Nederlanders in Berlijn vertellen over de aanslag van gisteravond en de sfeer in de stad

Een vrachtwagen reed gisteren in volle vaart een kerstmarkt in Berlijn op. Bij de aanslag kwamen twaalf mensen om, en raakten vele anderen gewond. De angst voor een aanslag op een kerstmarkt was er in Duitsland al langer, gisteren werd die vrees werkelijkheid.

Er wonen een hoop Nederlanders in Berlijn, voor veel mensen van onze generatie nog altijd de leukste stad van Europa. We spraken vandaag een aantal van onze Nederlandse vrienden die in Berlijn wonen, om te vragen hoe ze omgaan met het nieuws en hoe de sfeer in de Duitse hoofdstad nu is.

Ik zat in de kroeg toen ik het hoorde. De eigenaar van de bar hield een korte, indrukwekkende speech, en daarna werd een minuut stilde gehouden. In de speech zei hij dat het belangrijk is om stil te staan bij deze verschrikkelijke gebeurtenis, door te bidden voor de overledenen en nabestaanden. En dat het belangrijk is dat we positief blijven, moeten blijven geloven in de goedheid van de mens, en elkaar extra lief moeten hebben deze (feest)dagen.

Ik vond dat er buiten een vreemde sfeer hing, maar dat kwam waarschijnlijk omdat ik me zelf zo vreemd voelde. Een raar, verdrietig gevoel. Ik ben de deur niet meer uit geweest, maar voor zover ik weet reden de metro's gewoon door, en waren alleen de straten eromheen afgesloten. Het was wel stil op straat, maar dat was de afgelopen maand al de hele tijd zo, door de kou.De beveiliging zal waarschijnlijk worden aangescherpt de komende tijd, maar ik betwijfel of er echt veel gaat veranderen. Ik denk dat we ons momenteel veel bewuster zijn van het feit dat het leven betrekkelijk is. Het zou ook kunnen dat meer mensen de komst van vluchtelingen nog harder zullen tegenwerken, omdat de dader een vluchteling was. Ik hoop het in elk geval niet.

Ik keek op mijn telefoon en zag allemaal berichten. Het klinkt misschien raar, maar ik vond het bijna overdreven. Ik ben er ook wel nuchter onder, misschien omdat ik niet veel nieuws heb gekeken nog. Een paar uur na de aanslag ging ik bij een jongen langs omdat ik via de Duitse Marktplaats een mooi nachtlampje in de vorm van een gans had gekocht. Ik belde aan, hij overhandigde me de kinderlamp, en het volgende moment hadden we het over een terrorist die twaalf mensen heeft doodgereden. Dat soort dingen zijn bizar.

Ik ben trouwens wel blij dat ik hier woon en al zo vaak ben geweest. Toen ik laatst in Brussel was, merkte ik dat de aanslagen daar toch een soort zwarte deken over die stad hebben gelegd – althans in mijn hoofd. Ik was er de hele tijd mee bezig. Volgens mij komt dat doordat ik Brussel verder totaal niet ken, en dan doet zo'n aanslag veel meer met je perceptie van een stad. Aan Berlijn heb ik zoveel leuke en fijne herinneringen, daar verandert één zo'n rotaanslag niet zoveel aan, hoe tragisch het ook is.

De vorige keer dat je me whatsappte, was om te vragen of ik een reactie wilde geven op de aanslagen in Brussel, waar ik op dat moment woonde. Dat was toen wel heel anders, ook voor mij persoonlijk omdat het toen nóg dichterbij kwam. Ik had toen net gehoord over de aanslag op Zaventem, en terwijl ik met mijn vriendin zat te discussiëren of ik naar mijn werk moest gaan, hoorde ik dat er bij station Maalbeek – waar ik langskwam – nog meer was ontploft.

