We spraken de actrice van Layla M. over bedekte vrouwenlijven en het boerkaverbod

Niet zelden voorspelt het script van een film wat er in de toekomst staat te gebeuren. In The Simpsons was Trump zestien jaar geleden al president, en in de nieuwe Nederlandse film Layla M. is de boerka al verboden – en dat is een voorstel waar de Tweede Kamer in ieder al mee heeft ingestemd, dus wat zomaar werkelijkheid kan worden in de nabije toekomst.

Nora El Koussour speelt de rol van Layla: een meisje dat radicaliseert, van haar familie vervreemd raakt en met haar man naar het Midden-Oosten vertrekt. Zelf komt Nora uit een vrijgevochten gezin: haar Marokkaanse moeder groeide op in Nederland, werd uitgehuwelijkt, maar toen Nora nog een baby was scheidden haar ouders. Ook Nora's grootmoeder is inmiddels 'meegegroeid' met minder traditionele gewoontes, en gunt Nora en haar zus vrijheden die ze zelf niet had.

We spraken met Nora over hoe het is om in een boerka te spelen, hoe het haar lukte om zich kwaad te maken over haat tegen moslims, en haar liefde voor de islam.

Broadly: Ha Nora. De film Layla M. gaat over een meisje dat radicaliseert en een boerka gaat dragen. Was dat zwaar om in te spelen, omdat het bijvoorbeeld heel warm is?
Nora El Koussour: Het was juist fijn, want we draaiden in de winter. Ik had het altijd warm en onder de boerka droeg ik zelfs extra lagen thermokleding – er was toch niemand die het zag.

Je draagt zelf geen hoofddoek, zie ik.
Nee. Ik ben wel islamitisch en ik vind het kiezen voor een hoofddoek of kiezen voor bedekking heel mooi – voor mij zou het een statement zijn: 'Oké ik ben hier en ik doe wat ik wil.' Maar als ik ervoor kies, dan wil ik er honderd procent achter staan en momenteel is dat nog niet zo. Misschien in de toekomst, ik weet het niet, ik zie wel wat het leven me brengt.

Vond je het goed staan, bij jezelf als Layla?
Ik ben eigenlijk totaal van ijdelheid afgestapt. Nou ja, 'totaal' is een groot woord, maar ik was heel ijdel, ik moest altijd per se mijn wenkbrauwen doen en make-up op – nu heb ik daar lak aan.

Komt dat door de film, door de rol die je speelde?
Ja, ik heb heel veel onderzoek gedaan. Ik was al islamitisch, maar ik had weinig ruimte om uit te zoeken wat die islam precies betekende. Op mijn zestiende heb ik wel tegen mezelf gezegd: 'Oké, ik ben een moslim.' Maar ik had nooit de tijd genomen om me er echt in te verdiepen, ik kende alleen de basis eigenlijk.

Wat is volgens jou de basis van de islam?
Dat is liefde, maar er is nog veel meer aan verbonden – ook veel wetenschap. Dat ging ik onderzoeken voor de film, voor Layla, maar ook als Nora heb ik er veel aan gehad. Ik heb veel aan Layla te danken.

Je hebt het over liefde, maar Layla is dat in de film best wel kwijt, ze is vooral heel boos. Hoe zorg je dat je die boosheid kan overbrengen als acteur, dat je die echt je lijf in krijgt?
Die boosheid hebben we opgezocht door bepaalde filmpjes te kijken. Bijvoorbeeld naar de documentaire 5 broken cameras – wat daar gebeurt is zo ziek, die film heeft me echt geraakt. Ook hebben we filmpjes van Wilders gekeken, en vervolgens heb ik dat heel erg naar mezelf toegetrokken in plaats van op afstand gehouden, wat ik eerst altijd deed.

