Onze nieuwste DIVERSIDEAS-video gaat over mental health in de queer community

In onze DIVERSIDEAS-serie nodigen we inspirerende mensen uit om hun mening te geven over allerlei onderwerpen die zich onder de parapluterm van de “diversiteit” verschuilen.

23 mei 2020 zou het in een parallel universum opnieuw tijd zijn voor de Belgian Pride parade in Brussel. In dit universum stak Miss Rona daar een dof glitterend majorettestokje voor. Toch biedt deze situatie ook kansen voor de queer community om de Pride op te eisen voor wat het is: een prachtig protest in regenboogkleuren waarmee queer personen hun plek in de samenleving opeisen en de weg plaveien voor de jongste generatie. We moeten het dit jaar dan misschien zonder commerce en pinkwashing doen op de parade, toch kunnen we pride op die manier vieren zoals het hoort; door zichtbaarheid te geven aan queer stemmen en thema’s.

Onze DIVERSIDEAS-videoreeks verschilt in opzet niet veel van Pride. Het is een project dat ons de kans geeft om stemmen te laten horen over onderwerpen die anders op de achter- of ondergrond blijven. Terwijl we voor de vorige edities de gelegenheid grepen om interessante jonge Belgen bij ons op kantoor uit te nodigen voor een interview tegen een pastelkleurige papierrol, moesten we het gezien de context net iets anders regelen. Maar hoewel we voor sommige Pride-plannen nog een jaar uitstel nodig hebben, konden we voor een nieuwe DIVERSIDEAS rekenen op de wondere wereld van het web.

Het thema van de Belgian Pride voor dit jaar was (en is) gezondheid en mentaal welzijn, want de organisatie is ervan overtuigd dat dit thema nog veel inspanning vraagt voor de LGBTI+ gemeenschap. “Er zijn nog tal van uitdagingen waaraan gewerkt moet worden, zoals de preventie rond HIV en een toegankelijke gezondheidszorg voor transgender personen, maar welzijn betekent ook psychologisch en sociaal welzijn.” Daarom belden wij een aantal jonge queer Belgen via Hangouts-call over mentale gezondheid. Online creative Joppe De Campeneere, zanger Bryn, performance artist en organisator van Bénédiction Juriji der Klee, dj en performer Milka Mbunga Kongi en de activisten Anuna De Weveren Jitske Van de Veire vertellen ons hoe zij hun queerness en reacties die daarbij komen kijken beleven en wat de gevolgen zijn op hun mentale gezondheid. In deze tijden kunnen we allemaal wel wat zelfliefde gebruiken, en deze queer talenten vertellen je in DIVERSIDEAS hoe je zover kan komen.

Dat queer personen het goed hebben in België in vergelijking met andere landen, daar leek iedereen het over eens in onze gesprekken. Kunnen queer personen dan zonder problemen zichzelf zijn in België? “We kunnen onszelf zijn omdat wij het doen kunnen. Maar we krijgen elke dag reacties als we op straat lopen en gewoon ons eigen leven leiden.”, zegt Joppe daarover. Ook voor Bryn is dat niet zo eenvoudig. “In het centrum van Brussel, bij de Beurs bijvoorbeeld, loop je toch nog altijd risico om in de problemen te komen. Als ik weet dat ik door een bepaalde straat moet lopen, kleed ik mij daarop. Ik heb geen zin in meer traumatische ervaringen na wat ik al heb meegemaakt.”

