Het CDA zegt sekswerkers te willen helpen, maar met ze praten doen ze niet

In april 2019 werd de petitie ‘Ik Ben Onbetaalbaar’, waarin werd voorgesteld om het kopen van seks te verbieden, door 40.000 mensen ondertekend en voorgelegd aan de Tweede Kamer. Dit zorgde voor een golf van verontwaardiging onder sekswerkers, want voor hen zou het illegaal maken hun klanten juist ontzettend schadelijke gevolgen hebben. 

Vandaag wordt de petitie opnieuw voorgelegd aan de Tweede Kamer. De inhoud van het voorstel is, ondanks de negatieve feedback van sekswerkers, onveranderd. Het enige wat nu anders is, is dat regeringspartij CDA zich achter het burgerinitiatief heeft geschaard- waardoor de kans dat het voorstel daadwerkelijk doorgevoerd wordt een stuk groter geworden is. Dit tot grote frustratie van sekswerkers. 

Anders dan de naam ‘Ik Ben Onbetaalbaar’ doet vermoeden, is de petitie niet begonnen door sekswerkers zelf, maar door christelijke jongerenvereniging Exxpose. De initiatiefnemers van Exxpose werden – naar eigen zeggen – wakker geschud toen ze een ‘indringende’ documentaire over sekswerk zagen op Al Jazeera. Daarin werd een parallel getrokken tussen de Nederlands slavernijgeschiedenis en de manier waarop sekswerkers in Nederland vandaag de dag behandeld worden. De missie van Exxpose? “De realiteit van sekswerk aan het licht brengen”. Betalen voor sekswerk illegaal maken is daar volgens hen een onderdeel van. Hiermee volgen ze het Zweedse prostitutiemodel, dat niet alleen in Zweden, maar ook in landen als Frankrijk en Ierland werd doorgevoerd.

Vorig jaar sprak VICE sekswerker Velvet, naar aanleiding van het wetsvoorstel. Volgens haar was de petitie van Exxpose – en het invoeren van het Zweedse prostitutiemodel– ‘zeer schadelijk en zorgelijk’. “Het is erg simpel: door sekswerk illegaal te maken, breng je veel mensen in gevaar, omdat ze niet meer beschermd zullen worden door de wet,” vertelde ze destijds. “Het is duidelijk dat de mensen van Exxpose zich niet goed geïnformeerd hebben. Sekswerkers worden vaak of gezien als slachtoffer, of juist als ‘happy hooker’ die gelukkig is met haar werk. Het argument is meestal dat de wetgeving zich enkel richt op de happy hooker, en de vrouwen aan de andere kant van het spectrum daardoor nog meer in de problemen komen. Maar dat klopt helemaal niet: iederéén is beter af bij respect voor arbeidsrechten en een veilige, gezonde werkplek- ook mensen die de sector eigenlijk willen verlaten.”

Sekswerkers gingen vorig jaar de straat op om te demonstreren. “We willen laten zien dat sekswerkers die wet absoluut niet willen,” vertelde sekswerker Lyle destijds aan VICE. Hij heeft onder andere klanten met een beperking. Die klanten wegzetten als ‘vieze mannetjes’ of misbruikers, is volgens hem incorrect en ongeïnformeerd. Een andere sekswerker die de straat op ging, snapte niet waar Exxpose zich mee bemoeit. “We zijn allebei volwassen mensen die in samenspraak een dienst uitwisselen. Ik betaal netjes mijn belastingen hierna. Wat heeft iemand anders hierover te zeggen,” vertelde ze vorig jaar.

Volgens Lyle heeft zo’n wet problematische gevolgen voor sekswerkers. “Sekswerk zal gewoon doorgaan, maar dan ondergronds. Daardoor zal er geen controle meer plaatsvinden, waardoor er juist meer geweld zal zijn tegenover sekswerkers,” vertelde hij vorig jaar. Die angst deelt sekswerker Foxxy ook met hem. “Dan kan ik dus niet meer in de veiligheid van een club werken, waar er beveiliging is en je een alarmknop hebt,” zei ze tijdens de demonstratie. Een ander effect, volgens Lyle, is dat het type klant ook zal veranderen. Betrouwbare klanten zullen minder snel gebruik maken van een sekswerker als dat illegaal is. Daardoor kan je, als sekswerker, minder kiezen uit klanten waar je je veilig bij voelt, omdat je dus afhankelijk wordt van die enkele klanten die wel stiekem met je willen afspreken.

