'Ik weet niet hoeveel er van Diego over is' – het turbulente leven van Maradona

Er bestaan maar weinig voetballers die zo boeiend zijn dat je een documentaire van ruim twee uur aan ze zou kunnen wijden. Maar er zijn dan ook weinig spelers die zich zoveel hebben laten gelden als Diego Maradona, zowel binnen als buiten het stadion.

De Argentijn werd twee keer Italiaans landskampioen met Napoli, en met zijn eigen land won hij in 1986 de wereldtitel. Een beroemde wedstrijd op dat WK was tegen Engeland, toen hij niet alleen scoorde met een handsbal – de hand van God, verklaarde hij later – maar ook na een solo vanaf de middenlijn, waarbij hij langs het halve Engelse team slalomde. Buiten het veld kwam echter hij vooral bekend te staan om zijn drank- en drugsgebruik, niet-erkende kinderen en vermeende banden met de Napolitaanse maffia.

Dit alles komt aan bod in Diego Maradona, de nieuwe documentaire van Asif Kapadia die vanaf 8 augustus in de Nederlandse bioscopen draait. Kapadia was ook de regisseur van onder andere de Oscar-winnende film Amy, over Amy Winehouse, en Senna, over de Formule 1-coureur Ayrton Senna. We spraken Kapadia over de totstandkoming van de film, en vroegen hoe het was om met een van de beruchtste figuren uit de voetbalwereld samen te werken.

VICE: Hoe heb je Maradona benaderd voor dit project?
Asif Kapadia: Niet eens, eigenlijk. Mijn producenten deden de onderhandelingen. Hij kende me al omdat hij de film over Senna erg goed vond, en toen Amy vervolgens een Oscar won, postte hij een foto op zijn social media waarop hij een Oscar-beeldje vasthield, en zei: “Deze gast gaat nu ook een film over mij maken.”

Heeft hij specifieke eisen gesteld?
Nee, hij hoefde niet eens de final cut te zien. Hij had niet zoiets van: ho wacht, dit en dat mag er niet in. Het maakte hem niets uit; ik heb volledig de vrije hand gehad.

Hij is nog altijd een imposante verschijning. Vond je hem niet een beetje intimiderend?
Absoluut. Als hij ergens binnenkomt, komt er ook echt iemand binnen. Dat valt niet te ontkennen. Hij is niet zo groot, maar wel erg charismatisch. Kun je nagaan hoe het moet zijn geweest om met zijn entourage rond te hangen in het Napels van de jaren tachtig. Al komt het ook weleens voor dat hij een slechte bui heeft. Dan is hij niet zo spraakzaam en zegt hij gewoon overal nee op.

Hoe was het om hem te interviewen?
Ik heb hem vier of vijf keer geïnterviewd, meestal met tussenpozen van een jaar. De ene keer kon het zo uren duren, de andere keer kwam er amper iets uit. Soms waren de vragen ook best zwaar, maar ook bij de makkelijke onderwerpen kon hij vrij snel zeggen dat hij het er niet over wilde hebben. “Noem haar naam nooit meer,” zei hij dan, of: “Ik wil niet over die gast praten, hij heeft heel veel geld van me gejat.”

Ik spreek geen Spaans, maar ik had oortjes in waarmee ik live vertaald kreeg wat hij zei. Dus als ik hem een persoonlijke vraag stelde, en hij vervolgens een kwartier lang over Sepp Blatter of zo begon te ratelen, kon ik hem makkelijk onderbreken en zeggen: “Dat was de vraag niet!” Dat heb ik meerdere keren moeten doen. “Je hebt wel ballen dat je dit recht in mijn gezicht durft te vragen,” zei hij een keer. En na een korte pauze: “Maar daar heb ik wel respect voor.”

Hij klinkt als iemand die heel interessant is, maar ook totaal onvoorspelbaar.
Normaal gesproken bouw je als filmmaker een relatie met iemand op, maar omdat wij elkaars taal niet spreken vond ik dat lastig. Het was geen makkelijke film om te maken. Je wist nooit in wat voor bui hij zou zijn, totdat hij de kamer in kwam. Er zat ook veel tijd tussen onze ontmoetingen, en soms had ik het idee dat hij me amper nog herkende. Waarom zou hij mij ook onthouden als hij sinds de laatste keer dat we elkaar zagen vijfhonderd interviews heeft gegeven? Ik dacht geregeld: heeft hij enig benul wie ik ben? Hij heeft de film ook nog steeds niet gezien.

Waarom niet?
Misschien vindt hij het allemaal een beetje spannend, maar hij is ook gewoon met andere dingen bezig – hij coacht momenteel een Mexicaanse club, Dorados de Sinaloa. Ik denk dat het vooral komt door wie hij is: hij heeft enorm veel behoefte aan aandacht, en zodra je hem die aandacht geeft, doet hij ineens alsof hij met rust gelaten wil worden. En als je hem het idee geeft dat je niet zo geïnteresseerd in hem bent, probeert-ie juist je aandacht te trekken.