Juriji zegt dat het niet eenvoudig is om queer te zijn in Brussel. Ze houdt van de stad en wil dat we dat niet vergeten, maar toch is ze gestopt met iets zo vanzelfsprekends als het openbaar vervoer gebruiken. “Er werd op me gespuugd, ik ben er achtervolgd en aangevallen. Het is misschien een beetje gek om te zeggen, maar mijn leven is veranderd toen ik een fiets kocht.” Jitske zegt zich heel bewust te zijn van bepaalde privileges die ze heeft binnen de queer community als witte cisgender lesbienne. Toch voelt ook zij zich niet altijd in staat om zich ten volle uit te drukken. In het kapsalon dat ze uitbaat, krijgt ze regelmatig vrouwen over de vloer die een kort kapsel willen maar ‘er niet lesbisch willen uitzien’. “Je weet het nooit, of dat dan toch iemand is die mijn homoseksualiteit absoluut niet accepteert.” Bij Bryn werd dit gevoel van angst pas duidelijk toen hij voor het eerst met een vriendje over straat liep. “Het gebeurt dat mensen je nakijken, beginnen te fluisteren of zelfs te volgen.” Milka beschermt zich tegen discriminatie door te sporten. “Ik krijg er iets bredere schouders door, en dat geeft me zelfvertrouwen. Het is iets heel persoonlijks, maar tegelijkertijd beïnvloedt het mijn omgang met andere mensen. Niemand kan mij nog raken omdat ik niet bang voor hen ben. Uiteindelijk komt discriminatie gewoon voort uit angst.” Ze voelt zich niet langer onveilig, maar krijgt nog steeds af te rekenen met agressie op straat. “Dat gaat dan over seksistische opmerkingen zoals: jij bent zeker lesbisch omdat je nog nooit een goede pik in je kut gehad hebt.”

Een tweede groot obstakel voor mentaal welzijn zijn de blijvende heteronormativiteit en binaire visie op gender in onze samenleving. Juriji zegt dat het voor haar toch even geduurd heeft voor ze goed en wel doorhad waar ze zichzelf nu precies zou plaatsen op het spectrum van gender. “Andere mensen kunnen daar niet altijd mee om als ze een vrouw met een baard zien, maar ach, daar trek ik me niks meer van aan.” Anuna onderstreept hoe belangrijk het is dat we dit moeten deconstrueren. “Er zijn heel veel transjongeren of non-binaire personen die zelfmoord plegen door die normativiteit, dus dat is echt een heel groot probleem.” De eerste keer dat Joppe een vingernagel lakte, werden ze geconfronteerd met hun geïnternaliseerde angst voor het non-binaire. “Het is niet omdat je queer bent, dat je gevrijwaard bent van problematische denkpatronen. Masc for masc gays bijvoorbeeld… [een term die voornamelijk op datingapps gebruikt wordt door mensen die zich identificeren als een mannelijke homo en enkel interesse hebben in andere mannelijke homo’s in tegenstelling tot “fem homo’s”, red.] Dat zijn dingen je actief moet deconstrueren en ja, dat is vermoeiend. You have to work.”

Voor Jitske leek de druk om hetero te zijn op een bepaald moment zo groot dat ze ‘zichzelf weer terug in de kast heeft gestoken’ toen ze ging studeren. “Ik heb drie jaar voor jongens proberen te gaan, maar dat lukte totaal niet, niet op seksueel noch op emotioneel vlak. Ik werd er depressief van. Op mijn 21e leerde ik mijn ex kennen, een meisje. En dat was goed.” Ook Milka omarmde haar identiteit volledig dankzij een relatie. “We wilden onze liefde voor elkaar uitdrukken. Ik zei dat ik het thuis wel moest vertellen, want ik hield gewoon zo veel van haar.”

“Niet alle mental health issues moeten crippling zijn.”, zegt Joppe. “Mental health gaat ook over je zelfbeeld, zelfrespect en -vertrouwen.” Er is nood aan meer representatie volgens Anuna. “Ik heb eigenlijk nooit echt moeite gehad met mijn seksualiteit of genderidentiteit. Ik had het vooral moeilijk om het door te hebben, omdat ik niemand zag zoals mij.”

Bryn heeft hetzelfde gevoel. “Soms kan het voelen alsof iedereen tegen je is, als er niemand is zoals jij.” Volgens Milka is een goede entourage heel belangrijk voor je mentaal welzijn. “Ik weet dat er een hele beweging achter mij staat, en zo voel ik me nooit alleen.” Bryn vat samen wat Pride precies voor hem betekent: “Ondanks alle obstakels blijven we onszelf, ook al valt dat buiten de norm. We komen met fierheid buiten omdat we onze angsten overwinnen en de heteronormatieve publieke ruimte voor onszelf opeisen. We zijn gewoon onszelf. Dat is alles.”

Heb je vragen over gender of seksuele voorkeur, of nood aan een luisterend oor? Je kan terecht bij hulplijn Lumi op lumi.be.