Hoe het is om een kind te hebben dat transgender is

In het kader van International Transgender Day of Visibility besteden we extra aandacht aan transgenderkwesties anno 2017. Lees meer op onze lhbt-pagina.

De afgelopen jaren is de diversiteit in gezinsvormen alleen maar toegenomen, en steeds meer kinderen groeien op in een andere leefvorm dan die van het traditionele gezin. Zo stelde de Tweede Kamer eind vorig jaar een brief op om het familierecht te moderniseren voor 'regenbooggezinnen' en meeroudergezag. Recent kwam ik in contact met een gezin dat alles behalve traditioneel is. Mo (38 jaar) is een moeder van drie kinderen, verpleegkundige, voorlichtster bij het COC Amsterdam en ambassadrice van het Transgender Netwerk Nederland.

Mo kwam zo'n acht jaar geleden uit de kast als lesbienne en verbrak de relatie met de vader van haar kinderen. Hierna kreeg ze een relatie met Djay (39 jaar) die transman is, en sinds kort met zijn transitie is begonnen. Daarbij heeft Mo – die zich als genderfluïde identificeert — drie kinderen, waarvan haar oudste dochter panseksueel is en haar jongste kind net zoals haar partner transgender is. Ik sprak Mo en Djay over hun diverse gezin.

VICE: Hoi, Mo. Waarom ben je ambassadrice geworden van het Transgender Netwerk Nederland (TNN)?
Mo: Ik kwam erachter dat mijn jongste zoon transgender was toen hij twee jaar oud was. Ook kwam ik als lesbienne uit de kast en moest ik de relatie met de vader van mijn kinderen verbreken. Een jaar later kreeg ik een relatie met een transman. Genderdysforie is dus iets wat erg verweven is met mijn leven. Ik merkte dat ik behoefte had om meer over genderdysforie te weten te komen. Op een gegeven moment ben ik informatie gaan zoeken, en zo ben ik bij het TNN terechtgekomen. Het is een organisatie die zich hard maakt voor de emancipatie van transgender personen, en daar wil ik graag aan bijdragen.

Twee jaar, dat is jong.
Ja, ik merkte het erg snel doordat hij bepaalde kleding niet aan wilde trekken. Ik kleedde m'n kinderen in verschillende kleuren en stijlen, en zodra ze het zelf konden aangeven mochten ze het zelf uitkiezen. Mijn oudste dochter is twintig en zij deed probleemloos roze kleding aan als peuter. Ik heb ook nog een zoontje van tien, en ik merkte al snel dat mijn jongste kind, dat geboren is in een meisjeslichaam, anders reageerde. Op een gegeven moment brak hij een roze diadeem die ik bij hem opdeed, en schreeuwde hij 'nee'. Dat was een duidelijk signaal naar mij toe. Toen ik hem vroeg wat hij dan wel aan wilde, liep hij naar de kamer van zijn broer en pakte zijn kleding uit de kast.

Wat heb je toen gedaan?
Ik heb een hele reis afgelegd met hem om te peilen wat hij precies wilde. Ik wilde mijn kind gelukkig zien en dat was hij op dit gebied zeker niet. Misschien wilde hij wel stoere kleding of een andere kleur, maar dat bleek het niet te zijn. Ik voed mijn kinderen genderneutraal op, ik duw ze niet in een hokje van meisje of jongen. Ik dring ze niets op en ze moeten vooral zichzelf zijn. Ik vind het belangrijk dat je geen bepaalde genderconstructen oplegt. We leven in een fucking binaire wereld, en ik zet me hier als queer persoon echt tegen af. Wat is voor jongens en wat is voor meisjes? En wie heeft dat dan besloten – we zijn toch allemaal individuen?

Een tegenargument is dat jij je kinderen niet voorbereidt op de wereld zoals die is. 
Ik ga het gesprek met mijn kinderen aan, ik vraag altijd aan mijn kinderen wat ze willen. Ik bespreek veel onderwerpen met ze op kinderniveau. Ik stem het natuurlijk ook hun persoonlijkheid af. Ik vraag mijn kinderen vooral wat ze willen, en nee, niet iedere situatie is veilig. Daarom maak ik ze er ook bewust van dat de buitenwereld anders is. Thuis kun je lekker jezelf zijn. Mijn zoontje kan bijvoorbeeld lekker z'n nagels lakken en een jurkje dragen, maar daar kun je buitenshuis wel commentaar of problemen mee krijgen, leg ik hem uit. Ik maak mijn kinderen bewust.

Hoe was het voor jou als ouder om erachter te komen dat je kind transgender is?
Ik kwam acht jaar geleden uit de kast, en kwam er rond dezelfde tijd ook achter dat mijn kind trans was. Ik ben me toen heel hard gaan maken voor de LHBTQ-scene. Met mijn kind is niets mis, je past je maar aan. Ik merkte bovendien dat er weinig bekend was over transgender personen. Ik ben me er toen eigenlijk in gaan verdiepen; er is een duidelijke scheiding tussen gender en seksualiteit, maar ik probeer deze werelden samen te brengen. In beide werelden zijn er minderheden die zich naar mijn idee hard kunnen maken voor zichtbaarheid en emancipatie en acceptatie. Ik ben zowel bij het COC als bij Trans United actief. Wat mij betreft mag er wel meer informatie komen over gender. We leven dan wel in een binaire wereld, maar er is veel meer dan man en vrouw. Vier die diversiteit. Ik kan mezelf bijvoorbeeld niet scharen onder lesbisch, ik voel me namelijk genderfluïde. Hoezo moeten we ons toespitsen tot één hokje?

