Hoe het is om te daten als je autisme hebt

Ik heb autisme en als ik mijn date-ervaring op een cv zou moeten zetten, zou het onder dat kopje akelig leeg zijn. Mijn hersenen draaien overuren tijdens de allereenvoudigste interacties met een potentiële liefdeskandidaat. Om mijn geestelijke gezondheid redelijk stabiel te houden, ben ik sinds kort begonnen met online dating, maar de resultaten zijn nauwelijks beter. De pogingen om de betekenis achter kleine gebaren te interpreteren, de intieme of juist het gebrek daaraan, de kleine stiltes of intonatieverschillen in een gesprek – het is alsof ik de Da Vinci-code moet ontcijferen. Alleen al de gedachte dat ik – god verhoede – fysiek contact zou moeten maken, zorgt ervoor dat ik kortsluiting krijg en in een spiraal van mislukte sociale berekeningen en verlammende angst beland. Het lijkt me overbodig om te zeggen dat ik niet veel tweede dates heb.

Vanwege mijn eigen romantische mislukkingen heb ik me vaak afgevraagd hoe het andere autisten vergaat. Er moeten toch anderen zijn die meer geluk hebben gehad? Ik vroeg een aantal mensen met een autismespectrumstoornis naar hun date-ervaringen.

Lana*, 31

VICE: Hoe heb je de meeste van je vorige partners ontmoet?
Lana: Ik heb vijf vriendjes gehad, waarvan ik er vier in een café of op een feest ontmoette. Alcohol is een geweldig sociaal smeermiddel.

Wisten je partners van je stoornis? Zo ja, wanneer vertelde je dat aan hen?
Tijdens de relatie met mijn huidige partner werd ik gediagnosticeerd, dus er was niet echt een coming-out-moment. Ik vertelde hem dat mijn psychiater (die me voor een depressie behandelde) me wilde laten testen op autisme. Dat kwam als een enorme schok, want ik had nooit aan die mogelijkheid gedacht. Mijn vriend vertelde me dat het hem niks uitmaakte. Hij houdt van me zoals ik ben, en een label verandert daar niets aan.

Wat is het moeilijkste aan daten?
Ik begrijp hints niet. Mensen denken vaak dat ik met hen aan het flirten ben, als ik gewoon sociaal ben. Ik ben de tel kwijtgeraakt hoe vaak ik een mannelijke vriend uitnodigde om een film te gaan kijken, waarna hij teleurgesteld raakte toen hij besefte dat ik echt van plan was om een film te kijken en niet om seks met hem te hebben. Ik had vroeger veel mannelijke vrienden, maar ik ben er een hoop kwijtgeraakt vanwege dit soort misverstanden.

Ik heb ook veel angst. Ik heb nooit echt gedatet in de zin van iemand leren kennen tijdens een drankje, dinertje en bioscoopje. Ik word ongelooflijk angstig als ik plannen maak om met iemand af te spreken en met iemand te praten waarvoor ik geen gevoelens heb. Het is zo erg dat ik vaak afzeg. Iemand voor een echte date ontmoeten? Nuchter? Ik denk niet dat ik dat kan.

Wat vind jij het beste aan iemand daten met een autismespectrumstoornis? En het slechtste?
Het beste? Ik ben echt een ster in pubquizzen. Het slechtste? Ik herinner me elk gesprek dat we ooit hebben gehad, en kan het tegen je gebruiken in een ruzie. Maar even serieus, ik denk niet dat er specifieke voordelen zitten aan het daten van iemand met een autismespectrumstoornis. Er zijn echter wel een paar nadelen, vooral mijn inflexibiliteit. Ik kan het niet aan als ik onverwachts bezoek krijg. Ik kan het niet aan als mijn vriend te laat is, en ik kan het niet aan als de dingen niet op hun juiste plek staan. Ik ben een heel kalm, gereserveerd en vriendelijk persoon, en nooit gewelddadig, maar toen ik met mijn vorige vriendje samenwoonde heb ik eens het handdoekenrek omgesmeten omdat hij de handdoeken niet goed had gevouwen.

