De dood riskeren voor een lelijk maar heerlijk beestje uit de zee

In het kustgebied van Galicië, aan de Noordwestelijke rand van Spanje, is een groepje vissers dat elke dag levensgevaarlijke toeren uithaalt. Elke keer dat ze een poging doen om een spuuglelijk, prehistorisch maar heerlijk schelpdier te oogsten, zetten ze hun leven op het spel – en dat allemaal voor de eendenmossel.

Het is vier uur in de middag op een zonnige zomerdag. Het is 23 graden in La Coruña, en het waait flink. Ik heb een afspraak met Amable Pérez, een van de meest bekende

percebeiros

(eendenmosseljagers) uit de regio. Hij jaagt al sinds zijn 13e op eendenmossels, inmiddels is hij 41 en zijn de omstandigheden erg veranderd: door de economische crisis is het voor hem en andere jagers een lastige tijd en niet meer zoals de jaren tachtig, waarin de mosselen voor veel geld over de toonbank gingen.

"Elk jaar sterft er wel iemand door het gevaarlijke werk dat we doen. Sommige vissers slaan door en nemen te veel risico, en sommige eendenmosseljagers kunnen niet eens zwemmen," vertelt Pérez me. Maar deze risico's hebben helemaal geen invloed op de prijs van het product; het zijn de seizoenen die bepalen hoeveel de plukkers verdienen. Als de oogst slecht is, schieten de prijzen omhoog. De mensen die het meeste geld verdienen zijn degenen die het product voor het dubbele aan de consument verkoopt. In sommige periodes van het jaar, zoals met kerst, kan een kilo eendenmosselen oplopen tot 350 euro.Uiterlijk is natuurlijk belangrijk om een gerecht er smakelijk uit te laten zien, maar de eendenmossel is echt een gedrocht: alsof je een buitenaards wezentje hebt neergelegd op een bedje van zeepokken. De aantrekkingskracht van het diertje zit in de smaak – het is het meest dichtbij de smaak van de zee dat je maar kunt komen. En alsof dat allemaal nog niet bijzonder genoeg is, is het wezentje ook nog eens hermafrodiet, dus met twee voortplantingsorganen, een mannelijke en een vrouwelijke. En dat is ook wat we opeten.

Er zijn verschillende manieren om op eendenmosselen te jagen, maar Pérez vertelt me dat je het beste aan de onderkant van de rotsen kunt zoeken. De klassieke manier – die Pérez vandaag doet – heet

pelo

, en bij die techniek gebruikt hij alleen maar zijn gereedschap en zijn eigen kracht.

Terwijl we naar het jachtgebied toe rijden, vertelt hij me over het illegale oogstprobleem. "Er zijn georganiseerde en gewelddadige groepen die niet legaal geregistreerd staan als zeevruchtenplukkers. Dit is zorgwekkend, omdat ze zich niet houden aan de hersteltijd van de eendenmosselen. Deze manier van plukken, om even snel veel geld te verdienen, is gewoon illegaal," zegt Pérez. "Maar de legale manier kent ook wat ingewikkeldheden, want we hebben slechts een maand tijd om ze te plukken. En op sommige van die dagen kan de zee heel gevaarlijk zijn, of is er gewoon niks meer te plukken. Het is allemaal heel lastig en soms lijkt het erop alsof de wet je ertoe dwingt om het illegaal te doen."

Tijdens het ritje vertelt hij verder: "Het is niet makkelijk om een percebeiro te zijn. Minder dan een maand geleden verdronk een van mijn collega's, in het bijzijn van andere mensen die niet in staat waren om hem te helpen. Hij werd nerveus en dat is het grootste gevaar: angst." Overal aan de Galicische kust zie je witte kruisen bij de plekken waar eendenmosselen worden verzameld – visuele symbolen die aangeven waar iemand overleden is tijdens het uitoefenen van deze eeuwenoude ambacht. Om die reden staat deze plek ook wel bekend als 'de kust van de dood'.

Een jaar geleden werd Pérez in het lokale nieuws als held geprezen toen hij een plukker redde die bijna door de zee werd opgeslokt. "Ik wist toen niet of hij daar illegaal bezig was of niet, maar wat ik wel wist was dat ik geen seconde moest twijfelen om hem te kunnen redden," vertelt hij trots.Als we aankomen bij de vissersplek zie ik andere eendenmosseljagers die aan het wachten zijn tot de zee kalmeert. "De zee is niet zo goed vandaag, de golven zijn te hoog. Maar we kunnen nog steeds naar beneden klimmen om te kijken wat we wel te pakken kunnen krijgen," zegt Pérez.

