet blijven. In dit geval is er “geen reden om te denken dat er veel ijs zal verdwijnen”, zegt Newton.

Als alles gewoon blijft gaan zoals het nu gaat – dus dat de broeikasgassen net zo hard blijven stijgen - ziet de toekomst er volgens Newton echter een stuk minder rooskleurig uit. “Dan verdwijnt zelfs de Last Ice Area.”

Tussen ‘geen vuiltje aan de lucht’ en ‘geen ijs op zee’ zit natuurlijk een wereld van verschil. Als het Noordpoolgebied de komende decennia warmer wordt, zullen dieren die afhankelijk zijn van zee-ijs – zoals ijsberen en walrussen – zich terugtrekken naar de uiteinden van de Last Ice Area om te overleven. Het is de vraag hoelang ze dat zullen volhouden, maar het is in ieder geval zeker dat het uiteindelijk fatale gevolgen kan hebben.

“Zonder zee-ijs geen dieren,” zegt Newton. “De Last Ice Area is een gebied waar veel dieren momenteel kunnen gedijen, dus we hebben er goede hoop in dat ze het daar voorlopig wel volhouden – als het ijsplatform daar tenminste blijft.”

De race tegen de klok

Het beschermde natuurgebied heet Tuvaijuittuq – wat “de plek waar het ijs nooit smelt” in het inuit betekent – en is ongeveer even groot als Duitsland. Het besluit om dit gebied te beschermen werd genomen door de Canadese premier Justin Trudeau, samen met de premier van Nunavut – het jongste en noordelijkste territorium van Canada – en de Qikiqtani Inuit Association (QIA), een non-profit die meer dan 15.000 inuit vertegenwoordigt in het gebied Qikiqtani.

Trudeau kondigde aan dat de Canadese regering de inuit-gemeenschappen zal steunen. Het Tuvaijuittuq-gebied zal bijvoorbeeld onthouden worden van schadelijke praktijken zoals seismische tests en boringen.

De regering heeft ook het Inuit Impact and Benefit Agreement gesloten, wat nodig was om Tallurutiup Imanga – een kleinere regio ten zuiden van Tuvaijuittuq – tot nationaal beschermd natuurgebied uit te roepen. De overeenkomst kan worden uitgebreid tot Tuvaijuittuq, mocht dat nodig zijn.

Het akkoord houdt onder andere in dat er 250 miljoen dollar (dus zo’n 224 miljoen euro) wordt besteed aan initiatieven om het gebied te beschermen, waaronder duurzame investeringen in de infrastructuur en onderzoekssamenwerkingen met de inuit.

Door poolgebieden te beschermen van schadelijke, industriële activiteiten kan de ijskwaliteit voorlopig beschermd worden, maar het zal niet helpen om het zee-ijs minder snel te laten verdwijnen. Dat kan alleen gebeuren als mensen over de hele wereld hun handen ineen slaan.

“De beste manier om het poolijs op lange termijn te beschermen is om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken,” zegt Pfirman. “Het is een race tegen de klok. We moeten niet alleen minder koolstof gebruiken, maar het ook opslaan. Anders zal het ijs in de zee verdwijnen, en daarmee ook het van ijs afhankelijke ecosysteem dat we proberen te beschermen.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.