Waarom Leeuwarden het Manchester van Nederland is

Als er één ding opviel aan de afgelopen editie van Noorderslag is het wel dat die gedomineerd werd door Friese acts: BlackboxRed, The Future’s Dust, Cosmic U, Wonder en Thomas Azier. Tegelijkertijd maakten Friese bands als Diff en Sväva op Eurosonic al duidelijk dat Noorderslag ook volgend jaar weer een affiche kan vullen met so-called Fryske pop. Omdat de gemiddelde Noisey-lezer in Amsterdam woont en voor Noorderslag waarschijnlijk dacht dat Friesland een provincie van Zweden was, volgt hier tekst en uitleg over waarom die bands nou uitgerekend uit Friesland komen. Sterker nog: hoofdstad Leeuwarden is het Manchester van Nederland. Ik zal je vertellen waarom, zonder het daarbij maar één keer te hebben over suikerbrood en pompeblêden.

Albert van der Kooij (rechts). Foto: Chantal van Wieren.

Allereerst: Manchester? Jawel, maar dan in de jaren ’80 toen ‘platenbaas’ Tony Wilson het label Factory Records oprichtte. In die tijd veranderde Manchester ten opzichte van Londen van underdog naar trendsettende popstad. Factory Records gaf compleet onbekende bands uit de grauwe industriestad een label om met volledige creatieve vrijheid hun muziek op uit te brengen. Het resultaat was dat A Certain Ratio, Joy Division, The Happy Mondays en veel meer gave bands ervoor zorgden dat alle ogen op Manchester gericht waren. Voor meer bloed en rock en roll uit Manchester bekijk je maar de film 24 Hour Party People.

Leeuwarden is voor Nederland momenteel het Manchester van Nederland. Niemand die onder Zwolle woont is er ooit geweest, we kennen het van de Elfstedentocht die er toch nooit komt en er scheen laatst iets met een huis van glas geweest te zijn. Ofzo. Oftewel: the underdog. Op Noorderslag bleek echter dat bands uit Leeuwarden flink terrein aan het winnen zijn. Bands met creatieve vrijheid en zonder te veel commerciële belangen. Kicking the Habit kopte over Noorderlag dan ook terecht: alle ogen op Friesland in 2014.

Om uit te leggen waarom dat nou uitgerekend met Leeuwarden gebeurt, begint ik dit verhaal heel onlogisch in Brabant. Daar bevindt zich in Tilburg de Rockacademie, een HBO-opleiding die tot een paar jaar geleden erg populair was met bands als – vloeken in de Noisey-hipsterkerk – Leaf, Intwine en Krezip. Deze opleiding was erg gericht op het opleiden van rockmuzikanten. Er zullen ongetwijfeld veel minder bekende, maar prima rockbands vandaan zijn gekomen, maar de ‘grote namen’ van de academie waren nou niet bepaald erg rock 'n roll. Ik nodig je uit om op Leafs Wonderwoman te headbangen. Ik bedoel maar.

The Future’s Dust.

Intwine kon het vervolgens niet beter samenvatten in Happy? dan met isn’t it strange/ that the stars don’t shine anymore, want we horen al een aantal jaar opvallend weinig meer van de ooit zo beroemde Rockacademie. De academie bood echter wel de inspiratie voor de Albert van der Kooij om de HBO-opleiding Academie voor Popcultuur (AvP) te beginnen in Leeuwarden. Met zijn krullende haardos, maar vooral door zijn vertrouwen om te beginnen aan zoiets onzekers als een academie voor popmuziek maakt hem wat mij betreft de Friese equivalent van Tony Wilson. En met een klein beetje goede wil mag de AvP zijn eigen Factory genoemd worden.

Het verschil met de Rockacademie in Tilburg? Niet het puur opleiden tot muzikant staat er centraal, maar het gaat hier om ‘popcultuur’ in de meest brede zin van het woord: er komen zowel muzikanten, creatief ondernemers als vormgevers vandaan. Net als bij Manchester’s Factory: veel creatieve vrijheid.

BlackboxRed. Foto: René Veldhuis.

Nu is het echt niet zo dat iedereen in Leeuwarden zo’n opleiding meteen een slim idee vond. Als in Leeuwarden geboren rock en roll-liefhebber ben ik ooit zelf eens naar zo’n open dag gegaan (rond 2006/2007), maar uitspraken als “je moet hier niet heengaan als je de nieuwe Madonna wilt worden” maakten mij in het begin toch wat wantrouwend. De nieuwe Madonna willen worden: dat is toch het hele idee van een opleiding voor popmuziek?

De AvP bestaat dit jaar echter tien jaar en het affiche van Noorderslag 2014 geeft aan dat ik er gloeihard naast zat. Maar liefst vijf bands komen dit jaar uit Friesland en zij zijn allen gelinkt aan die Leeuwarder popschool. Het gaat hier niet om Madonna’s, maar om de Joy Division’s. Of in Nederlandse begrippen: niet de Krezip's, maar bands als BlackboxRed en The Future’s Dust: creatieve, vernieuwende muziek in plaats van radiopop.

De gevangenis van Podium Asteriks.

Wat Manchester in de jaren tachtig zo gaaf maakte, was dat het niet puur bij het uitbrengen van goede platen bleef, maar dat er vanuit Factory weer meer initiatieven kwamen, zoals The Haçienda, de discotheek waar rave werd uitgevonden en waar zowel Madonna als The Smiths stonden. Leeuwarden heeft tegenwoordig zijn eigen Haçienda, maar dan op rockgebied.

Podium Asteriks is een poppodium in een voormalig cellencomplex. Jawel. Ben je daarom als band goed op de AvP, dan word je meteen de cel in gegooid. Om te spelen, dan. Eigenlijk is het heel slim, want op deze manier krijgen bands direct een podium en een publiek. Peter Reen, Sjoerd Bootsma en Paul van Berlo (type: mannen met warrige kapsels en baarden) begonnen het in 2010 met veel vrijwillige creatief ondernemers en het podium brengt veel internationale bands naar Leeuwarden. Blood Red Shoes kwamen er al – en Madonna: you’re welcome.

Sväva. Foto: Bonnie Faber

Op zo’n idee kan natuurlijk nog veel verder worden doorgeborduurd. Zo zijn het dezelfde mensen van Podium Asteriks en de AvP die achter het festival Welcome to the Village zitten, Leeuwardens eerste meerdaagse festival – met natuurlijk de nodige ruimte voor de zogeheten hippe shit uit Friesland. Zoiets was 10 jaar geleden nooit mogelijk geweest.

Het nieuwe festival Explore the North gaat zelfs nog een stapje verder, door de focus volledig te leggen op bands uit het Noorden. Ben je daarnaast in Leeuwarden nog iets minder bekend, dan kun voor ONDERGRONDS spelen in een kelder of aankloppen bij de mensen van Mijn Ouders, die huiskamerconcerten organiseren.

Het gevolg? De ogen zijn dus nu gericht op popstad Leeuwarden, waar artiesten alle tijd krijgen om écht gave muziek te maken in plaats van standaard-radiopop. Het is natuurlijk nog maar afwachten of de scene in Leeuwarden net zo lang succesvol zal blijven als in Manchester, maar ik merk dat ik het plotseling cooler vind om te vertellen dat ik opgegroeid ben in de Friese hoofdstad.