In Birmese theehuizen word je bediend door minderjarige jongens

Bij theecultuur denken de meeste mensen aan een Engelse high tea of aan Japanners die sereen op een yogamat aan een kopje nippen in een sobere kamer. Als je in Myanmar een van de Birmese theehuizen bezoekt, krijgt thee drinken ineens een hele andere dimensie.

Theehuizen zijn de ruggengraat van de Birmese cultuur. Het zijn bruisende café's (vaak in de buitenlucht) waar het 's ochtends altijd druk en luidruchtig is. Gasten zitten druk kletsend aan lage tafels, terwijl obers langs hen schieten met dienbladen vol aardappelsamosa's en dampende thee in witte kopjes. De door de chaos heen zigzaggende obers die bestellingen op de juiste tafel neerzetten, worden theejongens genoemd. Theehuizen horen bij Myanmar en een reis is niet compleet zonder er een te bezoeken.

Birmese thee is zwart, bitter en wordt bijna altijd in een oude, gammele, ijzeren kookpot gemaakt. De inhoud van de kookpot wordt in een glas warme melk geroerd en vervolgens in een theekop gegoten samen met wat zoete gecondenseerde melk. In theehuizen komen voornamelijk mannen – jong en oud. Vroeger waren vrouwen er helemaal niet welkom, maar de laatste jaren komen vrouwen steeds vaker over de vloer.

Op elk tijdstip van de dag vullen Birmesen de kleine, plastic stoeltjes voor een kop suikerige thee, een sigaret of een gefrituurde samosa. Ze ontmoeten er hun vrienden of komen er onderhandelen met zakenpartners. Een theehuis is een ontmoetingsplek en drie dingen zijn zeker: je thee is mierzoet en romig, je omgeving is gezellig druk en je ober is…een minderjarig jongetje.

Er zijn ontelbare theehuizen in Myanmar, zowel op het platteland als in de stad. Elk dorp heeft er een en elk theehuis heeft minderjarige jongens in dienst. De theeserverende knapen die in de steden werken, komen vaak uit de armere regio's van Centraal-Myanmar. Voor westerlingen is kinderarbeid taboe. Het voelt dan ook heel raar aan om een bestelling door te geven aan een kind.

"Ik kwam naar dit theehuis omdat een paar vrienden van mij hier al werkten," zegt P., een zestienjarige jongen uit Chauk Township. Toen hij tien jaar oud was, begon hij te werken in een café in Yangon, zo'n tien uur rijden van zijn huis. Hij verdient zestigduizend kyat per maand. Dat is ongeveer vijftig euro. "Ik spendeer hier ongeveer tienduizend kyat per maand en de rest van mijn geld stuur ik op naar mijn familie," berekent hij.

P. slaapt samen met negen andere theejongens in de achterkamer van het theehuis. Hij werkt zeven dagen per week van half zeven 's ochtends tot half zes 's avonds. Dat is een normale werkdag voor de theejongens van Myanmar. "In mijn vrije tijd lees ik veel stripverhalen. Ik kijk ook graag naar de Engelse Premier League." P. is fan van Manchester United.

Kinderarbeid is oud nieuws in Myanmar. Het is officieel verboden is om kinderen van jonger dan vijftien een baan te geven, maar toch is volgens de Verenigde Naties een derde van de jeugd in het land aan het werk. Cycloon Nargis – de ergste natuurramp in Myanmar in tijden – heeft de toekomst van de kinderen niet rooskleuriger gemaakt.

De cycloon verwoestte de delta, de regio waar de armste mensen wonen. Het weinige dat ze hadden werd van de kaart geveegd en kinderen werden massaal naar grote steden als Yangon en Mandalay gestuurd om geld te verdienen voor hun families thuis. Meisjes gingen in karaokebars of massagesalons aan de slag, en jongens werden naar bouwplaatsen, textielfabrieken, vrachtschepen en theehuizen gestuurd. Allemaal banen die weinig training of expertise vragen, perfect voor ongeschoolde kinderen dus.

Het leven van de theejongens lijkt al even donker en bitter als de thee die ze serveren. "Ik ben hier niet gelukkig," bekent de twaalfjarige A.M.T. uit Bogalay Township. "Ik mis mijn huis heel erg, vooral 's avonds."

De theejongens keren zelden terug naar huis. Ze zijn gebonden aan drukke werkschema's en komen tijd tekort om genoeg geld te verdienen. De veertienjarige T.T.N. werkt in een theehuis in Yangon en is al acht maanden niet thuis geweest. P. vertelt dat hij om de paar jaar landinwaarts trekt om zijn familie op te zoeken.

De theejongens zijn niet alleen ober of barman, ze houden de hele toko in hun eentje draaiende. Velen onder hen groeien praktisch op in de theehuizen. Ze zetten hun eerste stappen naar volwassenheid in zo'n theetent omgeven door sigarettenrook, stomende koppen thee, plastic stoeltjes en het scherpe kusgeluid dat Birmese klanten maken om hen naar de tafel te roepen. Als je een Birmees theehuis bezoekt, raad ik je aan om een stoeltje te zoeken aan de rand van de actie, beschut tegen de brandende zon. Ga zitten en aanschouw hoe het alledaagse leven in een theehuis zich voor je ogen ontvouwt.