FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

De Spelen zijn een "internationaal festival voor sport en pseudo-wetenschappen"

Alles wat sporters mogelijkerwijs sneller, beter of sterker maakt - ook onbewezen, pseudo-wetenschappelijke ingrepen als cupping - wordt aangewend.
Beeld: AP Photo/Martin Meissne

Fervent kijkers van de Olympische Spelen in Rio zal het zijn opgevallen: de grote paarse blauwe plekken op het lijf van de Amerikaanse zwemmer Michael Phelps's. Hij lijkt alsof hij voor een nucleair tennisbalkanon heeft gestaan.

Die plekken wijzen op het oude Chinese gebruik "cupping". Ronde kopjes worden op het lichaam bevestig. Door het vacuum trekken ze zich vast, en dat voor een aantal minuten. Soms wordt er gebruik gemaakt van vuur. De bedoeling is om bloed naar een bepaald gebied te trekken om herstel te bevorderen.

Advertentie

Er is sprake van een ware hype in Rio. Er zijn al een meerdere sporters gezien met deze eigenaardige blauwe plekken. "Cupping ervaart een Olympisch momentje," schreef de New York Times afgelopen maandag. Turner Alex Naddour zweert er bij, terwijl er geen enkel wetenschappelijk bewijs voor is.

Van GPS-systemen op roeiboten tot gladde kleding - allemaal om een paar milliseconde van de tijd af te snoepen. De Olympische Spelen is hoogtechnologische en wetenschappelijke aangelegenheid. Maar atleten kijken ook verder. Alles wat ze mogelijkerwijs sneller, beter of sterker maakt - ook onbewezen, pseudo-wetenschappelijke ingrepen als cupping - worden door sommige sporters, trainers of teams aangewend. Daardoor kan een fenomeen zo als cupping ineens populair worden.

Tim Caulfield noemde de Olympische Spelen in het blad Policy Options recentelijk nog een "internationaal festival is voor sport en pseudo-wetenschappen." Hij is als wetenschapper verbonden aan de universiteit van Alberta, en hij doet onderzoek naar de wetgeving omtrent gezondheid en sporten.

"Er is een eindeloze lijst. Van "IV hydratatie" tot acupunctuur - allemaal behandelingen waar geen bewijs voor is."

"Dit is de Cupping-Olympics," zegt Caulfield door de telefoon. Hij heeft net de hele ochtend gelezen over de traditionele behandelijk. "Er zijn nauwelijks goede studies over cupping en er is nauwelijks data die ook maar iets van de positieve effecten kan bevestigen."

Advertentie

Het is volgens hem niet de eerste keer dat een pseudo-wetenschappelijke behandeling de Spelen in z'n greep neemt. In Policy Options schrijft Caulfield over kinesiologische banden - het felle tape dat je sinds een paar jaar om de knieën van veel topsporters ziet. Voor de werking ervan is nauwelijks bewijs. Uit een studie die in 2013 gepubliceerd werd in de Journal of Physiotherapy (waarin Caulfield werd geciteerd) bleek eveneens dat er geen bewijst is voor de werkzaamheid van de ingreep.

Voor de beruchte ijsbaden is geen bewijs dat het werkt. Er zijn zelfs aanwijzingen dat blessures erdoor verergeren. Zo is er een eindeloze lijst behandelingen die allemaal geen bewezen voordeel opleveren; van "IV hydratatie" tot acupunctuur tot cryosauna's. Hariett Hall zei tegen de Scientific American dat "er geen bewijs bestaat dat acupunctuur meer is dan een theatraal placebo. IV Hydratatie is nu zelfs verboden voor de meeste spelers. Volgens Caulfield omdat mensen zich realiseerden dat: "drinken nog altijd het beste gaat via de mond."

Dit wil niet zeggen dat deze behandelingen nutteloos zijn. Een placebo effect is echt en atleten ondervinden er voordeel aan. De één zweert bij acupunctuur, de ander trekt een paar gelukssokken aan. Weer een ander heeft een uitgebreide routine voor of na de wedstrijd.

Een Canadese man die de Olympisch zwembaden in Rio heeft geinstalleerd, heeft naar verluid een Canadees tweedollar muntstuk aan de rand geplakt om het Canadese team een klein voordeel te geven in de race. "Je kunt het placebo-effect niet onderschatten," zei de man. Als je op het scherpst van de snede strijdt, dan kan een detail het verschil maken. Of het voordeel nu mentaal, fysiek, wetenschappelijk of pseudo-wetenschappelijk is, maakt in het grotere geheel dan niet zo veel meer uit. Zo lang je maar wint.

"En cupping is op zich ook geen probleem," zegt Caulfield. "Maar het is wel belangrijk dat de rest van ons het allemaal met een korreltje zout nemen."