De sterren van de toekomst: Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten

Om de zoveel tijd maakt schrijver/kunstenaar Jan Hoek een lijstje voor VICE dat altijd ergens met kunst te maken heeft. Deze week spot hij op de afstudeershow van de KABK de nieuwe generatie kunstenaars die de wereld gaat veroveren.

Voor iedereen die ooit ergens gaat afstuderen: ga alsjeblieft kijken bij de KABK en zie hier hoe je afstudeerwerk op zo'n verpletterende wijze kan presenteren dat iedereen vergeet dat je op een school rondloopt en niet in het Centre Pompidou in Parijs. Kosten nog moeite lijken gespaard te zijn om de meest ingenieuze constructies (filmsets, grotten, bankgebouwen van ducttape) te bouwen om het werk te tonen, en dan is al dat werk ook nog eens zo goed dat ik best een lijst met honderd 'sterren van de toekomst' had kunnen maken in deze KABK-editie.

Ik moet dan ook eerlijk bekennen dat ik om al het werk echt goed in me op te nemen eigenlijk drie dagen op de KABK had moeten kamperen, en er dus een grote kans is dat nog veel briljants me ontschoten is.

Jammer voor jullie dat de KABK-afstudeershow nu al voorbij is. Gelukkig duurt het nog maar ongeveer 354 dagen voordat de nieuwe begint, en tot die tijd moet je het doen met dit enigszins willekeurige lijstje met talenten.

1: De schilder die denkt dat hij een gesneuvelde soldaat uit de Eerste Wereldoorlog is

Net zoals met echte religieuze kunst, lijkt het werk van Cedric ter Bals zich op magische wijze naar je toe te trekken. En als een echte christen sta ik vol heilig ontzag naar dit fantastisch mooie, maar ook wel krankzinnige drieluik te staren. In het midden van het drieluik zien we alleen niet Jezus, maar een gehavende militair met een afgeschoten been.

Ik tref de kunstenaar naast zijn werk en die begint vrij direct te vertellen dat hij iets heeft wat andere mensen als psychoses bestempelen, maar wat hij zelf liever 'visioenen' noemt. Hij weet namelijk zeker dat hij in een vorig leven een Duitse soldaat was die tijdens de Eerste Wereldoorlog is gestorven. Hij is zelfs het desbetreffende slagveld gaan bezoeken (in Verdun om precies te zijn) en toen voelde hij precies waar hij ooit de dood tegemoet heeft getreden.

Beste psychiaters van Nederland, laat Cedric alsjeblieft zijn visioenen houden, het hoort misschien bij je werk om dit te diagnosticeren en te behandelen, maar in dit geval hebben we te maken met een groots kunstenaar en als hij zijn visioenen nodig heeft om uiteindelijk tot de kunstgeschiedenis te behoren, laat hem dan zijn visioenen houden.

2: De fotograaf die onderzoekt hoe hij dichter bij zijn overleden vader kan komen

Bij de film van Marijn Kuijper zie ik gelijk iemand met betraande ogen weglopen. Zijn werk heet Six attempts to get closer to my father en er is zowel een boek als een film. Nu ben ik zelf allergisch voor sentimenteel werk en als ik hoor dat het over een vroeg overleden vader gaat denk ik: ja ja, en nu moet ik zeker gaan huilen.

Ik blader door het eerste hoofdstuk van het boek, waarin te zien is dat de contouren van zijn vader uit jeugdfoto’s zijn geknipt. En toegegeven, dat ziet er heel mooi uit. Het tweede hoofdstuk heet 'Things u touch' en je ziet een gerafelde handdoek en elektrische apparaten en je voelt hoe de vader die ooit door zijn handen heeft laten gaan.

Dan hoor ik van een klasgenoot dat voor Marijn de zoektocht naar zijn vader nog een extra betekenis heeft omdat hij transgender is en gedurende zijn transitie ook op zoek was naar zijn vader als mannelijk rolmodel.

En als ik dan het zesde hoofdstuk doorblader dat 'Becoming older then you ever were' heet en ik twee boven elkaar geplaatste tijdlijnen zie van een jongetje dat steeds ouder wordt en daaronder een meisje dat steeds ouder wordt, en ook steeds meer een jongen wordt tot het moment dat de tijdlijn van de bovenste jongen stopt en die daaronder doorgaat en dan opeens, en dan opeens, oké sorry, ik moet nu stoppen met schrijven, snik, heeft iemand misschien een zakdoekje voor me?

3: De fotograaf die een spannende detective maakt van de scheiding van haar ouders

Mijn ouders zijn ook gescheiden, maar hoe dat precies is gegaan? Soms hoor ik een verhaal van mijn vader over hoe ze eigenlijk al bij mijn geboorte het hele huis hadden opgedeeld in eigen verdiepingen met ieder een eigen toegang tot mijn babykamer, om vervolgens weer een nieuw verhaal van mijn moeder te horen dat alles wat ik wist opeens in een compleet nieuw daglicht zet. Uitzoeken wat er echt gebeurd is, is net detectiveje spelen waarbij je steeds rekening moet houden met het feit dat je ouders sommige dingen misschien liever verzwijgen en bepaalde herinneringen in de loop der tijd misschien helemaal vervormd zijn tot een nieuw verhaal.

De vader van Iris-sanne van der Aar besloot ooit het gezin te verlaten op de dag dat haar broertje jarig was. Die verjaardag ging gewoon door. Over deze surrealistische dag maakte ze een spannende en sferische whodunnit. Op vijf schermen met koptelefoons in een soort filmsetomgeving, kan je steeds het verhaal van een ander perspectief te horen krijgen om zo langzamerhand steeds beter/slechter te begrijpen wat er nu 'echt' gebeurd is die dag.

4: De jongen die een film maakte over zijn duizelingwekkende liefdesaffaire met een reuzenkrab

Als eerste: deze jongen, Oscar Juul-Sørensen, heeft een enorme grot gebouwd om zijn film te presenteren. Slim (en my god wat een werk!), want er waren zoveel goede films op de KABK dat je soms niet meer wist welke je moest zien. Maar ja, als je ook een film in een grot kan kijken dan doe je dat natuurlijk.

En dan de film: ik heb eigenlijk geen woorden voor de compleet fascinerende waanzin die ik hier aantrof. Toen ik binnen kwam lopen zag ik de totaal bezopen hoofdpersoon, ik denk de kunstenaar zelf, naakt met een lijf vol tattoos in een hotelbed een soort liefdesnacht beleven met een gigantische levende reuzenkrab. De krab had sushi tussen zijn scharen en samen dronken ze champagne. De film bleek niet alleen krankzinnig, maar op een vreemde manier ook emotioneel. Ik vermoed dat het over liefdesverdriet gaat. Als je ooit echt met een gerust gevoel wil sterven dan kan je maar beter zorgen dat je de film hebt gezien.

5: De grafisch ontwerper die een hypnotiserende film maakte over hoe gamen je leven kan redden

In een moeilijk te vinden kelder, waar het daglicht maar met moeite zijn weg weet te vinden, laat Rik Laging zijn film zien over gamers die dankzij videospellen op een bepaald moment in hun leven níet hun verstand verloren.

Deze mensen heeft hij in de diepste krochten van het web opgededuikeld en anoniem vertellen ze hun verhaal. Zo is er het verhaal te horen van een meisje dat dankzij de game Final Fantasy 7 haar enigszins krankzinnige familie kon ontvluchten en daarna weliswaar ook in een wereld vol krankzinnigen belandde, maar dan toch eentje waar ze genoeg steun uit haalde om haar echte familie te overleven.

De vormgeving van de documentaire is alsof je een doorkijkje hebt in de uithoeken van de ziel van een videospel (sorry, ik kan het niet duidelijker beschrijven dan dat). Het is een surrealistisch beeld. Het lastige van een experimentele documentaires vind ik meestal dat je er geen sikkepit van begrijpt, maar gelukkig worden de aangrijpende verhalen ondertussen rustig en duidelijk verteld.

