FYI.

This story is over 5 years old.

liefde

Vertederende contactadvertenties uit oude kranten

Vroeger schreef men liefdesberichtjes met een haast poëtische welbespraaktheid.

Het is nu moeilijk te voorstellen, maar er was een tijd waarin geliefden in de krant dit soort berichtjes voor elkaar achterlieten. Mensen – vooral mannen – die dachten dat zij de liefde van hun leven tegen het lijf waren gelopen, plaatsten een oproep op een speciale pagina in Nederlandse kranten. En dan was het maar hopen dat die ene mooie dame uit de supermarkt het zou zien.

Je hoeft geen hopeloze dromer te zijn om hierbij weg te smelten. De Nederlandse journalist en schrijver Mark Traa bladert vaak door oude kranten en zo viel zijn oog op deze contactadvertenties. De kleine, vaak uiterst zoete stukjes zijn soms liefdesverklaringen, soms verontschuldigingen, en soms zelfs openbare relatiebreuken. Enkele maanden geleden startte Traa met het bundelen van de berichten op zijn instagrampagina Liefde Van Toen en wij gingen eens praten met deze krantendoorploegende romanticus.

Advertentie

The Creators Project: Hoe ben je hiermee begonnen?
Mark Traa: Als redacteur bij het tijdschrift Quest schrijf ik veel stukken over geschiedenis. Tijdens mijn zoektochten blader ik weleens door oude kranten op delpher.nl. Daar botste ik op die advertenties en ik was direct gegrepen door de bijzondere verhalen die erachter zitten. Ik vond het interessant dat er sinds de tweede helft van de negentiende eeuw al zulke advertenties werden geplaatst, maar al heel snel werd ik ook gegrepen door het niet-uitgesproken verhaal achter de advertenties. Je gaat fantaseren over het hoe, wat en waarom en dat vind ik heel mooi. Het zijn allemaal onvoltooide verhalen die nooit zullen worden voltooid, want de annonces zijn anoniem en te oud. Daarnaast spreekt het geheimzinnige karakter van de advertenties mij ook heel erg aan; geheime minnaars die afspreken in een steegje, dat prikkelt de fantasie. Dat is ook waarom ik geen advertenties meer genomen heb van nà 1940 – nadien worden ze allemaal iets gewoner.

Hoe werkt zo'n contactadvertentie eigenlijk?
Eerst plaatst een persoon een advertentie in de krant. Neem nu dat iemand een mooie vrouw heeft gezien op straat en er dolgraag mee in contact wil komen. Dan schrijft hij in de advertentie bijvoorbeeld: “Ik heb een vrouw gezien met een groen hoedje met veren, een rode jurk…” Vervolgens hoopt hij dat die vrouw het bericht ziet en ze de vraag beantwoordt. Dat antwoorden doet ze dan met een brief, waarop ze een bepaalde code zet die de adverteerder in zijn advertentie kenbaar maakte. Dit kan gaan over een bepaalde letter of cijfer of een combinatie van beide. Deze brief met code moet ze dan afgeven op een bepaald punt, bijvoorbeeld een lokale boekhandel of een kiosk of de krant van de advertentie. De persoon die het berichtje plaatste kon de brief dan ophalen op het afgesproken punt.

Advertentie

A photo posted by Liefdevantoen (@liefdevantoen) on

Aug 12, 2016 at 11:25am PDT

En kwamen er veel reacties op zulke advertenties?
Het is moeilijk te zeggen. Zoals ik al zei, waren de advertenties allemaal anoniem en daarnaast stond het verdere verloop eigenlijk nooit in de krant. Ik weet dus niet precies hoeveel succes het opleverde. Maar ik gok wel dat het wel effectief was, omdat het zo lang en zo vaak werd gedaan.

