Waar komt die gekke spiraal in mijn baard toch vandaan?

Er zit een orkaan in mijn baard. Ik heb geen idee hoelang-ie er al zit. Mijn baard begon ooit als een jonge, frisse jongensbaard. Maar ergens in de loop der jaren heeft zich op mijn rechterwang een spiraalvormig stormfront ontwikkeld, waar Amerikanen hun ramen voor zouden dichttimmeren, als ze hem op het nieuws zouden zien. Ze zouden mijn baard namen geven als Sandy, of Gilbert.

Is het een soort tweede kruin? Een wangkruin? Of heb ik hem er zonder het te weten zelf in gemasseerd met mijn veel te goedkope scheerapparaat? En belangrijker: kom ik ooit nog van dit vreemde afvoerputje in mijn gezicht af? Prangende vragen die een antwoord verdienen, vond ik.

Het probleem was alleen dat niemand bij de verschillende medische instanties die ik benaderde me heel serieus leek te nemen. Het AMC liet me na twee telefoontjes en drie mailtjes weten dat hun specialisten daar even geen tijd voor hadden. De mensen bij het VUmc waren iets vriendelijker, door te stellen dat ze daarvoor "de literatuur in moesten", en dat hun specialisten daar even geen tijd voor hadden. Begrijpelijk natuurlijk, ze hebben wel wat beters te doen, maar ik zat nog steeds met een onverklaarde spiraal op mijn wang. Ik stond al bijna op het punt om godbetert een barbier te benaderen, totdat ik in een vlaag van helder nadenken opeens wist bij wie ik moest zijn: het Erfocentrum.

Het Erfocentrum is het nationale informatiecentrum voor erfelijkheid in Nederland. Daarnaast werken er belachelijk behulpzame mensen. Eerder zette informatiespecialist Petra Haak-Bloem al eens haar baan op het spel door ons anderhalve werkdag te helpen met het vinden van een antwoord op de vraag waarom zoveel blonde mannen rode baarden hebben. Nu was het haar collega Mies Wits-Douw, die mijn email binnen de kortste keren beantwoordde. Haar mail bevatte naast verrassend heldere antwoorden ook nog eens vijftien (!) links naar pagina's waar ik nog verdere informatie kon vinden, van wetenschappelijke artikelen tot relevante Reddit-threads.

"Net als de kruin op je hoofd kunnen ook je baardharen een kruin vormen," schrijft ze. "In het Engels heet dat een hair whorl, vortex pilorum, cowlick of hair swirl. De richting van de kruin – of hij met de klok mee of tegen de klok in draait – wordt via de genen overgedragen. Je kruin is dus erfelijk."

"Je kunt dergelijke kruinen ook hebben op andere plekken met lichaamshaar. Als dat (nog) korte donshaartjes zijn, kan dat minder zichtbaar zijn. Maar in aanleg is dat beharingspatroon dus vanaf de geboorte aanwezig. Men gaat er vanuit dat kruinen tijdens de zwangerschap bij het kind ontstaan. Maar het kan pas later duidelijk zichtbaar worden in bijvoorbeeld baardhaar, schaamhaar en beharing op armen en benen, als dat haar onder invloed van (geslachts)hormonen gaat groeien en kleuren."

De kruin in mijn baard zat daar dus al voor mijn geboorte. Toch merkt Mies op dat juist in een baard nog meer factoren kunnen meespelen. In een artikel dat "Styling facial hair" heet, een bron die ze blijkbaar paraat heeft, staat te lezen: "Een andere factor die de baardgroei en lengte kan veranderen zijn variaties in de groeipatronen. Littekens, hevige acne of natuurlijke scheidingen in de groeipatronen kunnen leiden tot een spiraalvorm in de haargroei."

Of mijn zoons ook per se een kruin in hun baard krijgen is moeilijk te zeggen. "Familieonderzoek wijst niet eenduidig op één overervingspatroon. Het is niet dominant, niet recessief en ook niet 'at random-recessief.' Oftewel: er is geen eenvoudig genetisch model gevonden dat kruinen juist voorspelt. Het komt voor dat meerdere mannelijke familieleden een kruin in hun baard hebben. Dat wijst erop dat er een erfelijke component in het spel is. Maar of dat één gen is, of meerdere genen, en hoe die elkaar beïnvloeden, is niet bekend."

Bleef er voor mij nog één vraag over: valt er nog iets aan te doen? Het verbaasde me inmiddels nauwelijks meer dat Mies me ook met deze vraag kon helpen, en wel in de vorm van drie links naar artikelen op baardenwebsites over hoe je het beste je baardkruin kunt scheren. In het kort: ja, je kunt het bijscheren, maar echt verdwijnen zal-ie nooit.

Tegen alle mannen die ook zo'n baard hebben, zou ik willen zeggen: laat 'm lekker zitten. Je hebt 'm al sinds je geboorte, en je geeft hem misschien wel door aan je zoon. Draag 'm met trots. Rechte baarden zijn ook niet alles.