FYI.

This story is over 5 years old.

HIV

Wat zit er achter de hiv-epidemie die heerst onder Filipijnse jongeren?

Op de Filipijnen heerst een van de snelst groeiende hiv-epidemieën van Azië, maar desondanks belemmeren Filipijnse wetten jongeren om zich te laten testen.

Kahel Jay Sta. Maria werkt bij LoveYourself, een hiv-test- en behandelcentrum in Manilla. Hij moest als bemiddelaar optreden voor twee zestienjarige Filipijnse jongens. Hun relatie was stukgelopen. Uiteindelijk redde hij het leven van een van de twee.

Een van de jongens was positief getest op hiv. Toen hij en zijn vriend uit elkaar gingen, stopte de jongen met het innemen van zijn medicijnen en vernietigde hij zijn pillen. De 31-jarige Kahel moest ingrijpen. Hij was de enige volwassene die de jongen steunde en begeleidde in zijn gevecht tegen het virus, aangezien de ouders van de jongen niets wisten over zijn hiv-besmetting.

Advertentie

"Ik kon hem niet dwingen om zijn medicijnen te nemen. In plaats daarvan probeerde ik te begrijpen waarom hij zijn medicijnen vernietigde," vertelt hij. Kahel helpt regelmatig mensen met hiv, door op te treden als voogd, vriend of adviseur. Hij heeft met meer dan duizend hiv-besmette mensen gewerkt, waarvan veel minderjarigen die hun hiv-besmetting niet tegen hun ouders kunnen vertellen.

Kahel probeert de jongeren eerst te overtuigen om een test te doen. Voor zo'n test moeten de ouders van de minderjarige toestemming geven. Als het jongeren niet lukt om die toestemming van hun ouders te krijgen, geven hulpverleners toestemming. Kahel helpt de jongeren aan een behandeling en zorgt ervoor dat ze de behandeling blijven volgen.

Gebrek aan toegang zorgt voor een epidemie

Hulpverleners zoals Kahel vervullen een belangrijke taak in de groeiende hiv-epidemie op de Filipijnen. De Filipijnse wet verbiedt jongeren onder de achttien om zichzelf te laten testen zonder schriftelijke toestemming van hun ouders. Volgens voorstanders van gezondheidszorg leidt deze wet tot sterfgevallen en slechte behandelingen.

Illustratie door Diedra Cavina.

"Ik hoop dat de wetten aangepast kunnen worden, want op deze manier is het erg moeilijk om hiv-besmette jongeren te behandelen. Jongeren hebben vaak al vanaf hun veertiende tot hun zestiende ervaring met seks. Dat betekent dat er vanaf zestien jaar een gat van twee jaar is. Tegen de tijd dat ze achttien zijn, heeft het lichaam veel veranderingen ondergaan en kan hun gezondheid al flink verslechterd zijn," vertelt Kahel.

Advertentie

In 2016 werden er meer dan tienduizend Filipijnen positief getest op hiv, terwijl dat er in 2010 nog maar vierduizend waren. Een derde van de nieuwe besmettingen vanaf 2015 zijn Filipijnse jongeren tussen de 15 en 24 jaar. Volgens een rapport, gepubliceerd in juli, wordt verwacht dat dit aantal tegen het eind van 2017 nog hoger ligt. De National Youth Commission noemde het in 2016 een 'jeugdepidemie'. Dagelijks lopen 29 Filipijnen een hiv-besmetting op, waarvan 19 een leeftijd tussen de 15 en 24 jaar heeft.

In 2015 heeft senator Miriam Defensor-Santiago een poging gedaan om de wet te wijzigen. Ze gaf daarbij aan dat hiv-testen in buurlanden veel toegankelijker zijn voor jongeren. In Laos kunnen 14-jarigen zichzelf bijvoorbeeld zonder toestemming laten testen op hiv. Het nieuwe wetsvoorstel zou ervoor moeten zorgen dat jongeren vanaf 15 jaar een hiv-test kunnen doen zonder toestemming van hun ouders, als ze kunnen aantonen dat ze daar geen contact mee hebben of als ze zwanger zijn.

In januari kwam senator Risa Hontiveros met een wetsvoorstel om alle belemmeringen die minderjarigen tegenkomen als ze een hiv-test willen doen weg te nemen. Ouderlijke toestemming zou dan alleen nog noodzakelijk zijn voor jongeren onder de 15 jaar of voor jongeren met een mentale beperking. Hulpverleners kunnen toestemming geven als de jongeren geen ouders of voogd hebben.

Het ministerie van Volksgezondheid steunt deze voorstellen sinds 2015. Voor de wetsvoorstellen over het schrappen van de ouderlijke toestemming is echter nog meer steun nodig. Ook heeft het ministerie het machtigen van toestemming voorgesteld, zodat hulpverleners en zelfs leraren toestemming kunnen geven voor een hiv-test.

