Het beste van 2015: sculpturen

#GoldAgainstViolence #DirtyCorner #Versailles #AnishKapoor @dirty_corner

A photo posted by Anish Kapoor (@dirty_corner) on Sep 25, 2015 at 8:58am PDT

De beelhouwkunst heeft de kracht om abstracte vormen om te kneden tot een driedimensionale realiteit. Historisch gezien is die functie van de vaak religieus of politiek van aard geweest, en waren de monumentale werken vaak familie van de grootse architectuur van de tijd, die macht en invloed moest uitstralen.

Maar kunst verandert, net als de maatschappij. Door ontwikkelingen in de technologie en cultuur hebben kunstenaars toegang gekregen tot nieuwe materialen en gereedschappen, en moderne sculpturen worden daardoor levensechter en futuristischer. De kunstwerken die we hieronder hebben verzameld zijn voorbeelden van kunstwerken die bedoeld zijn om een breed publiek aan te spreken. Vaak zijn ze gemaakt van materialen die dicht bij het alledaagse staan, maar worden ze door de kunstenaar op zo'n manier gebruikt dat het tóch vernieuwend wordt. Zoals marmer dat met robotarmen tot een fluffy uitziende bank wordt uitgesneden, of roze buffels van kauwgum. Ze zijn indrukwekkend, maar tegelijk lichtzinnig. Ze moeten een tastbaarheid uitstralen, maar bieden ook een nieuw perspectief op de ruimte waarin ze worden tentoongesteld.

Dit is het jaar in sculpturen:

+ In den beginne waren er Adam en Eva. De figuren in Tony Matelli’s Garden zijn levensechte verbeeldingen van de Bijbelse figuren uit het Paradijs, maar dan op de kop. Volgens de kunstenaar is iedereen een beetje Adam en Eva: “Als mensen hebben we een intieme connectie met mythologie en geschiedenis. We zijn continu op zoek naar antwoorden, en verkeren ons in een voortdurende staat van uitsluiting en teleurstelling.” Geen wonder dat de figuren er zo vreugdeloos uitzien.

+ Het was dit jaar een nogal een ding om kunst te maken die door toekomstige generaties dient te worden opgegraven. Of het nou radioactief is, zoals Taryn Simons 'Black Box' en ChimPoms 'Don’t Follow the Wind', of meer ouderwets, zoals de Terracottadochters van de Franse kunstenaar Prune Nourry, deze werken hebben met elkaar gemeen dat ze over de tijd heen worden getild naar een punt in de toekomst, zodat toekomstige mensen ermee mogen dealen. Net zoals dingen als kernafval, of global warming.

Tony Matelli, Figure 1, 2015, siliconen, staal, urethaan, haar. Afbeeldingen met dank aan Marlborough Chelsea

+ Anish Kapoors Dirty Corner, een grote installatie in de tuin van het Château de Versailles is het hele jaar een grote bron van controverse geweest. Het werk kreeg in de Franse pers al snel de bijnaam “de vagina van de koningin”, en het werk werd besmeurd met verf en racistische teksten. In een verklaring in juni beschreef de Brits-Indiase kunstenaar zijn twijfel over het al dan niet laten verwijderen van de teksten:

“… of moet ik de verf laten zitten en als deel van het werk beschouwen? Maakt het politieke geweld van vandalisme mijn Dirty Corner nog “dirtier”? Reflecteert deze vuile politieke daad de vuile politiek van uitsluiting, marginalisatie, elitisme, racisme en islamofobie? De vraag die ik mezelf stel is: kan ik als kunstenaar dit politieke vandalisme en geweld omzetten in een openbaar, creatief esthetisch gebaar? Zou dat niet de beste wraak zijn?”

Toen het werk in september wederom werd beklad met racistische teksten en symbolen, besloot Kapoor het inderdaad te laten zitten om het werk te laten fungeren als een symbool voor de vuile onderbuik van de maatschappij. Maar eind september werd hij door de Franse rechter hof alsnog gedwongen om de graffiti te verwijderen (ondanks steun van president Hollande), omdat het werk racistische uitingen zou uitlokken.

+ Ook ‘prima’ mensen werden geëerd dit jaar, en wel met een prachtig monument in Biddinghuizen. Een enorme ster met opgestoken duimen dient als hommage aan de 99% van de mensen die normaal nooit een standbeeld krijgen. Erg sympathiek, Dominique Himmelsbach de Vries.

+ Het was de vraag of het zou mogen in verband met de aanslagen in Parijs, maar begin deze maand onthulde de Deense kunstenaar Olafur Eliasson toch zijn sculptuur Ice Watch Paris, een reeks enorme blokken poolijs op het Place du Panthéon. Met het werk wilde Eliasson de aandacht richten op de urgentie van de klimaatproblematiek, die op dat moment ook in Parijs werd besproken op de klimaattop COP21.

+ Maurizio Savini maakt met een vlijmscherpe scalpel figuren uit kauwgom. Het is een mierzoet commentaar op het consumentisme: “Ons leven wordt gekarakteriseerd door een constante dialoog tussen ons ‘zelf’ en onze consumptie,” aldus de kunstenaar. Eén van zijn eerdere exposities viel door het hoge suikergehalte in de kauwgum helemaal uit elkaar, waarna hij aan de galerieën aan wie hij zijn werk had verkocht veel geld moest terugbetalen. “Maar dat had ik inmiddels al uitgegeven,” schrijft Savini op zijn website. Om dergelijke ellende te voorkomen werkt hij nu met een mengsel dat de erosie moet tegengaan.

I Like America, 2007, 225x300x150 cm, kauwgum en glasvezel, via

+ Een architectenburo in IJsland wil elektriciteitsmasten ombouwen tot een soort menselijke figuren die door het landschap lijken te wandelen. Wat ons betreft krijgen ze hartstikke groen licht.

+ Dit gebeurde ook nog dit jaar: Jonathan Monaghan maakte een superzacht uitziende bank die bij nadere inspectie van massief marmer blijkt te zijn. Hij combineerde de eeuwenoude kunst van marmerbewerking met de hypermoderne technologie van 3D-printen en robotarmen die het werk voor hem uitsneden. Pluche zat nog nooit zo oncomfortabel.

gnus Dei (After Zurbarán) van Jonathan Monaghan