Vanuit de nabijgelegen vuurtoren is het uitzicht grandioos: aan de ene kant zie je de binnenstad van La Coruña, met z'n Hercules-toren, en achter de horizon ligt Amerika. De rest van de plukkers is inmiddels vertrokken – voor hen is er vandaag niets meer te doen.Maar Pérez laat zich niet tegenhouden en vraagt me nog verder naar beneden te lopen, van de steile rotsen af. "Wees voorzichtig, ga niet de pijp uit voor we er überhaupt zijn!" zegt hij lachend. Maar het pad is echt gevaarlijk en ik moet goed opletten om geen stap verkeerd te zetten. Dat zou zo mijn einde kunnen betekenen.

Pérez versnelt zijn tempo terwijl hij langs de rotsen loopt. Hij draagt een synthetisch rubberen pak om zich te beschermen tegen het ijskoude water van de Atlantische Oceaan. Aan zijn pak hangt een netje, waar hij alle geoogste eendenmosselen in verzamelt. Daarnaast draagt hij ook een

rapa

, een speer met een platte punt die hij gebruikt om de schelpdieren van de rotsen te schrapen.

Het klinkt misschien raar, maar er zijn dus een hoop eendenmosselplukkers die niet kunnen zwemmen. Volgens Pérez is het de truc "om nooit de zee die achter je ligt uit het oog te verliezen. Als je dat één seconde vergeet, kan een golf je zo de zee in sleuren."We blijven naar beneden afdalen terwijl hij naar een rots wijst die net door een golf getroffen wordt. Het geluid van de zee is oorverdovend. Je moet echt een beetje gestoord zijn om te doen wat hij doet, maar ik kan geen sprankje gekte in hem ontdekken – eerder het tegenovergestelde.

De zee is woest en onvoorspelbaar. "Ik ga naar die kant," vertelt hij me. Even later springt hij in het water en zwemt hij naar een gigantische rots toe die door de zee flink overspoeld wordt. Ik zie hem een touw aan de rots vastbinden, terwijl hij met zijn speer langs de wand begint te schrapen. Wanneer de golven zich even terugtrekken kijkt hij snel wat hij heeft gevangen, maar dan komt er alweer een nieuwe golf aan die hem onderdompelt. Hij incasseert de klappen van de golven, en dit gaat zo een tijdje door.Op een gegeven moment zie ik hem bijna vijf minuten lang niet – er is geen spoor van hem te bekennen. Ik raak niet meteen in paniek maar ben wel in staat om dat elk moment te kunnen doen; we zijn hier alleen met z'n tweeën en we zijn ver verwijderd van een ziekenhuis. Maar dan komt hij tussen de rotsen weer naar boven geklommen en ik zie dat hij zijn touw veiligstelt. Steeds kijkend naar de zee en vechtend tegen het getij verzamelt hij de eendenmossels. Het lijkt wel alsof de zee niet wil dat hij de mossels plukt.

Na anderhalf uur besluit Pérez dat het genoeg is geweest. Terwijl hij de rotsen beklimt, zie ik dat hij triest en moe kijkt. "Vandaag was een verloren dag voor mij, economisch gezien dan. Ik heb niet genoeg eendenmosselen om mee te nemen naar de lokale groothandel en te verkopen." Hij laat me het net zien dat aan zijn middel is vastgebonden en ik zie daar aardig wat schelpen in zitten – maar voor hem is het dus te weinig. Ik proef er gelijk eentje, en mijn mond vult zich met een sterke zilte smaak. "Hier, neem dit en maak er een lekker maaltje van," zegt Pérez terwijl hij me de mosselen geeft.

Ik bedank hem en we nemen afscheid.

Tot slot vertelt hij me dat hij niets liever doet dan de zee ingaan. "Maar je riskeert altijd je leven als je dit doet," zeg ik. "Ja, dat weet ik," antwoordt hij, "maar het is mijn passie en ik ben nooit bang voor de dingen die me blij maken. Het is het soort geluk waarvan je elke dag maar een klein beetje krijgt, en soms moet je ervoor vechten."