Foto’s van gestrande tieners aan de grens van Europa

Ceuta is een Spaanse havenstad in het noordelijke puntje van Marokko. Net als Melilla is Ceuta een Spaanse enclave: ze liggen niet in Spanje, maar maken er wel deel van uit. Officieel horen ze bij Europa, maar ze worden alleen van Marokko gescheiden door hekken en muren. Ze vormen belangrijke toegangspunten voor migranten en vluchtelingen die onderdak zoeken in Europa, en Spanje investeert miljoenen om ze tegen te houden.

Tussen 17 en 18 mei 2021 zijn er desondanks meer dan 8000 mensen in Ceuta terechtgekomen, van wie naar schatting 2000 minderjarig, door om het hek heen te zwemmen dat uitsteekt in de Middellandse Zee. Binnen een paar uur was de Spaanse politie en leger al nieuwkomers massaal aan het terugsturen – 7000 mensen moesten terug zonder ook maar een poging om hun asielaanvraag te verwerken. Op foto’s en videobeelden is te zien dat migranten werden geslagen en zelfs terug de zee in werden gegooid. Mensenrechtenorganisaties waarschuwen al tientallen jaren dat migranten hier zo slecht worden behandeld.

Virginia Álvarez, hoofd intern beleid bij Amnesty International Spanje, zegt dat de snelheid waarmee en de schaal waarop deze mensen werden teruggestuurd niet te rijmen is met een verantwoordelijke en überhaupt wettelijke behandeling van migranten. “Een grote toestroom van mensen is geen excuus voor een illegale collectieve uitzetting,” zegt ze. “Er kunnen mensen tussen zitten die in aanmerking komen voor asiel of bescherming nodig hebben. Mensen terugduwen is onwettig en ontneemt hen het recht op een eerlijke en persoonlijke beoordeling van hun asielaanvraag.”

Er zijn wel vaker migranten die de grenzen van Ceuta proberen over te steken, maar deze golf was toch wel ongebruikelijk. Marokko werkt al langer samen met Spanje om migranten weg te houden, en in maart dit jaar zou de Marokkaanse politie een aantal geïmproviseerde migrantenkampen in brand hebben gestoken, meer dan honderd mannen gearresteerd en tientallen vrouwen en kinderen naar gebieden gebracht die ver van de grens liggen.

Er wordt vermoed dat de recente migrantenstroom voor een nieuwe ontwikkeling staat, wat de relatie tussen deze twee landen betreft. Marokko heeft zelf niet toegelicht waarom het de grenscontroles minder streng heeft gemaakt, maar deskundigen denken dat het een vergelding is voor het Spaanse besluit om de separatistische leider Brahim Ghali in een Spaans ziekenhuis op te laten nemen – Ghali geldt als Marokkaanse staatsvijand, en de regering wil hem achter de tralies hebben.

Tien dagen na de gebeurtenissen in mei reisde de Franse fotograaf Hervé Lequeux af naar Ceuta om in beeld te brengen hoe de 438 minderjarigen het ervan afbrengen die in de enclave achter zijn gebleven. Kort nadat ze in het land waren aangekomen, werden deze jongeren – van wie sommige pas net tiener zijn – opgepakt en in pakhuizen ondergebracht die waren omgetoverd tot jeugdcentra, waar ze minstens tien dagen in quarantaine moesten verblijven.

Volgens de Spaanse kranten El País en El Diario zeiden deze minderjarigen dat er bij deze centra een gebrek was aan voedsel, bedden en wc’s. Sommigen sliepen op de grond en konden dagenlang alleen snacks te eten krijgen, en de toiletten werden al snel onhygiënisch. Daarom hebben veel jongeren de centra verlaten en geïmproviseerde kampen opgezet op het strand, in leegstaande gebouwen of op lege percelen in woonwijken.

Anderen gingen naar de hooglanden, wat verder van de kust af. Daar worden ze blootgesteld aan barre weersomstandigheden en harde wind, en dat put ze uit, maar ze worden er ook minder snel opgepakt door de politie.

Sommige jonge migranten, die meestal tussen de 16 en 17 zijn, bedelen vooral bij grote supermarkten, of bakken hun zelfgevangen vis. Elke dag staat in het teken van onderdak en voedsel vinden. Soms krijgen ze kleine, voorverpakte maaltijden van moskeeën, en er zijn hulporganisaties die ze kleding geven, hun gegevens noteren en aanbieden om hun familie op de hoogte te brengen wanneer ze terug naar Marokko worden gedeporteerd.

Andere tieners worden geholpen door de lokale bevolking, die af en toe maaltijden en water uitdelen vanuit de kofferbak van hun auto’s. Maar los daarvan zijn de relaties tussen migranten en vaste bewoners vaak gespannen. Ceuta heeft nog geen grote corona-uitbraak gehad, maar het hoge aantal migranten maakt mensen wel bezorgd dat er binnenkort een piek gaat komen.

Uiteindelijk gaan sommige jongeren terug naar Marokko, omdat ze de hoop hebben opgegeven voor een beter leven in Europa – in ieder geval voor nu. Maar de meesten vinden het lastig om die droom definitief te laten varen. Ze kunnen zich vaak geen tijd meer herinneren dat hun ouders het er níet over hadden. Daarom proberen ze genoeg geld bij elkaar te sprokkelen om voor 250 euro een bootje te kopen waarmee ze via de Straat van Gibraltar op het Europese vasteland kunnen komen.

Andere jongeren, vooral die dicht bij de haven wonen, proberen zich keer op keer in vrachtwagens of boten te verstoppen. Het leven is zwaar, en zelfs als ze erin slagen om de overtocht te maken is het maar de vraag of ze ergens welkom zijn.

Scroll omlaag om meer foto’s te zien.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.