In gesprek met een Somalische piratenkoning

Mohammed Abdi “de Grote Mond” Hassan, vermeend piratenbaas. 

Wanneer je iets leest over Somalische piraterij is de kans groot dat je de naam van Mohammed Abdi Hassan tegenkomt, de beruchtste aller piratenkoningen. Hij is alleen wel net in opgepakt in België, omdat hij in een valstrik is gelopen. Hij was naar België gelokt onder het voorwendsel dat hij zou meespelen in een piratenfilm, maar direct bij aankomst op Zaventem werd hij gearresteerd. Toevallig sprak ik hem een paar maanden geleden, en besloot dat het nu wel een goed moment was om het interview boven tafel te halen.

Hassan, of ‘Afweyne’ (‘De Grote Mond’) zoals zijn bijnaam luidde, werd bekend doordat hij een supertanker van een rijke Saoedi had gekaapt. Het was de grootste schipkaping ooit, en het leverde hem 2,2 miljoen euro op toen hij het schip teruggaf aan de rechtmatige eigenaar. Als pionier van de moderne piraterij in de Hoorn van Afrika haalde Hassan in januari de kranten toen hij een persconferentie hield om zijn pensioen aan te kondigen. Zijn naam kreeg in 2012 een Red Notice van Interpol, wat neerkomt op een internationaal arrestatiebevel. Vorige week kwam er dus officieel eind aan zijn piratenkoningschap.

Een paar geniepige Belgische politieagenten – waarschijnlijk nog een beetje verbitterd over de kaping van het schip van hun landgenoot in 2009 – lokten Hassan naar Brussel met de smoes dat ze een documentaire over piraterij aan het maken waren. Ondanks dat hij een Somalisch diplomatenpaspoort had laten maken (wat volgens het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken niets voorstelde) werd de Grote Mond kort na zijn arrestatie beschuldigd van kaping en georganiseerde misdaad. Ooit was hij één van de beruchtste en invloedrijkste piratenleiders van Somalië, maar nu zit de Grote Mond in de val, geslachtofferd door zijn eigen verlangen naar de lonkende spotlights.

Eerder dit jaar sprak ik dus met de Grote Mond, niet lang nadat hij beweerd had dat hij met pensioen ging.

VICE: Grote Mond, hoe kwamen jij en je vrienden in de piraterij terecht?  
Big Mouth: We waren geen piraten. Ik beschermde de grondstoffen van Somalië.

Ik weet vrij zeker dat je de leider was van het grootste piratennetwerk in Somalië.  
Nee, ik ben niet bij piraterij betrokken geweest. Ik werkte in de visserij, daarmee verdienden we ons brood. Nadat de centrale regering in Somalië viel, werden de wetten niet meer nageleefd, en daardoor werd er veel illegaal gevist in onze wateren. Omdat er geen rechtsorde was besloten vissers en de gemeenschap de kust te beschermen. Dat ging goed, dus ging ik weer aan het werk.

Juist.
Kort daarna ontstond er veel corruptie binnen de groep die de zee beschermde. Schippers werden afgeperst doordat ze moesten betalen voor bescherming. Daarnaast gebeurden veel andere dingen waar we niet tevreden mee waren. Mensen kwamen door dit illegale kustwachtsysteem in de problemen en toen zijn we met de overgangsregering gaan samenwerken om daar einde aan te maken. Zo is het begonnen, en ik was geen piraat of onderdeel van het netwerk.

Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken jaagt op "Afweyne". 

De VN beweert iets anders.
Dat gerucht is ontstaan toen er dingen verkeerd gingen. Ik ben erg teleurgesteld hoe alles is uitgepakt. Ik ben niet iemand die mensen ontvoert. Ik ben een bekend persoon en ik heb in Somalië een goede naam en reputatie.

Ik hoorde dat je nu anti-piraterijwerk doet?
Daar ben ik bijna anderhalf jaar geleden mee begonnen. Toen de situatie verslechterde, en externe personen hun persoonlijk belang voorop gingen stellen, raakte de federale overgangsregering [ingesteld door de VN als tijdelijke regering, om de strijdende stammen in Somalië te verenigen] betrokken, en besloot iets te doen aan het probleem. Toen heeft de regering me genomineerd om deel uit te maken van een commissie waar ze samen mee aan oplossingen werkt. Ik heb me in het regeringsvoorstel verdiept en ben na gaan denken over manieren om deze kwestie aan te pakken. De samenwerking ging goed, en we zijn er in geslaagd een hoop jonge mensen uit dit piraterijnetwerk te halen.

Heb je veel geld overgehouden aan je dagen als piraat?
Nee. Ik heb nooit overwogen om door middel van piraterij geld te verdienen. Ik heb ook helemaal geen geld nodig: ik heb mijn eigen zaken waarmee ik geld verdien, en overal in Somalië ben ik bekend. Mijn werkzaamheden vonden ook niet plaats tijdens de hoogtijdagen van de piraterij in Somalië. Al die dingen die jij hier nu noemt staan op allerlei websites, maar er helemaal niks van waar. Mensen die zulke dingen over me schrijven willen alles tegenwerken, mijn ideeën, mijn werk, en mijn zaken. Ze willen de wereld tegen me opzetten, maar als God het wil zal ik op een dag met ze afrekenen.

Waar besteden piraten hun geld aan?
Piraten verdienen niks aan dit werk. Ze krijgen niet de grote sommen geld waar men het over heeft, ze houden er alleen een reputatie van piraat aan over. Ze worden gebruikt door externe figuren die weer de baas zijn van dit hele piratennetwerk. Van het geld dat piraten krijgen kunnen ze niet langer dan een maand van leven. Dat weet iedereen in Somalië.

Maar wie zijn dan die duistere “externe figuren”?  
Het zijn zowel Somaliërs als niet-Somaliërs. Zij moedigen mannen aan om piraat te worden, en vertellen hen dat ze een hoop geld kunnen verdienen. Die piraten zouden er zonder de steun en aanmoediging van dit soort mannen ook niet mee doorgaan.

Hoe gaan piraten te werk, en hoe kiezen ze hun doelwit?
Ik weet daar niets vanaf. Hoe dan ook, je ziet aan hun strategie dat ze ervaren zijn, maar dat ze een technologische basis of ondersteuning missen.

Betaal je belasting aan al-Shabaab?
Nee, absoluut niet. Daar weet ik niks vanaf.

Okay, maar er zijn nog steeds een paar gijzelingen gaande in Somalië, zoals die van de Amerikaanse journalist Michael Moore. Zou je dan kunnen helpen om hem vrij te krijgen?
We betreuren het dat er mensen zijn die hun vrijheid kwijt zijn. We zijn ermee bezig om dit specifieke geval te helpen. We kunnen alleen de gevallen helpen die binnen ons politieke bereik liggen. Als er iemand vastgehouden wordt proberen we alles te doen wat we kunnen. Meer kunnen we niet beloven. Somalië is een groot land en we weten niet waar die mensen vastgehouden worden.

Hoe zou je jezelf omschrijven?
Ik ben een man met een goede reputatie, veel invloed een leiderscapaciteiten. Ik durf gevoelige kwesties aan te pakken, en om die redenen ben ik uitgekozen.

Dus geen piratenkoning?  
Als je dat opschrijft dan kom je op de lijst met mensen met wie ik ooit hoop af te rekenen. Onthoud dat goed.

Oh, okay. Wat voor toekomst zou je voor Somalië willen?
Dat er weer gouden tijden aanbreken waarin er orde heerst en het recht zegeviert. Ik denk dat de toekomst er veel beter uitziet.

Heel erg bedankt.