En als je dan gaat draaien, sta je dan klaar als een bokser die de ring in moet? Ben je jezelf dan echt aan het oppompen?
De woede kwam eigenlijk meer geleidelijk. We hebben lang research gedaan met z'n drieën – mijn tegenspeler, de regisseur en ik. In het begin was alles nog op afstand en spraken we er alleen over, maar op een gegeven moment kwam alles zo dichtbij. We raakten in gesprek met bepaalde zusters die in de film speelden, ook met zusters die geradicaliseerd waren en nu weer gederadicaliseerd. Zij hebben heel open met ons gesproken. Daardoor ging ik meer in de waarom-vraag zitten, en daar werd ik kwaad van.

Waarom dan precies?
Ik ging in de draaiperiode ook met een hoofddoek over straat en in de trein, om meer in de rol van Layla te komen. Toen werd ik ineens heel anders benaderd: dan had ik gewoon ingecheckt, maar kreeg ik discussies met conducteurs omdat ze het niet vertrouwden. Een keertje moest ik zelfs meelopen naar een apart hokje in de trein, omdat die man helemaal wild werd en ik ook, want ik kan niet zo over me heen laten lopen. Toen heeft hij wel zijn excuses aangeboden, maar niet voor de neus van andere mensen die in de trein zaten. Dat soort kleine dingetjes heb ik echt goed kunnen gebruiken voor Layla. Uiteindelijk heb ik de liefde gelukkig weer opgezocht, om weer tot mezelf te kunnen komen.

Bedoel je dat je als Nora zijnde moest oppassen dat je niet Layla's kant op ging?
Ik sloeg door de research een beetje door in het zwart-witdenken, maar gelukkig had ik Mijke [De Jong, regisseur] en Ilias [Addab, tegenspeler]. We konden elkaar terugfluiten, en weer terug naar de kern brengen. Als je die boosheid als acteur eenmaal hebt gevonden, is het best lastig om dat weer naar beneden te duwen, om weer genuanceerder te denken.

En hoe heb je die liefde weer opgezocht?
Door het geloof: door soera's te lezen, door met mijn oma over het geloof te praten en met die zusters waar ik mee in de film speelde. En door het heel persoonlijk te maken: het is mijn islam, ik ben Nora en dit is mijn wereld. Iedereen heeft een eigen universum en iedereen heeft zijn eigen waardes, maar ik hoop dat we meer kunnen vertrouwen op andermans waarheden. Iedereen wil tegenwoordig zo erg zijn mening laten horen, in plaats van gewoon een gesprek te voeren.

Ik zou nooit een boerka willen dragen, maar als een vrouw het gevoel heeft dat ze dat moet doen, vind ik dat een mooie stap. Feministisch zelfs.

Wat in de film nog als fictieve verhaallijn zit, wordt als het aan de Tweede Kamer ligt binnenkort werkelijkheid: boerka's (beperkt) verbieden in Nederland. Wat vind je daarvan?
Ik vind het zonde. Het gaat niet direct over mijn vrijheid, maar dit is een vrij land en dus vind ik het gek dat dit gebeurt. Waar houdt de vrijheid dan op, wat is de volgende stap? Ik zou nooit een boerka willen dragen, maar als een vrouw het gevoel heeft dat ze dat moet doen, vind ik dat een mooie stap. Feministisch zelfs.

Zie je een boerka niet als een inperking van vrouwelijkheid, ten behoeve van 'de man'?
Ik denk dat het voor sommige vrouwen juist een verrijking kan zijn om een boerka aan te trekken. De meeste vrouwen die ik heb ontmoet die een niqab dragen, hebben niet eens een man – het waren bekeerlingen, Nederlandse vrouwen die daar zelf voor hebben gekozen. Ik denk dat je er pas over kan oordelen als je met zo iemand hebt gesproken.

Het klinkt best heftig, de periode waarin je Layla M. was en niet Nora. Ben je blij dat je je leven weer terug hebt?
Ja, al is mijn leven wel echt flink veranderd – ik ben er een stuk rijker op geworden.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.