Roma lhbt'ers vertellen hoe het is om een dubbele minderheid te zijn

Een recent onderzoek van de Roemeense nationale raad tegen discriminatie wees uit dat lhbt'ers en Roma twee van de meest gediscrimineerd groepen in Roemenië zijn. De afgelopen jaren hebben steeds meer mensenrechtenorganisaties het over de dubbele discriminatie waar één specifieke groep mee te maken krijgt: Roma lhbt'ers.

In hun geval komt de haat niet alleen vanuit de maatschappij in het algemeen, maar ook vanuit hun eigen gemeenschap. Enerzijds komt het bijvoorbeeld niet zelden voor dat mensen "geen zigeuners alsjeblieft" op hun profielen op Roemeense lhbt-datingsites hebben staan, anderzijds geloven veel conservatieve Romafamilies nog steeds dat homoseksualiteit verkeerd is. In augustus 2015 organiseerde Ara Art, een mensenrechtenorganisatie die in het leven geroepen werd door een groep Roma kunstenaars uit Tsjechië, de eerste internationale conferentie voor Roma lhbt'ers. Een groot aantal homorechtengroepen en groepen die zich inzetten voor de rechten van Roma nam deel aan het evenement. In totaal bezochten 28 organisaties uit 12 landen de conferentie, die allemaal hopen bewustzijn te verspreiden binnen de Romagemeenschappen – en de maatschappij in het algemeen – over de situatie van Roma lhbt'ers. Sindsdien heeft Ara Art nog drie conferenties georganiseerd, waarbij de focus lag op de manieren waarop activisten kunnen pleiten voor het hervormen van de anti-discriminatiewetten in hun land. Ik sprak vier Roma lhbt'ers uit Roemenië om beter te begrijpen welke impact het op hen heeft dat ze een dubbele minderheid zijn.

VICE: Kun je wat over jezelf vertellen?
Antonella: Ik ben een transgender Romavrouw uit het oosten van Roemenië. Met steun van mijn familie ben ik op een vrij jonge leeftijd aan mijn transitie begonnen. In dat opzicht had ik het beter dan veel andere lhbt'ers in Roemenië. Hoe ben je uit de kast gekomen naar je ouders toe?
Eerst was ik heel bang om dat te doen – onze tradities en gebruiken zijn zo belangrijk in onze gemeenschap. Maar op een dag werd ik wakker en had ik de moed verzameld om het hen te vertellen. Mijn vader wees me in eerste instantie af, maar uiteindelijk heeft hij het volledig geaccepteerd. Ik denk dat mijn moeder er van begin af aan veel meer voor openstond, omdat ze het altijd al vermoed had. Ze is een heel vrome christen, maar nu ook een heel fervente supporter van lhbt-rechten. Volgens haar zijn we voor God allemaal gelijk. Ze vindt dat de samenleving niet zo'n heftig oordeel over lhbt'ers zou moeten vellen. Heb je, omdat je trans bent, ooit te maken gehad met misbruik of discriminatie?
Absoluut. Ik ben een keer fysiek aangevallen toen ik uit een nachtclub wegging. Twee gasten duwden me op de grond en begonnen me in mijn maag en op mijn hoofd te slaan. Ik werd wakker in het ziekenhuis.

VICE: Hoe is het voor jou om zowel Roma als homo te zijn?
Marian: Ik heb mezelf nooit echt als onderdeel van een speciale groep mensen gezien die Roma én homo zijn. Ik heb geluk gehad – ik ben niet opgegroeid in een heel traditionele Romagemeenschap en ik ging al op mijn achttiende uit huis, dus ik was al erg zelfstandig toen ik aan mijn ouders vertelde dat ik homo was. Alles veranderde toen ik actief campagne begon te voeren voor lhbt-rechten. Toen realiseerde ik me pas hoe conservatief en intolerant sommige Roma zijn tegenover homoseksuelen. Veel Roma zijn van mening dat mijn seksualiteit iets schaamtevols is – maar naar mijn ervaring is de kans dat je verstoten wordt minder groot als je in een wat liberalere Roma stad woont. En heb je ook gemerkt dat de lhbt-gemeenschap Roma discrimineert?
Helaas wel. Er is zeker sprake van een bepaalde vorm van racisme in de houding van veel Roemeense lhbt'ers tegenover Roma. Welke stereotypen van Roma en lhbt'ers haat je het meest?
Jammer genoeg denken veel Roemenen dat Roma een stel luie dieven zijn, terwijl homoseksuelen juist gezien worden als luidruchtig en promiscue. Mensen denken dat wij geen normen en waarden hebben. Als beide groepen beter en eerlijk gerepresenteerd werden in de media en de populaire cultuur, zou het beeld dat veel mensen van ons hebben zeker bijgesteld worden.

