Er waait een frisse feministische wind door de Zweedse pornoindustrie

Dit artikel bevat expliciete beelden

De strenge leraar die zijn studente laat nablijven, het routineuze doktersbezoekje, de kinderoppas die minder onschuldig blijkt te zijn dan je had verwacht – het zijn stuk voor stuk scenario’s die altijd weer terug komen in de miljardenindustrie die vaak als hoofdverdachte wordt aangewezen van de objectivering van de vrouw: porno. Het is een industrie waarin vrouwen over het algemeen gecast worden als passieve participanten, die vervolgens op zo'n manier in beeld worden gebracht dat ze vooral 'neukbaar' moeten zijn.

Dat is althans het mainstream-porno riedeltje. Het Zweedse, vrouwelijke pornocollectief New Level of Pornography is bezig daar verandering in te brengen, omdat er volgens hen wel meer opwindende dingen bestaan dan gewillige tieners en geile studentes.

“We willen het begrip ‘porno’ van binnenuit veranderen,” zegt Zara Kjellner, de vrouw achter New Level of Pornography en de bijbehorende website, waar je gratis feministische porno kunt kijken. “Door onze eigen ideeën te delen over wat porno kan zijn, willen we bijdragen aan de ontwikkeling van de industrie.”

De definitie van wat porno precies is hangt af van wat je eronder verstaat, aangezien er zoveel verschillende categorieën bestaan. Ze variëren van hardcore bondage tot zachte strelingen en van leeftijdsspecifieke secties tot rassen en/of niet-heteroseksuele voorkeuren. Dat klinkt alsof er zat keuzes zijn, maar toch hebben nagenoeg alle verhaallijnen hebben één ding met elkaar gemeen: het is de man die de vrouw domineert.

Mensen als Kjellner geloven dat er genoeg alternatieven zijn voor deze mannelijke dominantie, zoals feministische porno, die uitgaat van het vrouwelijke perspectief. Gelijktijdig met de lancering van New Level of Pornography bracht Kjellner FEMALE FANTASY uit, een pornoproductie die ze maakte met Alicia Hansen. “Het is feministisch omdat het uitgaat van het vrouwelijke oogpunt,” vertelt ze aan The Creators Project. “Het gaat om de fantasie en seksuele bevrediging van de vrouw. Zij is het actieve subject.”

Op de website staan ook films als Space Labia en Skin, die zeldzaam zijn in hun soort als je ze vergelijkt met de online video’s van bijvoorbeeld Pornhub, een website die vorig jaar meer dan twee miljoen bezoekers per uur trok. Feministische porno zou tegenwicht moeten bieden aan deze massaverspreiding van mannelijke dominantie, niet alleen door een diversiteit te bieden in geslacht, maar ook in de manier waarop mensen in beeld komen. Zelfs al is het duidelijk dat de ongelijkheid niet zomaar zal verdwijnen.

“Het is veel makkelijker voor ons brein om een vrouw als object te zien dan een man,” zegt filmregisseur Ninja Thyberg, die het in haar eigen werk ook lastig vindt om de mannelijke focus volledig links te laten liggen. “Ik probeer altijd het vrouwelijke perspectief in te nemen,” vertelt ze. “Maar zolang ik zulke jonge, mooie vrouwelijke protagonisten gebruik, blijft dat wat problematisch.”

In 2005 wees een onderzoek uit dat zowel mannelijke als vrouwelijke pornoregisseurs in hun films agressief gedrag richting hun vrouwelijke personages lieten zien, met als uitleg dat "als iedereen in controle is over wat hij of zij doet," zulke films nog steeds als 'feministisch' gezien konden worden. Het feministische aspect lag hierin niet zozeer in het materiaal zelf, maar in het feit dat de vrouwelijke acteurs door een vrouwelijke regisseur geleid werden, en niet een man. De porno zelf bleef nagenoeg hetzelfde.

“Er zijn niet echt duidelijke regels over wat feministische porno zou moeten zijn,” zegt Thyberg. “Maar over het algemeen richt het zich meer op het vrouwelijke plezier.”

In Groot-Brittannië is het dankzij de Audiovisual Media Services Regulations, een wetgeving die bedoeld is om kinderen te beschermen door porno te censureren, verboden om in online pornofilms vrouwelijke ejaculatie te laten zien. Dit verbod, dat ook geldt voor wurging en agressieve zweepslagen, wordt door velen als seksistisch ervaren.

feministisch pornofestival in Stockholm. Afbeelding met dank aan Sara Thisner Lindstedt.

Thyberg denkt dat het creëren van nieuwe seksuele discoursen – en dus niet per se nieuwe wetten – dé manier is om de ongelijke genderrollen tegen te gaan. “Ik vind dat we mannen vaker zouden moeten afbeelden als seksueel object,” legt ze uit. “Ik denk dat het belangrijk is om ook mannen als mooi en kwetsbaar in beeld te brengen, zodat je als kijker de actieve rol bekleedt.” Daar is Kjellner het mee eens. “We hopen dat er meer video’s zullen worden gemaakt door vrouwen,” zegt ze. “Met alleen een paar uitzonderingen hier en daar ga je het verschil niet maken.”

Voor meer alternatieven voor de mainstream porno-industrie kun je hier de website van New Level of Pornography bezoeken. Meer werk van Ninja Thyberg, een prijswinnende filmmaker overigens, kun je hier zien.

We zijn voor de redactie van The Creators Project vanaf 1 januari op zoek naar nieuwe stagiairs. Mail je CV en motivatie naar leander.roet@vice.com voor meer info.