Hoe ga je om met seks en lichamelijke intimiteit in je relaties?
Ik heb daar geen problemen mee. Ik houd van seks, en ben in het verleden nogal promiscue geweest. Ik heb er geen problemen mee om seks van emoties te scheiden, wat wel lastig kan zijn voor sommige partners. Ik heb er geen moeite mee om seks te hebben met iemand die ik niet mag als persoon, als de seks goed is. Daardoor denken mensen weleens dat ze een relatie met me hebben.

Op welke manier denk je dat je autismespectrumstoornis jouw houding ten aanzien van liefde en seks heeft beïnvloed?
Ik ben een biseksuele kinkster in monogaam-achtige relatie. Ik denk dat mijn stoornis het gemakkelijker voor mij maakt om seksueel avontuurlijker te zijn. Omdat ik seks en emotie van elkaar kan scheiden, geniet ik van seks als een leuke activiteit. Seks met mijn vriendje is een geweldige ervaring met een diepe, emotionele betekenis, maar seks met iemand anders is gewoon leuk. Kink spreekt me echt aan, omdat het draait om regels en grenzen. Het is dus eigenlijk autismeporno. Ik heb een zeer rationele kijk op liefde, seks en relaties en ik kan niet echt zeggen of dat door mijn Asperger of mijn persoonlijkheid komt. Mijn neurotypische vriend denkt er hetzelfde over. We zijn beiden vrij nihilistisch.

Brodie*, 19

VICE: Hoe voel jij je over seks en daten?
Brodie: Eerlijk gezegd ben ik aseksueel, dus ik zou geen seksuele omgang willen hebben. Knuffelen zou nog wel oké zijn voordat ik in een relatie terechtkom, maar kussen zou pas prima zijn als we een relatie hebben.

Hoe lang weet je al dat je geen seksuele verlangens hebt?
Al heel lang. Toen ik voor het eerst leerde wat seks was, besloot ik dat ik geen seks wilde hebben voordat ik getrouwd was. Onlangs besloot ik dat ik helemaal nooit seks wil hebben, ook niet nadat ik getrouwd ben. Ik wil maagd blijven voor het leven.

Hoe weet je dat iemand 'de ware' voor jou is?
Er was dit afgelopen schooljaar een meisje in het bijzonder, waarvoor ik gevoelens ontwikkelde. Gedurende mijn hele tijd op de universiteit heb ik tegen mezelf gezegd "Ik ga geen relatie krijgen. Ik ga geen gevoelens voor iemand ontwikkelen." Maar toen, aan het begin van dit jaar, begon ik met dit meisje te praten, met wie ik het jaar hiervoor nog nooit echt had gepraat. Ik ging steeds vaker bij haar op visite en uiteindelijk kreeg ik romantische gevoelens voor haar. Dat meisje voelde voor mij als 'de ware', omdat ze wat mij betreft de liefste, meest onschuldige meid was die ik ooit heb ontmoet.

Zie jij ook nadelen om iemand met een autismespectrumstoornis te daten?
Het ergste aan daten met mij geldt wellicht wel voor een boel mensen met een autismespectrumstoornis. Ik speel erg vaak een rol. Een van mijn 'autisme-interesses' is dat ik scènes uit films of animes naspeel. Soms denk ik dat zo'n rollenspel wel vreemd of irritant kan zijn voor anderen.

Anna*, 21

VICE: Wisten de meeste van je partners dat je een autismespectrumstoornis hebt? Zo ja, wanneer heb je dat aan hen verteld?
Anna: Normaal gesproken vertel ik dat niet, tenzij het vrij serieus is, bijvoorbeeld als we al enkele maanden aan het daten zijn. Ik heb nog nooit een relatie gehad waarin ik het nodig achtte dat ik moest vertellen dat ik een stoornis heb. Mijn vrienden en familie hebben altijd tegen me gezegd dat ik het nooit moet vertellen, tenzij ik voel dat het noodzakelijk is en de relatie ten goede zal komen.

