Stierenvechten is best een mooie traditie

De laatste keer dat ik in Spanje was, besloot ik dat ik meer wilde weten over een van de wat meer controversiële cultuurgebruiken van het land. Daarom ben ik naar een stierengevecht gegaan, en tot mijn grote schrik vond ik het echt ontzettend vet. Het was alsof ik naar een elegante balletvoorstelling keek, maar dan met een woest beest van meer dan een ton in plaats van een frêle ballerina. In Nederland kom ik er alleen niet mee weg als ik over mijn stierenvecht-enthousiasme vertel. Als je op een begripvol knikken van je publiek hoopt, kun je nog beter zeggen dat Mental Theo een zeer getalenteerd artiest is, of dat het nationaalsocialisme ook goede kanten had. Hoe dan ook: het slaat nergens op dat mensen zo hoog van de toren blazen over die ene Spaanse traditie, want het is nou niet zo alsof het er met de positie van onze eigen runderen nou zo fantastisch voorstaat.

Dierenwelzijn is zo'n onderwerp waarover iedereen zonder al te veel diepgaande kennis van zaken een moreel standpunt kan innemen, en waarover je flink de fatsoensridder kan uithangen als een ander daar anders over denkt. We zijn woest op China en diens jaarlijkse hondeneetfestijn, op de brandweerbrigade van Oldenzaal die kennelijk belangrijkere dingen te doen heeft dan het redden van wat vissen die het warm hebben, op supermarkten die kreeften levend in de verkoop doen, en uiteraard op elke hondeneigenaar die zijn trouwe rakker bij warm weer in de auto te laten zitten. Allemaal terecht natuurlijk, maar ook nogal selectief. Want dierenleed is schandelijk, maar eigenlijk vinden we vooral zichtbaar dierenleed schandelijk.

Voor het stierenvechten geldt precies hetzelfde. Onder de vele tegenstanders lijkt geen enkele twijfel te bestaan over dat matadors wrede sadisten zijn, en de stier een kansloos wezen dat een langzame en pijnlijke dood tegemoet kan zien. Ik heb geen probleem met die gedachtegang, maar het zou wel fijn zijn als er wat consistentie is. Feit blijft namelijk dat de algemene ophef grotendeels uitblijft als dierenlevens ondergeschikt worden gemaakt aan dingen als voedsel en spange leren patta's. De Spaanse stierentraditie is weinig meer dan de zoveelste uitwas van hoe mensen kennelijk tegen dieren aankijken.

Waar zichtbaar dierenleed dus regelmatig op publieke verontwaardiging kan rekenen, is er maar al te vaak een oorverdovende stilte als het leed niet in onze tere smoel wordt geduwd. Stiekem weten we bijvoorbeeld heus wel dat er alleen al in Nederland per jaar zo'n twee miljoen koeien de dood in worden gejaagd. Ter contrast: volgens een schatting van PETA, een dierenwelzijnsorganisatie die uiteraard fel tegen de gevechten is, sterven er in Europa jaarlijks tienduizend stieren aan de degens van de matadors. Je kan dus wel een belerend vingertje richting de stierenvechtwereld priemen, maar alleen al in Nederland worden er tweehonderd keer zoveel runderen de dood in gejaagd.

Je zou kunnen zeggen dat het beter is een beest te vermoorden voor een natuurlijke behoefte als voedsel dan voor puur vermaak, en dan zou je jezelf voor de gek houden. We zijn hier in het Westen in elk geval niet meer afhankelijk van vlees als primaire levensvoorziening. Natuurlijk: vlees eten is gezond en de aminozuren die voortkomen uit dierlijke eiwitten zijn noodzakelijk voor het functioneren van je lichaam. Maar een willekeurige expert kan je vertellen dat die zuren ook in plantaardige eiwitten voorkomen, en dat je als vegetariër geen enkel gezondheidsrisico loopt. Natuurlijk is een vers gebraden dierenkarkas godsgruwelijk lekker, maar dan nog eten we die omdat het leuk is. Net zoals een stierengevecht voor sommige Spanjaarden leuk is. Dieren vermoorden voor de lol doen wij dus net zo hard als Chinezen en Spanjaarden.

Buiten de omvang is er nog een ander belangrijk verschil tussen de Hollandse vleesconsumptie en de Spaanse toreo. De bio-industrie fokt dieren om ze zo snel mogelijk zo eetbaar mogelijk te krijgen, maar vechtstieren moeten gezond en sterk zijn, anders valt er geen eer aan te behalen. De Spaanse dierenarts Ismael Díaz Yubero legde dit punt in gesprek met The Guardian uit: "Het meeste rundvee wordt binnen anderhalf jaar na de geboorte gedood; ze hebben een zeer gedwongen dieet dat is ontworpen om ze onnatuurlijk snel te laten groeien. Vaak leven ze bovendien in zeer benauwde omstandigheden. De vechtstieren genieten daarom een betere levenskwaliteit, omdat hun fokkers eigenschappen als gezondheid, dapperheid en levendigheid willen promoten. Bovendien worden ze gemiddeld twee jaar ouder."

Dat vechtstierenfokkers veel eer zouden halen uit het afleveren van een zo sterk mogelijke stier, zegt veel over hoe toreo in de Spaanse cultuur is ingebed. Vanuit esthetisch oogpunt heeft het veel meer om het lijf dan alleen een sadistische wedstrijd wie de meeste runderen kan neerhakken. Veelzeggend is dat het niet eens als een sport wordt gezien, maar als schouwspel dat in Spaanse kranten in de theater- en cultuurkaternen besproken wordt. In de toreo probeert de matador zo elegant mogelijk een wild beest te overwinnen, wat door de echte afficionado's wordt gezien als een reflectie op de relatie tussen mens en natuur, en tussen leven en dood. Toen ik in Madrid zo'n gevecht bijwoonde, was dat ook heel erg op die manier voelbaar: een stierengevecht is niet alleen een metafoor voor de mens die de dood overwint, het is ook écht een mens die de dood overwint. De hele tijd is er een risico op een lelijk en mogelijk fataal ongeluk, en precies daarom heb ik met bonkend hart op het puntje van mijn stoel gezeten.

Is een doden van dieren oké, als er en passant een blik filosofische reflecties bij wordt opengetrokken? Waarschijnlijk niet. Sowieso zal ook de grootste liefhebber er nooit onderuit komen dat zo'n stier tijdens het laatste deel van zijn leven nog heel veel overbodig leed te verstouwen krijgt. Toch zou het ons sieren als we deze praktijken plaatsen binnen het grotere plaatje waarin mensen aan de lopende band dierenleed cultiveren voor eigen gewin. Want zolang wij elke week nog massaal het restvlees wegwerken van vee waarvan het leven aanzienlijk kutter is geweest dan die van een gemiddelde vechtstier, zijn we dan echt veel beter bezig? Waarschijnlijk niet.

Let op: we zijn overgestapt op een andere facebookpagina. Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen: