Als ik een kakkerlak vind, is mijn huis dan smerig?

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan leuker. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel." Als je op je bek gaat, staat er altijd eentje klaar om je op te vangen. En als je een gebroken hart hebt, is er altijd wel iemand bereid om je chocoladeijs en wodka te voeren tot je je beter voelt (of moet kotsen). Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, dingen die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen en waar ze vervolgens antwoorden op willen. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.

Het Scenario: Je vriend is ontzettend bang voor kakkerlakken en omdat hij er eentje over de vloer zag kruipen, maakt hij zich zorgen. Hij denkt nu dat er een paar honderd kakkerlakken in zijn huis zitten, in de muren en onder de vloer.

Deze angst is niet zo gek. Kakkerlakken bestaan al zo'n 350 miljoen jaar. In de relatief korte tijd dat ze samenleven met mensen, is er consensus over de goorheid van kakkerlakken ontstaan. De oude Egyptenaren hebben tot de Ram gebeden en vroegen de god Khnum om ze uit te roeien. Bovendien schreven zowel Romeinse geleerden als kolonialisten in Jamestown over hoe walgelijk ze de diertjes vonden. Het lijkt alsof kakkerlakken meer fobieën aanwakkeren dan muggen, het malaria-verspreidende beestje aka 's werelds dodelijkste dier.

Ten opzichte van andere ongediertes, lijkt onze afkeer voor kakkerlakken wel een beetje overdreven. Is dit op de een of andere manier te begrijpen? Wordt de intuïtieve reactie op deze insecten veroorzaakt door het gezondheidsrisico dat ze met zich meedragen, of door de ieuw-factor van deze griezelige, kruipende aliens? Hoe ziek kan een persoon worden van een kleine kakkerlakkenplaag? Kan het zijn dat er kakkerlakken zijn omdat je een viespeuk bent?

De Realiteit: Als mensen over kakkerlakken praten, hebben ze het waarschijnlijk over twee van de vijfduizend soorten die er bestaan. De Duitse kakkerlak (blattella germanica) en de Oosterse kakkerlak (baatta orientalis) zijn de enige varianten die regelmatig de woningen van mensen binnendringen. "Het overgrote deel van de andere soorten vormt geen echte bedreiging voor mensen," zegt Bill Hastings van Rose Pest Solutions.

Kakkerlakken zijn op z'n zachtst gezegd niet de schoonste gasten. Ze dragen bacteriën en andere ziekteverwekkers met zich mee. De inhoud van hun maag is zelfs nog smeriger. "De maag van de kakkerlak is een rijke gemeenschap van bacteriën, waarvan sommige pathogeen," zegt Coby Schal, een entomoloog aan de Universiteit van North-Carolina. Hij bestudeert kakkerlakken al sinds de jaren zeventig. Desondanks kan alleen een grote kakkerlakkenplaag, of het binnenkrijgen van die bacteriën – via eten of spullen die zijn aangeraakt door de kakkerlak – je ziek maken. (Let op: kakkerlakken kruipen meestal rond in keukens, omdat ze graag op vochtige plekken zitten).

Als je één kakkerlak ziet, betekent dat helaas dat er waarschijnlijk meer zijn. Veel meer. Kakkerlakken verstoppen zich in scheuren en spleten in de buurt van voedselbronnen, en ze leven in groepen. "Het is redelijk om aan te nemen dat je de kakkerlakken die je met een Roach Motel vangt kan vermenigvuldigen met 100, om in te schatten hoeveel er in je huis zitten," zegt Schal.

Oh, en als je je vriend nog banger wil maken, vraag hem dan wanneer hij de kakkerlak heeft gezien. Het zijn insecten die over het algemeen 's nachts leven. Als hij er overdag eentje heeft gezien, betekent het dat ze een verstoord ritme hebben als gevolg van overpopulatie.

Slechte hygiëne is niet altijd de oorzaak van een kakkerlakkeninvasie. Ze kunnen ook binnen zijn gekomen in een kartonnen doos of in tweedehands spullen. Ook kunnen ze gewoon via de buren naar binnen. "Zelfs als jouw huis brandschoon is. Als je buurman ze heeft, heb jij ze ook," voegt hij daaraan toe. "Ze komen door de gemeenschappelijke muur, door waterleidingen, maar ook door ventilatiesystemen."