Overigens kocht ik ook een zakje stickers van Rik en op één sticker staat een motorrijder die door een vuurmuur springt met zijn motor. Dit blijkt een Amerikaanse priester te zijn die dit doet in de naam van Jezus. Rik probeert hem naar Nederland te krijgen, dus als iemand nog ergens 10.000 euro heeft liggen, geef dat aan Rik!

6: De fotograaf die toont hoe er vanuit moskeeën naar Nederland wordt gekeken

Hoe zien moslims Nederland? Marwan Bassiouni, zelf moslim, maakte een serie dat vrij letterlijk antwoord geeft op deze vraag, want hij fotografeerde het uitzicht vanuit de ramen van in ons land gevestigde moskeeën. In de serie zien we een indrukwekkende hoeveelheid moskeeën waar Marwan wist binnen te komen. Het valt op dat ondanks het steeds terugkerende contrast tussen uitzicht en interieur, dat zowel het Nederlandse landschap als de moskee vanbinnen een enorme hoeveelheid gedaantes aan kan nemen. En ook valt het op hoe vernederlandst een hoop moskeeën er toch al uitzien.

7: De fotograaf die met neonkleuren een verhaal vertelt over haar roots

Als je het introtekstje bij het werk van Sydney Rahimtoola leest, zou je zomaar kunnen denken dat het het zoveelste werk is dat een belangrijk, maar politiek correct verhaal vertelt over identiteit en de roots van een bepaalde gemeenschap. Sydney zoomt in op een wijk (waar ze zelf vandaan komt) in Queens, waar voornamelijk migranten uit de Dominicaanse Republiek wonen, die toezien hoe ze in de publieke opinie onder Donald Trump worden gestereotypeerd.

Maar godzijdank weet Sydney alles behalve een stereotype te maken van haar documentaire over dit thema. Als eerste moet je plaatsnemen in een wereld vol neongekleurd regenboog-nephaar, dat in lange strengen door de ruimte hangt. Zelfs de bank waar je op zit om te kijken is van onderen compleet bedekt met azuurblauw haar. En dan de film: waar je bij dit thema misschien sobere camerabeelden verwacht, mensen die geëmotioneerd in de camera praten, heeft Sydney gekozen voor een futuristische beeldtaal die doet denken aan Luc Besson's The Fifth Element of aan de films van mijn lievelingsregisseur Gregg Araki. Mensen zijn behangen met paars geverfde bananen, er wordt gedanst en gezongen. Uiteindelijk wordt zo het verhaal van de tweede generatie Dominicaanse immigranten in Amerika verteld.

8: De schilder die niet figuratief mag werken en dat lekker toch doet

Ik ken Sam Andrea al sinds hij twaalf is en toen al noemde ik hem de ‘nieuwe Herman Brood'. Want ik geloof dat hij toendertijd in een punkband zat en veiligheidsspelden door zijn eigen tepels drukte en wild in de weer was met verf. Inmiddels zal hij toch wel meer dan twee keer zo oud zijn, maar hij is nog altijd even rock'n roll. Het klinkt misschien niet zo rock 'n roll om keurig af te studeren aan een academie en een diploma te behalen, maar Sam studeerde af met een monumentaal groot FIGURATIEF schilderij en als er iets not done is in de kunst dan is het figuratief schilderen. Sam vertelde me dat hij al zijn jaren alleen maar gehoord heeft dat hij moest stoppen met dit letterlijke schilderen, maar godzijdank was Sam rock 'n roll genoeg om daar niet naar te luisteren.

Lieve Sam, ga alsjeblieft door met schilderen, maar spring niet van een flatgebouw af en kijk ook een beetje uit met heroïne.

Om de kersverse aanwas aan jonge kunstenaars onder de loep te nemen, doet Creators verslag van de afstudeershows van kunstacademies door het hele land. Lees hier onze andere stukken.