Hoe het is om op te groeien met de overtuiging dat een tampon je kan ontmaagden

Voordat ik kon autorijden (en dus niet zelf bij het winkelcentrum kon komen) moest ik mijn tampons stiekem uit de badkamers van vriendinnen pikken of iemand om een lift naar de winkel vragen tijdens mijn lunchpauze. In mijn hoofd was ik constant bezig met welke vriendinnen ik om een tampon kon vragen, bang dat ze erachter zouden komen dat ik ze zelf nooit had en ze me zouden vragen waarom.

Ik had geen zin om aan ze uit te leggen waarom dat zo was. Niemand wist dat tampons in de ogen van mijn uit Marokko geïmmigreerde familie een enorm taboe waren. Sommige familieleden dachten dat als je een tampon gebruikte, je geen maagd meer zou zijn. Dat zou te bizar (te buitenlands, te vreemd) zijn geweest om aan mijn witte vriendinnen uit te leggen. Besef wel dat dit dezelfde vriendinnen waren die me belachelijk maakte omdat ik maandverband gebruikte. Dat was volgens hen “ranzig”. Mijn moeder had ook nooit tampons gebruikt en vroeg me nooit of ze tampons of maandverband mee moest nemen als ze naar de winkel ging. Toen ze hoorde dat mijn vriendinnen wel tampons gebruikten, keek ze verward. Voor mij was dat genoeg reden om te geloven dat ik geen tampons mocht gebruiken. Mijn nichtje vertelde me eens hoe haar vader had gezegd dat tampons in zijn huis verboden waren, en dus ging ik ervan uit dat ons gezin hier hetzelfde tegenover stond. Ik wist dat tampons taboe waren – niet omdat dat zo werd gezegd, maar juist omdat er helemaal niks over werd gezegd.

Maandverband gebruiken tot ik uit huis ging was ook geen optie. Ik was een cheerleader (zo een die de lucht in wordt gegooid), en iedereen weet dat maandverband verre van praktisch is als je handstanden maakt of wijdbeens rondspringt in een turnpakje en minirok. Het probleem was niet eens zozeer dat ik de tampons niet durfde te dragen (want dat deed ik wel), maar vooral hoe ik er iedere maand stiekem aan zou komen.

In mijn tienerjaren dacht ik dat ik de enige was die zich zo verscheurd voelde tussen de kijk van twee culturen op tampons. Pas veel later kwam ik erachter dat de opvatting over tampons die je zouden ontmaagden in allerlei culturen heerst. Er zijn nog steeds superveel meisjes die hetzelfde meemaken als ik. Religieus en cultureel conservatisme tegenover tampons bestaat namelijk al zo lang als de tampon zelf. Vlak nadat de tampon in 1929 werd uitgevonden, verklaarden katholieke priesters dat het verboden was voor ongetrouwde vrouwen om ze te gebruiken, omdat ze geloofden dat tampons de maagdelijkheid in gevaar zouden brengen. In culturen over de hele wereld worden tampons als een zonde gezien. Wat dat betreft vallen ze onder dezelfde categorie als masturbatie – in veel christelijke, joodse of islamitische gezinnen is het nog altijd een taboe.

Inmiddels worden tampons in Europa en Amerika over het algemeen als normaal gezien voor vrouwen en meisjes van alle leeftijden. Maar dat betekent niet dat we het zonder slag of stoot accepteerden. Zo schrijft Hanna Blank in haar boek Virgin: The Untouched History: “Vroeger voelden tamponfabrikanten soms de drang om de publiekelijke angst weg te nemen dat tampongebruik de maagdelijkheid in gevaar zou brengen. Zo zie je in een advertentie van Tampax uit 1990 een tiener in een witte blouse, met daarboven de vraag ‘Weet je zeker dat ik maagd blijf?’ De tekst maakt vervolgens duidelijk dat het antwoord op deze vraag ‘ja’ is. Inmiddels hebben mensen in eerste wereldlanden zelden twijfels bij het gebruik van tampons door menstruerende vrouwen, op welke leeftijd dan ook.”

Dat veranderde echter niks aan mijn situatie. Als vijftienjarige voelde ik me nog steeds gedwongen om tampons achterin een laatje te verstoppen waarvan ik wist dat mijn moeder er niet in zou kijken. Voor de zekerheid wikkelde ik ze ook nog eens in een shirt, terwijl ik in mijn hoofd vol frustratie aan mijn maagdenvlies dacht. Al sinds mijn tiende was ik geïnteresseerd in feminisme, en door de vele uren die ik doorbracht op Tumblr wist ik maar al te goed dat maagdelijkheid niks tastbaars of meetbaars is. Omdat ik al van jongs af aan turnde, was ik er vrij zeker van dat mijn maagdenvlies toch al naar de filistijnen was. Maar zelfs als-ie nog wel heel was, maakte dat niks uit: het maagdenvlies is namelijk helemaal geen betrouwbare manier om te checken of iemand maagd is.

Hier lijkt nogal wat verwarring over te bestaan. Het maagdenvlies is het dunne vliesje rond de ingang van de vagina. Meestal heeft het een kleine opening in de vorm van een halvemaan, maar de vorm kan per persoon natuurlijk verschillen. Er zijn ook mensen met vagina’s die zonder maagdenvlies geboren worden. Het vliesje is elastisch, maar scheurt bij de meeste mensen al op jonge leeftijd door fysieke inspanningen zoals paardrijden, yoga, turnen en, ja ja, seks. Maar het kan ook dat het vlies heel blijft tijdens al deze dingen, en soms dus zelfs tijdens de seks.