Maar slechte hygiëne, zoals het laten staan van eten en stilstaand water, moedigt ze aan om zich bij jou te vestigen, en een gezin te stichten onder jouw vloer. Schal zegt dat de aanwezigheid van eten ervoor zorgt dat ze komen.

Het ergste dat er kan gebeuren: Als je vriend astma heeft, dan moet hij snel handelen. Kakkerlakken laten sporen achter die allergische reacties en astma-aanvallen kunnen veroorzaken. En die "kunnen heel serieus zijn, zelfs levensbedreigend," als er veel sporen achterblijven.

Volgens Schal blijkt uit onderzoek dat er een verband bestaat tussen allergenen die worden verspreid door kakkerlakken, en ademproblemen. Uit onderzoek uit 1997 blijkt dat 35 procent van Amerikaanse stadskinderen met astma ook sporen van kakkerlakken op hun huid hadden. Vervolgonderzoek heeft de aanwezigheid van kakkerlakken (en ander ongedierte) gekoppeld aan astma-cijfers in een buurt.

Wat er waarschijnlijk zal gebeuren: Ondanks het feit dat het smerig is, is een kleine tot middelgrote kakkerlakkenplaag zelden gevaarlijk. "De gezondheidsrisico's van de Duitse kakkerlak kunnen een probleem zijn als je een longziekte hebt zoals astma, of als je hyperallergisch bent," zegt Hastings. "Maar over het algemeen moet er echt sprake zijn van een grote plaag, wil het een gezondheidsrisico vormen."

Wat je tegen je vriend kunt zeggen: Omdat ze al zolang bestaan, lijkt het erop dat kakkerlakken ons zullen overleven. Mensen bangmaken is nou eenmaal wat ze doen met hun tijd, totdat ze de post-apocalyptische erfgenamen van de planeet zullen zijn.

Als je een kakkerlak ziet, impliceert dat wel een gezondheidsrisico. Behalve als je vriend astma heeft, of een kakkerlakje eet, valt dat risico wel mee. Hij moet wel zijn eten verpakken, en schone borden gebruiken voor, tijdens en na de kakkerlakkenplaag.

Insecticiden kunnen een plaag bestrijden. Zeg wel tegen je vriend dat hij niet wild om zich heen moet spuiten als een paranoïde Jackson Pollock met smetvrees. Schal zegt ook dat mensen die insecticiden in huis gebruiken, ze vaak ook binnenkrijgen. Daar zijn sporen van gevonden in urine. Hastings waarschuwt bovendien om geen vernevelaars te gebruiken. "Het gebruik van die nevelachtige pesticiden verbergt slechts de plaag," zegt hij. "Het spul doodt weliswaar sommige insecten, maar anderen gaan alleen maar dieper van in de muur zitten… En als de pesticidemist eenmaal is verdwenen, is er geen middel dat de rest kan doden.

Het is onmogelijk om te voorkomen dat kakkerlakken je huis in komen. Maar er zijn wel manieren om ervoor te zorgen dat ze niet blijven. Je vriend zou zijn angst om moeten zetten in motivatie om zijn huis schoon te maken, scheuren en gaten te dichten, en na het eten de afwas te doen.

"De eerste drie regels voor het bestrijden van plagen zijn: hygiëne, hygiëne en hygiëne," zegt Hastings. Op zijn anti-kakkerlakkenchecklist staat onder andere het vullen van gaten in de muren rond kasten en tafels. Ook staat er dat foam gebruikt kan worden om ruimtes rondom pijpleidingen af te sluiten. Eten moet in vacuümbakjes opgeborgen worden, en de afwas moet direct na het eten worden gedaan. Ook moet er regelmatig gestofzuigd worden, en het afval moet vaak naar buiten worden gebracht. Bovendien moeten afvalbakken maandelijks schoongemaakt worden. "Als je dit doet, dan verwijder je de dingen die kakkerlakken en ander ongedierte nodig hebben om te overleven - eten, water en een plek om zich te verstoppen," zegt hij. "Als je hun eten wegneemt, of waar ze leven, dan gaan ze wel weg."