Kortom: sekswerkers hebben zich hevig verzet tegen het voorstel. In augustus 2019 werd het voorstel besproken in de Tweede Kamer. CDA en ChristenUnie verdedigden de petitie, maar D66 sprak zich er tegen uit. De conclusie was dat er een onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek zou worden gedaan naar de effecten van het Zweedse prostitutiemodel. 

Nu komt het voorstel ongewijzigd weer op de tafel te liggen van de Tweede Kamer, dit keer met de expliciete steun van onder andere Anne Kuik (CDA). "De meeste prostituees zouden eigenlijk geen seks willen met de man die voor hen staat. Maar het gebeurt toch, omdat er wordt betaald. De instemming wordt dus afgekocht, de vrouw is een product. Dat kán niet meer in deze moderne tijd,” is een van haar argumenten. 

Van wetenschappelijk onderzoek lijkt er in dit soort uitspraken weinig sprake. En dat terwijl eerder onderzoek er juist op wijst hoe problematisch het Zweedse prostitutiemodel is. In Ierland zagen we bijvoorbeeld dat, sinds de invoering van dit model, het geweld tegen sekswerkers is verdubbeld. Volgens Velvet is het problematisch dat de petitie niet gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek, of op het standpunt van de Wereldgezondheidsorganisatie, Amnesty International en UNAids. Die zeggen namelijk allemaal een voor een dat het illegaal maken van sekswerk ontzettend gevaarlijk is. 

“Het was voor ons een verrassing dat dit alweer op de agenda van de Tweede Kamer stond, maar écht verrassend is het niet,” vertelt Nadia van der Linde, vrijwilliger en voorzitter van het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) aan VICE. “Het kabinet doet er alles aan om hun wetsvoorstel, de Wet Regulering Sekswerk, dat vorig jaar nogal plots ter online consultatie werd aangediend, nog voor de verkiezingen door de Tweede Kamer te loodsen. In dat wetsvoorstel wordt beweerd dat het vrouwen zal helpen en beschermen, maar de voorstellen die er in staan zullen juist stigma en discriminatie – en daarmee risico's en misbruik– vergroten.” Ook wijst Van der Linde op de lastige situatie van veel sekswerkers, die de afgelopen maanden door coronamaatregelen niet konden werken, maar lang niet altijd in aanmerking kwamen voor overheidssteun. Volgens van der Linde komt dit nieuwe wetsvoorstel op een vreselijk moeilijk moment, en is dat geen toeval. “De landelijke belangenorganisatie voor sekswerkers, Proud, krijgt nu geen subsidie. Sekswerkers hebben financiële problemen door corona en in Amsterdam is er nu ook een sterke anti-toerisme campagne gaande, wat samengaat met het verplaatsen van de Wallen naar buiten het centrum,” legt ze uit. Volgens haar wordt zo keer op keer duidelijk hoe weinig belang er gehecht wordt aan de belangen van sekswerkers. “Nu doen sommige partijen alsof ze opkomen voor sekswerkers door dergelijke wetten in te willen voeren, maar tijdens de zwaarste maanden van de pandemie lieten diezelfde mensen hen volledig koud.”

Het niet alleen alarmerend, maar ook ontzettend frustrerend dat er keer op keer beslissingen worden gemaakt over sekswerk, zonder dat sekswerkers er bij betrokken worden. Volgens Van der Linde zijn belangenorganisaties voor sekswerkers nooit benaderd door Exxpose. Foxxy beaamde vorig jaar dat er wel degelijk misstanden zijn waar sekswerkers mee te maken krijgen- maar die misstanden kunnen volgens haar alleen opgelost worden als sekswerk volledig wordt gedecriminaliseerd, waardoor sekswerkers in een veilige en stigma-vrije omgeving hun werk kunnen uitoefenen en problemen kunnen melden zonder negatieve consequenties. Volgens Velvet zit de oplossing in het Nieuw-Zeelandse prostitutiemodel: daar werd prostitutie in 2003 volledig gedecriminaliseerd. Onderzoek wijst uit dat er sindsdien nog amper sprake is van mensenhandel. “Daar gaat het nog verder dan legalisering: je wordt er als sekswerker echt serieus genomen en behandeld als volwaardig lid van de maatschappij. Je wordt er gewoon gezien als werkend mens,” vertelde ze ons destijds. Als het doel van CDA, ChristenUnie en Exxpose daadwerkelijk is om de situatie van sekswerkers te verbeteren – en dus niet om het stigma op mensen die betaald worden voor seks nog meer te vergroten– zullen ze om te beginnen eens moeten luisteren naar wat sekswerkers zelf willen.