Deze keer zat ik een boek te lezen en kreeg ik een appje van een vriend. Ik was eerlijk gezegd niet eens zo diep geschokt – eerder depressief. Het went, en je wordt er treurig van. Het zou niks uit moeten maken, maar kerst heeft toch ook een symbolische waarde, qua gezelligheid en vrede enzo, dus dat maakt het dan wel weer extra wrang.

De nasleep is wel echt anders dan in Brussel. Ik las dat de Telegraaf schreef dat Berlijn vanochtend verlamd wakker werd, maar daar merk ik geen fuck van. Ik ben zelfs nog langs de plek gereden, en zag wat afzettingen, maar verder niet veel. In Brussel had je gelijk tanks op straat.

Ik ben persoonlijk niet bang. Het is ook wetenschappelijk bewezen dat mannen van mijn leeftijd zich redelijk onsterfelijk voelen, zo van 'mij overkomt dat niet'. Dat heb ik ook. En rationeel gezien is de kans gewoon minuscuul. Het is meer dat het zo gruwelijk is, wat het kut maakt.

Je vervalt al snel in clichés als je over dit soort dingen praat. We zagen het niet aankomen, we zijn geschokt, we zijn verdrietig maar niet verslagen. Het is allemaal waar. Ondanks dat je ergens wel weet dat een terroristische aanslag altijd kan gebeuren, is het nog steeds een klap als het zo dichtbij komt. Ik woon zelf in Kreuzberg, en wilde ergens deze week ook nog naar een kerstmarkt om glühwijn te hijsen. Nu merk ik dat ik weinig zin heb om naar plekken te gaan waar veel mensen bij elkaar zijn.

Volgens mij is iedereen vooral nog verbijsterd. Ik was gisteravond thuis, en heb het grootste deel van de tijd met vrienden zitten te bellen en appen, en op Facebook gekeken wie zichzelf al als 'veilig' had gemarkeerd.

De paar mensen die ik vanochtend heb gesproken, weten net als ik niet goed wat ze ermee aan moeten. Je vraagt steeds aan elkaar: 'Hoe heeft dit kunnen gebeuren?' Ergens weten we hoe zoiets gebeurt, maar niet hoe het voorkomen had kunnen worden.

En ik geef het niet graag toe, maar ik ben ook een beetje bang. Bang dat het nog een keer gaat gebeuren natuurlijk, maar ook bang dat dit de populisten en racisten die tegen immigratie zijn nog meer munitie geeft. Ik ben bang dat de vluchtelingenhaat alleen maar erger wordt, en bij de verkiezingen in september de AfD aan de macht komt. Het zou me niks verbazen als we volgend jaar in een wereld leven waar mensen als Wilders, Le Pen en Frauke Petry de dienst uitmaken.

Ik zat gisteravond thuis in Neukölln met vriendinnen aan ons kerstdiner, toen mijn zus belde om te vragen of we allemaal veilig waren. De Mariah Carey ging gelijk uit, en de sfeer sloeg totaal om. We zijn allemaal minstens een uur bezig geweest met bevestigen dat onze vrienden en familie veilig waren. Daarna barstte er een heftige discussie los.

Ik heb het idee dat je in Berlijn op een heftiger niveau geconfronteerd wordt met wat er gaande is in de wereld, met racisme, met ongelijkheid. In de westerse wereld staat iedereen op met zijn telefoon, en is op de hoogte van de actuele gebeurtenissen over de hele wereld. Het voelt soms echt gestoord om hier achter je Macbookje te zitten en alles wat er gebeurt te zien, te lezen en te horen. Maar dat je je laptop ook gewoon weglegt als het niet meer gaat – want je kunt er niks aan doen.

En nu is het hier gebeurd. Dat is verschrikkelijk, maar ik leefde eigenlijk al in afwachting van een aanslag. Je weet dat dit gaat gebeuren. En toch, ondanks alles wat er momenteel gaande is, vind ik het nog steeds een groot privilege dat ik hier mag wonen. Dit is niets vergeleken met Aleppo. Angst is wat ze willen.