Wat is het moeilijkste aan daten?
Als ik het gevoel heb dat ik een jongen heb teleurgesteld, zal ik hem sms'en, en blijf ik sms'en totdat hij uiteindelijk antwoordt, wat meestal de situatie nog erger maakt. Na zo'n anderhalf uur zegt hij dat ik moet ophouden met sms'en, waardoor ik denk dat hij nog bozer is, dus ga en blijf ik hem weer sms'en. Het is een vicieuze cirkel. Als mensen me gemengde signalen geven, vind ik dat ook moeilijk. Ik moet duidelijke, directe signalen hebben: geïnteresseerd of niet geïnteresseerd – niets ertussenin.

Wat vind jij het beste aan iemand daten met een autismespectrumstoornis? En het slechtste?
Het enige wat ik echt leuk vind aan iemand daten die ook een stoornis heeft, is dat diegene geen domme spelletjes speelt, zoals een paar uur wachten om op een berichtje te reageren, een week nadat je de eerste date hebt gehad. Mensen met een autismespectrumstoornis zijn recht voor hun raap en hun intenties zijn zeer gemakkelijk te ontcijferen. Ik vind het echter niet leuk dat ze niet op dezelfde manier op sociale aanwijzingen reageren, zoals een neurotypisch persoon dat zou doen. Als een neurotypisch persoon bijvoorbeeld je hand probeert vast te houden of je probeert te kussen, zouden ze direct oogcontact maken en weten dat als de andere persoon niet van hem of haar weg beweegt, het oké is om diegene te kussen. Iemand met een stoornis begrijpt niet dat het niet oké is om iemand te kussen als diegene zich van je weg beweegt.

Claire*, 27

VICE: Hoe oud was je toen je begon met daten? En hoe lang heb je in de loop van je leven een relatie gehad?
Claire: Ik weet niet precies hoe ik dat moet beantwoorden. Ik had mijn eerste date op mijn negentiende, maar dat was een eenmalige gebeurtenis. Ik begon 'te kijken' op mijn eenentwintigste, en vond een partner op mijn tweeëntwintigste, waarmee ik sindsdien samen ben. Daarnaast heb ik vele andere partners gedurende die jaren gehad, omdat ik polyamoureus ben. Nu ben ik zevenentwintig.

Waarom voel je je aangetrokken tot de polyamoureuze levensstijl?
Ik heb altijd de neiging gehad om polyamoureus te zijn. Vroeger verstopte ik het, omdat ik dacht dat het een adolescentenfantasie was. Wat mij trekt aan polyamorie is dat je heel duidelijke regels en grenzen moet stellen om het te laten werken, en mensen die een autistenspectrumstoornis hebben houden daarvan. Ik moet wel zeggen dat polyamorie veel moeilijker is. Autistenspectrumstoornissen beïnvloeden communicatie en polyamorie gaat alleen maar over communicatie. Ik heb minder vrije tijd om te herstellen, omdat ik ervoor moet zorgen dat al mijn partners de tijd krijgen die ze verdienen, en omdat ik zelf niet autorijd, is het moeilijk om dates met elke partner te regelen. Omdat ik arbeidsongeschikt ben en daarmee mijn geld krijg, is het lastig om iets te verzinnen dat voor iedereen werkt. We zijn er nog niet uit.

Wat is het moeilijkste aan daten?
Het vertrouwen krijgen dat m'n partner me geen pijn gaat doen. Het risico nemen dat ik niet word geplaagd als mijn partner erachter komt dat ik niet zo onafhankelijk ben. Ik heb een paar slechte ervaringen gehad. Een van mijn exen bijvoorbeeld noemde me ooit een onvolwassen mietje, toen hij erachter kwam dat ik veel dingen niet alleen kan doen. Hij zei ook vaak: "Nou, ik kende ook iemand anders met Asperger, en die kon dit wel allemaal." Partners vergeten af en toe dat ik best veel tijd nodig heb om dingen te verwerken. Ze praatten dan regelmatig voor hun beurt, of over me heen.

*Alle namen zijn gefingeerd.