Ontstond er nooit een verhaal van personen die via de advertenties berichtjes naar elkaar bleven sturen?
Dat is zeker gebeurd. Ik heb een paar van die wisselingen gezien. Een stel dat inderdaad drie à vier advertenties naar elkaar schrijft, maar uiteindelijk stopt dit dan opeens weer en is het gissen naar hoe het afloopt.

A photo posted by Liefdevantoen (@liefdevantoen) on

Aug 18, 2016 at 12:02pm PDT

Welke advertentie spreekt jou het meest aan?
Er is geen specifieke advertentie die me het meest aanspreekt, maar de advertenties waar er een soort treurnis in zit vind ik het interessantst. Iemand waarvoor gerouwd wordt, een zoekbericht voor iemand die is weggelopen of iemand die worstelt met onbeantwoorde liefde, zulke berichten zijn uitermate boeiend. Bij deze advertenties ga je nog meer fantaseren over hoe het afgelopen zou zijn en wat eraan vooraf is gegaan. Een boodschap als “Ik hou van jou” heeft minder diepgang dan een advertentie van iemand die zijn hele hart uitstort en helemaal losgaat in die paar zinnen die hij tot zijn beschikking heeft. Wat voor mij nog een extra dimensie geeft aan de annonces, is het taalgebruik van die tijd. Op de een of andere manier konden mensen toen mooier schrijven.

Advertentie

Ja, dat vind ik ook. Wat mij daarnaast nog opviel, was dat de meeste advertenties geschreven waren door mannen, klopt dat?
Dat viel mij ook op. Er zijn wel berichten van vrouwen, maar die zijn minder talrijk. Ik denk dat dit te maken heeft met de maatschappelijke verhoudingen in die tijd. Toen was het nog veelal de man die op jacht ging naar een vrouw en de vrouw die lijdzaam afwachtte tot ze werd uitverkoren. Je ziet maar heel weinig vrouwen met een advertentie zoals: “Ik zag een mooie man en hij zag er zus en zo uit…” Het zijn vooral mannen die zoiets schreven. De vrouwen continu in een passieve rol, in onze huidige tijd klinkt dat natuurlijk vreselijk.

Een foto die is geplaatst door Liefdevantoen (@liefdevantoen) op

3 Aug 2016 om 3:14 PDT

Was er een bepaalde laag in de maatschappij die hiervan vooral gebruik maakte?
Ten eerste hadden de mensen in die tijd veel minder kranten dan tegenwoordig. De kranten waren net in opkomst en het waren vaak de wat meer welgestelde mensen die de kranten lazen. Dus ja, die advertenties zijn niet vaak geschreven door mensen uit de arbeidersklasse, omdat die ook geen kranten lazen.

Heb je eigenlijk zelf ooit iets dergelijks geprobeerd?
Nee, ik ken mijn vrouw niet via een advertentie.

Ik dacht dat je passie misschien daar vandaan kwam.
Nee, maar je ziet wel dat er ook tegenwoordig nog steeds zulke advertenties in kranten worden geplaatst. Het internet is hier ook een dankbaar medium voor geworden. Zo heeft Marktplaats bijvoorbeeld ook een rubriek 'contacten en berichten'. Het is eigenlijk de hedendaagse variant van de oude advertenties die ik zocht. Nu gaat het meer van: “Ik zag je bij een benzinestation, je had een rode Citroën en een jas aan en ik durfde je niet aan te spreken, mocht je dit lezen, wil je dan contact opnemen?” De hedendaagse zijn alleen nooit zo mooi geschreven als de oude contactadvertenties uit de krant. Een spijtige zaak.

A photo posted by Liefdevantoen (@liefdevantoen) on

Aug 10, 2016 at 12:07am PDT

A photo posted by Liefdevantoen (@liefdevantoen) on

Aug 1, 2016 at 3:43am PDT

A photo posted by Liefdevantoen (@liefdevantoen) on

Jul 28, 2016 at 12:11am PDT

Als je nog wat langer wil zwijmelen bij deze retroromantiek, neem dan een kijkje in de groeiende collectie van Mark Traa op Instagram.