In een aflevering van de podcast Strangers vertelt een gastspreker genaamd Becca hoe haar Perzische en joods-orthodoxe moeder een doosje tampons in haar appartement vond. De enige manier waarop Becca haar kon geruststellen, was door een maagdelijkheidstest te doen. “Ze was woest en besloot tien maanden lang niet tegen me te praten,” vertelt Becca in de podcast. Pas toen ze langs een Perzische gynaecoloog ging om haar maagdenvlies te laten checken, sprak haar moeder weer tegen haar – alleen omdat de dokter had beloofd om tegen haar moeder te zeggen dat Becca nog maagd was (wat ook echt zo was).

Mijn moeder was lang niet zo extreem; ze heeft nooit tegen me gezegd dat ik geen tampons mocht gebruiken. Maar nu ik eraan terugdenk, besef ik dat ik mijn moeder ook eigenlijk nooit heb gevraagd of het mocht. We spraken nooit over dingen als seks. Het idee dat ik over tampons zou beginnen en het daarmee over mijn maagdelijkheid zou hebben vond ik zo verschrikkelijk, dat ik ze nog liever stiekem het huis in smokkelde tot ik klaar was met de middelbare school.

Uiteindelijk kwam mijn moeder er wel achter dat ik tampons gebruikte. Ik weet niet meer precies hoe of wanneer, maar wat ik wel weet is dat ik ze na een tijdje simpelweg niet meer voor haar verstopte. Ik wachtte niet meer tot iedereen weg was voor ik ze uit de auto haalde en ze mee naar binnen nam. Als ik ging zwemmen, vroeg mijn moeder weleens of dat wel kon als ik ongesteld was. “Mam, het is geen 1785 meer,” snauwde ik dan terug terwijl ik de deur uitliep. Op dat punt slingerde ik mijn tampons gewoon rond in huis. Niet omdat ik een luie tiener was, maar omdat ik juist wilde dat ze erachter zou komen dat ik ze gebruikte. Ik wist inmiddels genoeg over feminisme en het maagdenvlies om niets meer te geven om de angst die ik jarenlang had gevoeld.

Ergens hoopte ik altijd dat mijn moeder me ernaar zou vragen. Dan kon ik haar vertellen wat ik over het vrouwelijk lichaam had geleerd, en alle mythes uit haar familie doorbreken. Toch was ik blij dat ze er nooit een punt van maakte. Ze werd nooit hysterisch en zei nooit dat ik ermee moest stoppen, zoals ik had verwacht dat ze zou doen toen ik ze net begon te verstoppen. Uiteindelijk durfde ik de tampons zelfs van het laatje in mijn kamer naar het kastje onder de wasbak in de badkamer te verplaatsen, waarvan ik wist dat ze er regelmatig keek om het toiletpapier en de zeep aan te vullen.

Mijn moeder en ik hebben nooit over tampons gesproken. Pas toen mijn jongere zusje voor het eerst ongesteld werd, belde ik mijn moeder op om tegen haar te zeggen dat ze tampons voor haar moest kopen. “Ze is een danseres, mam,” zei ik. “Het is een hel om maandverband in een balletpak te moeten dragen.” Ik wilde niet dat mijn zus hetzelfde moest doorstaan als ik, en gelukkig volgde mijn moeder het advies op.

Door er niet over te praten, hield mijn moeder het idee in stand dat tampons je kunnen ontmaagden. Toch ben ik niet boos op haar. Als kind was ik dat wel, maar ik heb door de jaren heen leren beseffen dat zij evengoed een product van haar omgeving, opvoeding en cultuur is als iedereen. Als ik kinderen heb, zal ik zonder twijfel ook verouderde en slechte ideeën op ze overbrengen. Ik hoop alleen dat zij hier sneller achter komen dan ik.

Sinds die ene keer dat ik mijn moeder erover opbelde, heb ik weinig meer nagedacht over het taboe rond tampons. Gelukkig hoef ik me er nu namelijk niet meer iedere maand druk om te maken. Maar een paar maanden geleden werd ik er opnieuw mee geconfronteerd. In de lente gingen mijn moeder, een vriendin en ik op bezoek bij familie in Marokko. Door het vele reizen en het tijdsverschil werkte mijn anticonceptie niet goed meer, waardoor ik ineens ongesteld werd. Mijn moeder deed alles wat ze kon om een winkel te vinden waar ze tampons verkochten (iets wat in Marokko nog lang niet overal normaal is), zonder dat de rest van mijn familie erachter kwam. Misschien zouden ze het wel hebben begrepen, maar ik had zoveel last van kramp dat ik absoluut geen zin had om de conversatie aan te moeten gaan.

Die avond was ik zo gefrustreerd over hoe moeilijk het was om tampons te vinden, dat ik besloot om er met mijn zeventienjarige nichtje uit Marokko over te praten. Ze vertelde me dat bijna niemand van haar vriendinnen tampons (of andere menstruatieproducten die in de vagina gaan) gebruikt. Om haar te laten zien dat er niks is om bang voor te zijn, maakte ik een nepmaagdenvlies van een lege wc-rol en wat papier, en bespraken we wat maagdelijkheid nou echt betekent.

Later die vakantie zat ik met mijn vriendin, mijn moeder en twee getrouwde tantes in een restaurant. Mijn vriendin stond op om naar de wc te gaan en vroeg of een van ons misschien een tampon bij zich had. Mijn tante gaf er een aan haar, maar op het moment dat mijn vriendin uit het zicht was, keek ze ons verward aan. “Mijn god,” zei mijn tante, “gebruikt ze die?” Ik wilde meteen losbranden, maar mijn moeder zei rustig: “Oh nee, het is helemaal prima. Wij hadden het mis. Je wordt niet ontmaagd door tampons.”