In de film is veel aandacht voor zijn beste jaren als voetballer, en dan lijkt alles best snel bergafwaarts te gaan. Waar ging het mis, denk je?
Dat hangt een beetje van het onderwerp af. Wat zijn band met Italië en Napels betreft, veranderde alles bij de halve finale van het wereldkampioenschap in 1990, toen hij Italië na penalty’s versloeg met Argentinië. Op persoonlijk vlak was het moment dat zijn vermeende zoon naar voren stapte cruciaal – zelf ontkende Maradona dat het zijn zoon was. Er was een tijd voor en na dat moment. Hij ontkende zelfs dat hij zijn moeder ooit had gezien. Wat mij betreft zijn een hoop van zijn problemen terug te leiden tot dit soort leugens. Het is natuurlijk best treurig dat iemand een kind heeft en dat dertig jaar lang ontkent [in 2016 besloot Maradona hem alsnog te erkennen, red.]. Dat was pijnlijk voor het kind, de moeder van het kind en ook voor Maradona zelf – en dat alleen omdat hij gewoon weigerde zijn verantwoordelijkheid te nemen. Rond dezelfde tijd kwamen ook de verhalen over zijn drugsgebruik en connecties met de maffia naar boven. Denk je dat hij vooral naïef was, dat hij met dat soort mensen omging, of dat hij donders goed wist waar hij mee bezig was?
Als we het daarover hadden zei hij weleens dat hij “niet helemaal wist wie hij nou precies had ontmoet,” maar ik betwijfel of dat helemaal klopt. Hoe dan ook: het heeft hem weinig goeds gedaan, want wat fout kon gaan, ging fout. Hij was gevoelig voor verslavingen, en daar werd gretig op ingesprongen. Dit verhaal lijkt wel een beetje op dat van Senna en van Amy: een held die het gewicht van een heel land op zijn schouders draagt, maar ook kwetsbaar is en liefde nodig heeft, en vaak in situaties belandt waarin een hoop lol wordt gemaakt, maar waarin hij ook worstelt en zichzelf pijn doet. In de film zie je duidelijk twee kanten van hem: de lieve, warme Diego en de wat onstuimige Diego, met al zijn bravoure. Heb je beide kanten van hem gezien?
Ik denk dat ik zelf vooral de tweede kant heb gezien – ik weet niet hoeveel er nog over is van de Diego uit de jaren tachtig, toen hij bij Napoli speelde. Mensen die hem goed kennen heb ik ook regelmatig horen zeggen dat ze zouden willen dat “die oude Diego er nog was”. Maar die is weg; hij is veranderd. Toen ik een van zijn oude trainers interviewde, zei die: “Besef dat je met de grootste leugenaar ter wereld te maken hebt.” Het was een beetje als grap bedoeld, maar ook Maradona zelf zegt dat voetbal een bedrieglijke wereld is, en hij dus ook.

Veel mensen denken dat hij nog altijd een wild leven leidt en dat hij aan de drugs zit. Is dat een overdreven verhaaltje dat de media ervan gemaakt hebben, of denk je dat er wel een kern van waarheid in zit?
Mensen maken veel harde grappen over hem, en tijdens het wereldkampioenschap in 2018 was hij ook niet in goede doen. Je kunt goed aan hem zien dat hij erg verslavingsgevoelig is: als iedereen hem gratis drank zou geven zal hij daar moeilijk nee tegen kunnen zeggen. Maar op social media werd het ook wel overdreven. Er ging een foto rond waarop je zou kunnen zien dat hij drugs bij zich heeft tijdens een privévlucht, maar dat zijn volgens mij hele oude beelden. Of het nou klopt of niet maakt uiteindelijk weinig uit, want de grappen blijven toch wel gemaakt worden. Het is best treurig, ik vind het rot voor hem. Als je eenmaal verslaafd bent, ben je dat voor de rest van je leven, tenzij je goed wordt geholpen. En ik betwijfel of hij wel goede hulp heeft gehad. Hij moet zich ervan onthouden en ik weet niet of hij dat wel kan.

Heeft hij veel mensen om zich heen die hem aan drugs zouden kunnen helpen?
De mensen die ik heb ontmoet waren goede mensen. Het probleem met hem is dat waar hij ook komt, iedereen altijd drank voor hem koopt. Maar ik denk dat hij echt hard werkt en zichzelf goed bezighoudt met zijn trainerswerk – dat lijkt me een goede manier om jezelf ver verwijderd te houden van dit soort verleidingen.

Zou er in het moderne voetbal nog ruimte zijn voor een figuur als Maradona?
Op het veld is de speler die het dichtst bij hem in de buurt komt denk ik Luis Suárez. Als hij in je team zit hou je van hem, maar als je tegen hem speelt haat je hem. Hij is een winnaar, een vechter. Buiten het veld moet ik vooral denken aan Ronaldinho, die vaak de bloemetjes buiten zette, en weliswaar heel succesvol was, maar eigenlijk voor een vrij korte periode. Dat is het probleem met zo’n levensstijl: je hoogtepunt duurt niet zo lang. Maradona heeft het eigenlijk nog vrij lang volgehouden, en er zijn weinig spelers die met zo’n manier van leven toch nog zo’n hoog niveau hebben bereikt. Tegenwoordig worden voetballers steeds professioneler bijgestaan, wat ze natuurlijk alleen maar beter maakt, maar ook wel een stuk saaier.

‘Diego Maradona’ draait vanaf 8 augustus in de Nederlandse bioscopen.