Bikram, en al die andere hete yoga, is een leugen

Hoewel de hype alweer jaren achter ons ligt, blijft hot yoga gewoon een ding. Een onbegrijpelijk ding bovendien, dat overal lijkt te zijn: je kunt je kont niet keren of er staat ineens weer een te hete gymzaal bij, en het kan nog best een uitdaging zijn een yogaklasje te vinden onder de 40 graden (of euro, maar dat is weer een ander verhaal). Als yogadocent met ruim tien jaar ervaring vraag ik me af: wat is het toch met dat trendy hete gedoe, en waarom overschreeuwt het andere vormen van yoga?

Bikram en andere vormen van hot yoga worden breeduit geprezen als detox, als 'ontgiftend' – alleen is ontgiften in deze context een beetje een lege term. "Je hoort vaak zeggen dat het goed zou zijn om gifstoffen uit je lichaam te zweten," zegt Daria Long Gillespie, klinisch universiteitsdocent aan de University of Tennessee. "We verwerken gifstoffen in ons lichaam via de lever en de nieren, in ons spijsverteringsstelsel. Maar niet via zweetklieren." De kille waarheid is dat het lichaam zelf in staat is gifstoffen af te voeren; wat er op je glibberige matje achterblijft is water en zout.

Dat intense gezweet in Bikramklasjes levert wel wat andere complicaties op. Het kan namelijk tegen de natuurlijke verkoelingstechnieken van je lichaam gaan werken. Je lijf is normaal gesproken behoorlijk goed in het reguleren van je temperatuur, maar hot yoga gaat daar tegenin. "Normaal gesproken scheidt je lichaam vocht af, zodat dat verdampt in de koelere omgevingslucht en warmte onttrekt, maar in een extreem hete ruimte kan je lijf die hitte niet kwijt," zegt de New Yorkse internist Noah Greenspan. “Heel simpel gezegd: je zweet om af te koelen, maar omdat de kamer zo warm is gebeurt dat niet.”

En dus ga je meer zweten. En meer, en meer. En zo eindig je waarschijnlijk behoorlijk uitgedroogd. Loren Fishman, klinisch universiteitsdocent aan Columbia University vertelt me dat wel 50 procent van de deelnemers aan hot-yogalessen bij een onderzoek tekenen van uitdroging te vertonen. Dehydratatie lijkt misschien niet zo'n ramp, maar is veel gevaarlijker dan veel mensen denken.

Laat ik de boel niet al te dramatisch maken, maar denk even mee: hele volksstammen nemen vijf of zes keer per week deel aan een sessie hete yoga en raken daardoor min of meer chronisch uitgedroogd – dat brengt zeer reële risico's met zich mee. Fishman soms de mogelijke gevaren op van regelmatige uitdroging: "verhoogde kans op een beroerte, longembolie en stollingsproblematiek; als het bloed stolt waar dat niet de bedoeling is.”

De keren dat ik zelf hot yoga deed zijn gelukkig niet zo rampzalig uitgepakt – integendeel, ze waren behoorlijk suf. In de jaren nul deed ik behoorlijk veel aan Bikramyoga: ik verhuisde van de warmte naar het ijskoude New York in midwinter en hoewel ik mijn twijfels had over Bikram, wilde ik koste wat kost opwarmen. En dat deed het, maar ik merkte daarbij op dat ik in Bikramsessies steeds net iets te ver over mijn eigen grenzen ging en me de dagen erna lichtelijk kut voelde, terwijl ik normaal gesproken mijn lichaam goed aanvoel.

Dat rotgevoel is waarschijnlijk niets meer en niets minder geweest dan uitdroging. Gillespie vertelt me dat ze zelf soortgelijke ervaringen heeft. "Ik heb ook hot yoga gedaan," zegt ze, "en als ik weer buiten stond voelde ik me gedehydrateerd en verzwakt – ik kwam electrolyten tekort – in de twee, drie dagen erna.” Haar advies is om goed te drinken voor en na de yoga; niet alleen maar water maar met electrolytenrijke sportdranken. De voornaamste vraag die je jezelf daarbij moet stellen: hoeveel tijd en energie wil je besteden aan het voorbereiden en herstellen van een yogales? Ik doe het zes keer per week: om eerlijk te zijn wil ik er gewoon niet zo veel over na hoeven te denken.

De artsen die ik sprak waren vooral bezorgd over de blessures onder hot yoga-beoefenaars, die verder in topvorm waren. Greenspan, zelf een enthousiast Bikrammer, ziet voornamelijk risico's voor mensen met bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of ademhalingsproblemen, en mensen die de pijnsignalen en van hun lichaam negeren. “Pijn heeft in dat geval een functie,” zegt hij. “Het is een waarschuwing dat je over je grenzen gaat.”

Kijk ook:

Een mogelijk gevaar van yoga in zeer hete ruimtes is dat onze lichamen wellicht minder goed aanvoelen wanneer die pijnsignalen zich aandienen. "Alles wat hot yoga zo heerlijk maakt, brengt ook net dat beetje risico met zich mee.” zegt Greenspan. “Omdat je het zo warm hebt zijn je spieren vanzelf wat lossen, rekken ze net wat verder uit dan als het koud is, en met een andere pijn- en ongemaksgrens dan je bij kamertemperatuur zou hebben."

Maar meer nog dan voor blessures, zegt Greenspan, moeten mensen die regelmatig Bikram of andere hot yoga doen oppassen om niet ziek te worden – dat bleek een mening die alle artsen die ik sprak deelden. Een kamer vol hitte en mensenlijven is namelijk een ideale omgeving om ziektekiemen over te dragen, legt Greenspan uit. “Ik stond eens te wachten tot mijn klasje begon," zegt hij, "en de man die voor me stond vertrouwde me toe dat hij een zware verkoudheid had en hoopte dat de yoga zijn holtes en longen open zou zetten. Ik ben naar huis gegaan: ik hoefde alles wat er uit die holtes en longen zou komen niet in de mijne te hebben."

Met andere woorden: hete yoga kan ook gewoon een beetje smerig zijn. De combinatie van zweet en hitte is als het paradijs voor bacteriën. Daarnaast is dat uiterst zweterige uurtje dus niet zonder risico's als je gezondheid niet optimaal is, of als je de signalen van je lichaam niet goed opvangt.

Hot yoga is al met al best wat gevaarlijker dan veel andere soorten lichaamsbeweging – en zó bijzonder is het uiteindelijk ook weer niet, zegt Fishman. "Yoga wordt beoefend van de klamme jungles van Sri Lanka tot besneeuwde bergen in de Himalaya. Yoga bestaat in allerlei klimaten. Je kunt eigenlijk met geen mogelijkheid concluderen dat hot yoga iets anders is dan gewoon een gimmick."