Mensen luisteren al minstens 2500 jaar stoned naar muziek

Blowen doen we al een stuk langer dan je waarschijnlijk denkt. In de Pamir althans, een gebergte dat grotendeels in Tadzjikistan ligt. Daar werd al 2500 jaar geleden wiet gerookt op een hooggelegen begraafplaats, waarschijnlijk als onderdeel van een begrafenisritueel.

Dat blijkt uit een onderzoek dat woensdag werd gepubliceerd in Science Advances. Voor zover bekend is het een van de eerste keren dat de plant werd gebruikt als onderdeel van een ritueel.

Een team onder leiding van Yimin Yang, een archeoloog van de Universiteit van de Chinese Academie van Wetenschappen, vond de cannabisresten in wierrookbranders op de begraafplaats van Jirzankal. De begraafplaats stamt uit de vijfde eeuw voor Christus en bevindt zich op ongeveer 3000 meter boven zeeniveau. De onderzoekers gebruikten een techniek die gaschromatografie-massaspectrometrie wordt genoemd. Daarmee ontdekten ze dat in de wiet die op de begraafplaats groeide, hogere concentraties THC zat dan in andere wilde planten.

Het lijkt erop dat mensen in dit gebied de cannabis hebben verzameld vanwege de geestverruimende effecten. “Het is mogelijk dat de mensen in de Pamir-regio de planten herkenden die van nature meer THC hadden. Dat verklaart mogelijk ook waarom er zoveel rituele plekken in de hoge bergen te vinden zijn,” schreven de onderzoekers.

Cannabisteelt gaat terug tot minstens 4000 voor Christus, maar toen werd het gebruikt om in voedsel te verwerken en om textiel mee te produceren. De huidige ontdekking is ook in lijn met recente bevindingen over de genetische geschiedenis van cannabis, die erop wijzen dat de wiet die we tegenwoordig kennen is gevormd door oude plantenvirussen en een zorgvuldige teelt.

“Dit is een prachtig voorbeeld van hoe nauw mensen verweven waren en zijn met de biotische wereld om hen heen,” zei Robert Spengler in een teleconferentie op dinsdag. Hij is coauteur van het onderzoek en laboratoriumdirecteur van het Max Planck Instituut voor de Wetenschap van de menselijke geschiedenis.

“Recente onderzoeken hebben aangetoond dat gewassen als appels, pistachenoten en walnoten hun oorsprong vinden op handelsroutes door Centraal-Azië, en ik denk dat we door dit nieuwe onderzoek cannabis nu ook op die lijst kunnen zetten,” zei hij.

Jirzankal was een knooppunt op zulke handelsroutes. Uit strontiumsanalyses is bovendien gebleken dat veel mensen die op deze plek begraven zijn, zelf niet uit de omgeving kwamen.

Naast de wiet werd er ook een harp gevonden, wat erop wijst dat er ook muziek werd gespeeld tijdens de rituelen. Verder werden er ook skeletten met schedelbreuken en dodelijke botbreuken gevonden – misschien werden er dus ook mensen geofferd.

“Het is moeilijk om te zeggen of de offers met het blowen te maken hebben,” schrijft Yang in een e-mail aan Motherboard. “Maar vuur, muziek en wiet zouden zeker onderdeel kunnen zijn geweest van de begrafenisrituelen.”

Er zijn volgens het onderzoek meerdere mogelijke redenen voor deze begrafenisplechtigheden. Een daarvan is om de geestelijke toestand van iemand te veranderen, zodat diegene met bovennatuurlijke krachten of een overledene kon communiceren.

De wiet werd overigens niet in een pijpje of iets dergelijks gerookt, maar op een rooster boven een vuur verbrand, zodat de rook door meerdere mensen in de buurt kon worden ingeademd. Dat komt overeen met de beschrijvingen van cannabisgebruik van de Griekse historicus Herodotus, die schreef dat mensen op de Kaspische steppe ook al planten op stenen in de fik staken.

Het team van Yang heeft aangetoond dat mensen al minstens 2500 jaar stoned naar muziek luisteren. De begraafplaats is bovendien nog niet volledig uitgekamd, dus het zou kunnen dat er nog nieuwe informatie wordt ontdekt over de lange geschiedenis van wiet.

“Nog lang niet alle tombes zijn uitgegraven,” zegt Yang. “De begraafplaats wordt nu beschermd als zeer belangrijk cultureel gebied.”