Hoe gevaarlijk is het om een baby te laten vallen?

Een van je vrienden is net vader geworden, en jij en je maten mogen zijn kleine hoopje geluk voor het eerst ontmoeten. Je bent nooit een groot fan geweest van baby’s, dus begeef je je gematigd enthousiast naar deze meet-and-greet. Maar wanneer je de pasgeborene met zijn buitenproportioneel grote hoofd ziet, wil je niets liever dan het minimensje vasthouden. Je bent nu immers nagenoeg een oom! “Laat hem niet vallen,” grapt een van je idiote vrienden wanneer je de baby vastpakt. Je adem stokt in je keel terwijl beelden van je grootste nachtmerrie door je hoofd schieten. Je vriend lacht, maar voor jou is het vasthouden van dit kind een kwestie van leven of dood geworden. Maar zijn je angsten om de baby te laten vallen terecht?

In Nederland vinden de meeste ongelukken met kinderen van 0 tot 4 jaar plaats in de privésfeer: 77% van het totaal aantal ongevallen. In 2012 belandden 26.000 Nederlandse kinderen van 0 tot 4 jaar op de Spoedeisende Hulp vanwege een val, en helaas vallen ze daarbij vaak op hun hoofd. Mocht het je nog nooit zijn opgevallen: baby’s hebben gigantische hoofden. Niet alleen is dat hoofd het belangrijkste deel van hun lichaam, het is ook het meest kwetsbare deel. “De hersens ontwikkelen zich erg snel in het eerste levensjaar," zegt Christopher Moir, kindertraumachirurg bij de Amerikaanse Mayo Clinic. "Ze hebben een enorm actieve stofwisseling en bloedsomloop, maar zijn ook relatief slecht beschermd.” De schedel van een volwassene is één stevig geheel, maar bij de geboorte bestaat hij nog uit 22 losse botten, die gedurende de eerste twee levensjaren samenhechten. Dankzij die flexibele schedel past de baby door het geboortekanaal (waardoor de hoofden van sommige baby’s er ietwat misvormd uit kunnen zien vlak na de geboorte) en hebben de hersenen ruimte om te groeien. “Valpartijen zijn de voornaamste oorzaak van ernstig letsel bij kinderen jonger dan één jaar, en het hoofd is het lichaamsdeel dat verreweg de meeste verwondingen oploopt,” zegt Moir. Onderzoek van de University of Pennsylvania wijst uit dat wanneer baby’s hoofdletsel oplopen na een valpartij, ze meestal hun schedel breken of hun zachte weefsel beschadigen. De kans op hoofdletsel neemt echter af met de jaren, deels doordat de schedel sterker wordt en het hoofd meer in proportie raakt met de rest van het lichaam. Natuurkundig gesproken betekent dit dat de baby waarschijnlijk minder snel met dat zware hoofd op de grond afstevent. Je heup – ervan uitgaande dat je de baby daar vasthoudt – bevindt zich niet op een supergevaarlijke afstand van de grond. “Vanaf die hoogte zijn er maar weinig zware verwondingen,” zegt Robert Sege, een arts gespecialiseerd in kindergeneeskunde en kindermishandeling, en woordvoerder van de American Academy of Pediatrics. Britse onderzoekers bestudeerden verschillende valpartijen, leeftijden en verwondingen, en concludeerden dat het laten vallen van een baby uit de armen van de verzorger het vaakst tot schedelbreuken lijdt – namelijk bij wel 9 procent. Sege voegt hieraan toe dat bij 84 procent van de baby’s de CT-scan er na zo’n breuk echter normaal uitziet, wat betekent dat de breuk uit zichzelf heelt. Het is ook belangrijk om te beseffen dat je lichaam niet het enige is waar een baby vanaf kan vallen. Een onderzoek dat eerder dit jaar in Pediatrics werd gepubliceerd, toont aan dat kinderverzorgingsproducten – zoals commodes, kinderstoelen en wiegjes – in Amerika jaarlijks meer dan 66.000 kinderen jonger dan drie jaar verwonden. Ook in Nederland zorgen bedjes en stoeltjes voor een deel van de ongelukken, hoewel meestal een reguliere smak van de trap de oorzaak is.

De baby kan een hersenbloeding krijgen, maar die kans bestaat eigenlijk alleen wanneer de baby vanuit je armen valt en vol met het hoofd op een harde vloer landt, zonder dat de val ergens door wordt gebroken. Zulke valpartijen zie je niet vaak, zegt Moir. De meeste volwassenen proberen de baby namelijk te vangen, of de val te breken met hun armen of benen, voor de baby de grond raakt. Als je bang bent om de baby te laten kieperen, kun je het beste bij trappen uit de buurt blijven. De Britse onderzoekers stellen namelijk dat het momentum en de meerdere klappen de kans op schedelbreuken en intracraniële verwondingen vergroten, in vergelijking met een val op de vloer. Hoofdletsel dat leidt tot blijvende handicaps of de dood is over het algemeen erg onwaarschijnlijk na korte, onopzettelijke valpartijen. Als een baby bij de eerste hulp komt met zwaar hersenletsel, “maken we ons [daarom] zorgen om opzettelijk trauma: kindermishandeling,” zegt Moir.

De baby krijgt een blauwe plek op het lichaamsdeel dat de grond raakt, zeker als het een hard oppervlak is, zoals tegels of hardhout. Als het hoofd wel als eerste de grond raakt, is er kans op een schedelbreuk – maar lineaire breuken, de meest voorkomende, helen uit zichzelf en hebben geen lichamelijke gevolgen op de lange termijn. “Je moet met ze met veel kracht laten vallen om niet alleen de huid te beschadigen en een blauwe plek te veroorzaken, maar ook de schedel te breken. Om vervolgens ook nog letsel aan te brengen binnenin de schedel, heb je nóg meer kracht nodig,” zegt Sege. “Doorgaans beschermt de schedel de baby gewoon bij een kleine valpartij.” Als de baby een ander bot heeft gebroken, wordt dat snel duidelijk wanneer ze anders beginnen te kruipen of een ledemaat niet meer gebruiken.

Bel in ieder geval direct de huisarts. Het moment direct na de val kan erg veelzeggend zijn: huilt de baby? Kun je de baby troosten? En blijft-ie eten, bewegen en contact maken zoals gewoonlijk? In dat geval is de baby waarschijnlijk in orde. De huis- of kinderarts zal je vervolgens een aantal specifieke vragen stellen en je advies geven over wat je moet doen, zegt Sege. Als de baby buiten bewustzijn raakt, begint over te geven, weigert te eten, niet huilt of de ogen gesloten houdt na de valpartij, is het belangrijk om direct naar de eerste hulp te gaan, zegt Sege. Deze reacties kunnen namelijk wijzen op ernstiger letsel, zoals een hersenbloeding. Uiteindelijk zul je het zelf in veruit de meeste gevallen waarschijnlijk zwaarder hebben dan de baby. “Het resultaat is over het algemeen dat de ouders zich nog jaren schuldig voelen, en de baby nergens last van heeft,” zegt Sege. Maar we hebben het hier wel over een klein, levend mens. Dus als je twijfelt over de toestand van de baby, kun je beter direct naar de eerste hulp gaan, dan angstig hopen dat alles in orde is.

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan beter. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel". Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, en die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen die ze maar wat graag beantwoord zouden zien. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.