VICE: Hoe reageerde je familie toen je hen vertelde dat je lesbisch bent?
Dana: Ik had geluk, want mijn vader en moeder gaven me meteen alle steun die ik nodig had. Eerder was ik met iemand getrouwd die me mishandelde – misschien zorgde dat ervoor dat mijn ouders er vrede mee hadden dat ik lesbisch ben. Toen ze eenmaal zagen dat ik op deze manier gelukkig ben, interesseerde het ze niet meer wat andere mensen daarvan vonden. Denk je dat Roma lhbt'ers eerder geneigd zijn hun seksuele oriëntatie te verbergen voor hun vrienden en familie, in vergelijking met lhbt'ers met een andere achtergrond?
Ik denk dat dat een generalisatie is – in veel gemeenschappen, overal ter wereld, vindt er discriminatie richting lhbt'ers plaats. Ik ken veel Roma die hun seksuele oriëntatie verbergen, maar het valt of staat met de familie waarin je bent opgegroeid. Als je familie er niet voor openstaat, moet je natuurlijk verbergen wie je werkelijk bent. Hoe vind je dat Roma worden behandeld in Roemenië?
Persoonlijk ben ik nog nooit gediscrimineerd omdat ik Roma ben, maar ik weet dat het nog steeds gebeurt. Ik hoor weleens verhalen over jonge kinderen die op school gepest worden, puur en alleen vanwege hun afkomst. Zelfs leraren doen daaraan mee.

VICE: Hoe is het om Roma én homo te zijn?
Iulian: Ik heb er altijd veel werk in gestoken om ervoor te zorgen dat mijn status als dubbele minderheid geen negatieve invloed op me heeft. Al sinds mijn kindertijd voel ik me op mijn gemak bij mijn etniciteit en seksuele oriëntatie. Denk je dat de lhbt-gemeenschap in Roemenië Roma discrimineert?
Absoluut. Binnen de lhbt-gemeenschap bestaat er racisme, net zo goed als er homofobie bestaat binnen de Roma-gemeenschap. Vreemd, want je zou verwachten dat minderheden het voor elkaar opnemen, maar zo werkt het uiteindelijk niet. Jij zet je als activist al jaren in voor de rechten van lhbt'ers en Roma. Hoe is de situatie in Roemenië sinds die tijd veranderd?
Na de val van het communisme werd Roemenië veel liberaler – mensen begonnen in de jaren negentig steeds meer te reizen, en werden daarom blootgesteld aan andere normen en waarden. In het laatste decennium is er veel veranderd. Als je het tien jaar geleden had gevraagd, schat ik dat zo'n acht op de tien Roemenen aangegeven zouden hebben geen homoseksueel of Roma familielid, collega of buur te willen hebben. Dat lijkt de laatste paar jaren flink verbeterd te zijn, alhoewel het natuurlijk ook kan dat mensen dit soort denkbeelden meer voor zich houden. Wat de publieke opinie dan ook mag zijn, ik denk dat het belangrijk is om grootschalige anti-discriminatiewetgeving door te voeren in Roemenië. De laatste tijd zijn er steeds meer activisten die zich inzetten voor de rechten van Roma, die ook de lhbt-gemeenschap beginnen te ondersteunen.
Dat is zo – en zo zou het natuurlijk ook moeten zijn. Je kunt jezelf geen mensenrechtenactivist noemen en tegelijkertijd andere groepen mensen, die ook gediscrimineerd worden, niet in de optelsom meenemen. Het is geweldig dat voornamelijk jonge Roemenen steeds vaker voor gelijkheid voor iedereen staan. Hierdoor groeit ook onze Pride Parade ieder jaar weer. Ik denk nog steeds dat het minderheden zelf zijn die moeten blijven opkomen voor hun eigen rechten. We kunnen niet op de rest van de wereld wachten.