Hoe heb je je vriend leren kennen?
Via Facebook. Djay had gereageerd op een reactie die ik had geplaatst onder een post over Hij is een zij. Ik keek naar zijn reactie en vond hem een knappe jongen. We raakten later in gesprek en toen zijn we gaan afspreken. Ik wilde sowieso gewoon netwerken, wie weet wilde hij wel actief worden bij voorlichting, dacht ik. Maar hij zit nu midden in z'n transitie, dus we wachten daar nog even mee.

Hoe waren jouw kinderjaren, Djay?
Djay: Ik wist toen eigenlijk nog niet dat ik transgender was. Ik wist wel dat ik anders was, maar ik kon het niet plaatsen. Tegenwoordig is het ook veel meer bespreekbaar, en sinds het televisieprogramma Hij is een zij is het een en ander duidelijk geworden voor mij.

Zijn er ook dingen die volgens jullie beter geregeld moeten worden?
Mo: De diagnostiek. Als je je kinderen vrij opvoedt, ze zichzelf kunnen zijn en zich gehoord voelen, dan voelt een kind zich veilig genoeg om vrijuit te praten. Dan kan het bijvoorbeeld ook aangeven dat het een jurk aan wil. Dat hoeft niet meteen te betekenen dat het kind trans is. Maar als een kind aangeeft dat het zich niet fijn voelt in z'n lichaam, dan moet je daar wel iets mee. Natuurlijk voorzichtig en op kindniveau, maar neem het kind wel serieus. Kinderen hebben geen stem in deze wereld.

Artsen zijn bang dat mensen spijt krijgen van hun beslissing.
Het is moeilijk, mijn kind is bijvoorbeeld acht en tot zijn twaalfde doen ze niets. Mijn kind is wel gediagnostiseerd met genderdysforie. Maar ik snap wel dat ze niets doen qua operaties, dat is wel ingrijpend namelijk.

Wat vind je ervan dat ze zo afwachtend zijn bij kinderen, Djay?
Djay: Ik snap het wel, omdat ze zo jong zijn, maar het doet me wel wat. Ik mag nu aan de hormonen en hij moet nog wachten, en ik weet hoe moeilijk het is, dus het is geen leuke situatie natuurlijk.

Hoe is het voor jou als ouder dat je niks kunt doen voor je kind, Mo? 
Mo: Ja, het is lastig. Sowieso ontwikkelt mijn kind zich al snel. Ik was ook de eerste met borsten in m'n klas en werd vroeg ongesteld. Maar wat nou als je trans bent? Dan voel je je al niet fijn in je lichaam, en dan begint je lichaam zich te ontwikkelen op een manier die je niet prettig vindt. Hormoonremmers mogen pas vanaf twaalf jaar oud. Ik snap het ergens wel, ik heb ook gezegd hij de ruimte heeft om zich te bedenken. Wie weet is het een fase, je weet maar nooit. Dat vind ik helemaal prima, maar hij is al zes jaar heel stellig en bovendien, ik ken mijn kind.

Hoe ga je dat dan aanpakken?
Er zijn gelukkig binders, en je hebt in Amsterdam ook wel iemand die kleding maakt voor transkinderen. Ik stop nu ook een sok in z'n onderbroek bijvoorbeeld, dat soort dingen verzinnen we samen. Mijn kind is ook assertief, op z'n vijfde kwam hij al met een eigen naam.

Hoe gaat het met je kind op school?
Ze merkten wel dat hij anders is, dat hij een beetje een tomboy is. Hij was het zat om al die vragen te beantwoorden en kwam toen naar me toe dat hij voorlichting wilde geven, omdat ik dat ook doe. Touché, dacht ik. Ik heb 't toen goed met hem besproken, en hem verteld dat hij ook negatieve reacties zou kunnen krijgen. Hij heeft toen in de aula een speech gegeven en vragen kunnen beantwoorden. Sommige ouders vonden het maar apart, maar wel goed. Hij heeft hiermee wel antwoorden gegeven op vragen, en daarna was het voor iedereen duidelijk en oké. Vooral kinderen doen niet moeilijk en gaan leuk om met mijn kind. Daar kunnen wij volwassen nog wel wat van leren.

Gaat je kind ook met andere transkinderen om?
Het is fijn als hij leeftijdsgenoten ontmoet die ook trans zijn. Er worden dagen georganiseerd waar transkinderen elkaar kunnen ontmoeten, we staan op een wachtlijst hiervoor. We juichen het toe dat hij in contact komt met andere kinderen, maar wel op een speelse manier. Ook komt hij in aanraking met transvrienden van me waar hij tegenop kijkt, het is goed dat hij een rolmodel heeft.

Heb je nog advies voor ouders met een transkind?
Laat je kind vrij, luister goed naar je kind en neem dat als koers. Hou van je kind, neem je kind serieus en stop dingen niet weg uit angst. Trek je niet veel aan van je omgeving, het is niet makkelijk, maar probeer je kind er wel in te sterken zichzelf te zijn. Het geluk van het kind, wat nog een heel leven voor zich heeft, gaat voor alles.

Bedankt!

Update 1 april 2017: Op verzoek van de geïnterviewden zijn enkele persoonlijke gegevens uit het artikel verwijderd.