Advertentie

"We zijn erg beperkt in de mogelijkheden vanwege de wetgeving," zegt Eric Tayag, assistent staatssecretaris van het ministerie van Volksgezondheid. "We hebben dokters die ouders proberen te overtuigen van het belang van een hiv-test voor hun kind."

Hiv-testen aan de frontlinie

Pinoy Plus, een behandelingscentrum en een steungroep voor mensen met hiv, pakt voorlichting voor jongeren anders aan. "We proberen te werken met 'clans' of groepen tieners," legt Owie Franco, directeur van Pinoy Plus, uit.

In juli ontmoette Pinoy Plus een clan in een bar in Cubao, een tippelzone in Quezon City. In de bar was een vertegenwoordiger van het ministerie van Volksgezondheid aanwezig, die voorlichting gaf over hiv, het belang van veilige seks en hiv-tests. Daarnaast werden er hokjes geplaatst waarin jongeren de hiv-test konden doen met volmacht van een hulpverlener.

Pinoy Plus bereikt onder andere jongeren via dating apps voor homoseksuelen, zoals Grindr, Hornet en Blued. Er wordt via de apps met jongeren gepraat en ze worden uitgenodigd voor een screening. Het centrum wil het stigma rondom hiv-testen doorbreken. "Sommige jongeren willen gewoon niet naar een kliniek omdat ze bang zijn. Maar daarnaast hangt er ook een enorm stigma rondom mensen die zich laten testen. Zelfs als ze negatief getest zijn, zullen mensen denken dat ze hiv-besmet zijn, alleen omdat ze in de kliniek zijn geweest," zegt Franco.

Advertentie

"Jongeren lopen tegenwoordig steeds meer risico, om de meest simpele redenen. Er was een zestienjarige jongen die betaalde seks had zodat hij een computerspelletje kon kopen."

De LoveYourself-kliniek gebruikt dezelfde datingapps om uitnodigingen voor hiv-testen te verspreiden. Jonge Filipijnen gebruiken deze apps en sociale media om andere mensen te ontmoeten. Niet alleen om te daten, maar ook gewoon voor seks. "De technologie heeft het jongeren erg makkelijk gemaakt om seks te hebben. Al op een leeftijd van 14 of 15 jaar beginnen jongeren met ontdekken. Ook al heeft een app een leeftijdsrestrictie, kun je daar makkelijk omheen," zegt Kahel.

Wetten veranderen voor minderjarigen

Hoewel de toestemming met volmacht veel Filipijnse jongeren heeft geholpen, pleiten advocaten nog steeds voor een wet die de grenzen van het testen op hiv voor minderjarigen omlaag brengt en met het verlenen van volmacht een wettelijk mechanisme mogelijk maakt voor het uitvoeren van een test. "We hebben een wettelijke regeling nodig, anders kan het elk moment stop worden gezet. Als hulpverleners kunnen we zomaar worden uitgesloten van het helpen van minderjarigen die de test nemen en een behandeling moeten ondergaan," zegt Kahel. Terwijl een wetsvoorstel langzaam aan debat onderhevig is in de senaat, wordt er bestuursdwang doorheen gedrukt door het ministerie van Volksgezondheid. Op hetzelfde moment vragen de Filipijnse Aids Commissie en de adviesraad van de uitvoerende macht aan President Rodrigo Duterte een uitvoerend bevel in te dienen die het testen bij minderjarigen mogelijk maakt.

Als het voor minderjarigen wordt toegestaan een hiv-test te doen, moet de regering ook zorgpakketten en diensten verbeteren, zodat een behandeling beter betaalbaar en toegankelijker wordt voor jonge mensen met hiv. Momenteel kunnen mensen onder de 18 geen lid worden van de Philhealth of Phillippine Health Insurance Corporation. Minderjarigen met hiv komen niet in aanmerking voor het Outpatient HIV/AIDS behandelpakket, waaronder een antiretrovirale behandeling die de groei van het virus onderdrukt, laboratoriumonderzoeken en een bedrag van vijfhonderd euro om de kosten van de behandeling en de medicijnen te dekken. "Er wordt gesuggereerd dat het pakket moet worden aangepast om minderjarigen tegemoet te komen. In elk geval moet het voor een minderjarige mogelijk worden, als je voogd of ouder lid is van Philhealth, om gebruik te maken van Philhealth om op die manier toegang te krijgen tot ziekenhuizen," zegt Franco.

Volgens Franco is het van belang voor zowel minderjarigen als voor de ouders, dat ze zich bewust zijn van de noodzakelijkheid van hiv-preventie en -testen. "Minderjarigen gedragen zich nu soms riskant om de simpelste redenen. Er was een zestienjarige jongen die betaalde seks had zodat hij met het geld een computerspelletje kon kopen. Hij liet zichzelf testen en het is maar goed dat zijn moeder toestemming gaf voor een hiv-test," zegt hij. "Maar hoe zit dat met andere minderjarigen? Als ze niet weten wat hun status is, kunnen ze nog steeds doorgaan met riskant gedrag. Ik denk dat onwetendheid de drijvende kracht is anders de jeugdepidemie."