Waarom Macklemore’s ‘White Privilege II’ niet eens zo’n heel slecht idee is

Vorige week brachten Macklemore en Ryan Lewis in relatieve stilte de volgende single uit voor hun aanstaande album This Unruly Mess I’ve Made. Je hebt maar weinig fantasie nodig om te begrijpen dat het nummer White Privilege II over racisme gaat. In het lied van negen minuten heeft Macklemore het over zijn roem als blanke artiest in een grotendeels door donkere mensen gedomineerde kunstvorm, en over het politiegeweld in Amerika tegen niet-blanken mensen. Hij rapt over een gevoel van vervreemding dat hij heeft als blanke man bij de Black Lives Matter-protesten, en over zijn afschuw voor ouders van blanke fans die zijn werk de hemel in prijzen ten koste van zwarte collega’s. De single is een opvolger van White Privilege uit 2005, maar het nummer lijkt dit keer meer op de introspectieve Eminem-nummers als White America.

White Privilege II ontketende direct een levendige dialoog bij activisten, liefhebbers van sociale rechtvaardigheid, muziekcritici en rapfans. De discussie ging over over wat de Black Lives Matter-beweging aan het lied heeft, versus wat het doet voor Macklemore’s imago als zelfbewuste kunstenaar voor de goede zaak. Veel mensen vonden het maar een verdachte zaak – het gaat immers om dezelfde rapper die bakken geld en felbegeerde awards binnenharkte met anti-bling-nummers als Same Love, een nummer waarin hij het heeft over homofobie binnen hiphop, maar volgens veel mensen was de toon daarvan belerend en misplaatst. De donkere feministe Mikki Kendall vond White Privilege II een veilige en egocentrische zet die geen oplossingen biedt voor de problemen van Afro-Amerikanen. Schrijver en mediapersoonlijkheid JasFly liet weten dat ze het gedeelte waarin een blanke man het begrip ‘privilege’ uitlegt aan blanken maar voorspelbaar vindt, en activist DeRay McKesson vraagt zich af of het nummer écht iets nieuws bijdraagt. “Misschien niet,” zegt hij, “maar ik zal nooit accepteren dat mensen op andere gedachten willen brengen niet ontwrichtend is.”

Anderen reageerden juist met humor. VICE’s eigen Mitchell Sunderland bijvoorbeeld: “Niets zegt meer ‘white privilege’ dan Macklemore die er een nummer van negen minuten over maakt.” Schrijver en podcaster Jensen Karp zei: “Macklemore’s review van de film Crash is nogal intens.” Het zegt veel over de nare smaak die een hoop mensen overhouden aan de gigantische en makkelijk verteerbare hits van Macklemore, en bijvoorbeeld over zijn betuttelende sms naar Kendrick Lamar die hij later publiceerde, waarin Macklemore zich excuseerde voor het feit dat zijn album beter scoorde bij de Grammy’s dan good kid, m.A.A.d City; voor sommigen genoeg reden om White Privilege II direct af te wimpelen. We hebben genoeg redenen dus om Macklemore’s intenties te betwijfelen, maar iedereen die zijn traject een beetje volgt, ziet dat hij de laatste tijd op zijn minst probeert om zijn kolossale bereik voor iets goeds te gebruiken.

De eerste tekenen van Macklemore’s nieuwe ik verschenen tijdens een interview in 2014 met Hot 97’s radiohost Ebro, want als iemand je kan aanzetten tot een gezonde dosis zelfreflectie is hij het wel. Daar bespraken het succes en de erkenning van blanke rappers versus die van donkere hiphopartiesten. Denk bijvoorbeeld aan 3FM – daar wordt volop Thrift Shop gedraaid, maar ze beginnen te huiveren als ze de naam Future horen komen. De comebacksingle van Macklemore en Ryan Lewis, Downtown, rekende af met die kritiek door old school hiphopveteranen als Kool Moe Dee, Melle Mel en Grandmaster Caz te eren, en voor het nummer Kevin werkte het duo samen met de soulzanger uit Texas, Leon Bridges, om het te hebben over farmaceutische afhankelijkheid en geestelijke instabiliteit.

Je krijgt het idee dat Macklemore zijn luchtige pop-radio-liedjes achter zich laat en weigert nog Thrift Shop of Can’t Hold Us-achtige hits te leveren, en dat hij zijn eigen bekendheid inzet om herrie te schoppen en juist de luisteraars die het zo nodig hebben een beetje op te voeden.

De argumenten waarmee White Privilege II wordt aangevallen – de muziek gaat ten onder aan de boodschap, nu een blanke man het erover heeft wordt er wel naar geluisterd, en het onderwerp wordt wel uitgelicht maar Macklemore komt niet met echte oplossingen – verdienen nader onderzoek. Met zijn negen minuten is het een nogal onhandig en log geheel, vooral het stuk in het midden waarin Macklemore doet alsof hij tegengehouden wordt voor een handtekening door een blanke moeder die op haar beurt hiphop compleet afbreekt en hem prijst als de Messias die hiphop uit de handen van het tuig kan redden, is nogal weerzinwekkend en ongemakkelijk om naar te luisteren. Misschien zou White Privilege II beter hebben gewerkt als documentaire dan als lied. De boodschap is misschien goedbedoeld, het lied zelf voelt als een bergetappe in de Tour de France – afzien geblazen.

Ook wordt WPII ervan beschuldigd dat het blanke introspectie belangrijker acht dan ‘zwarte kunst’, maar dat is een best wel vreemde aantijging. 2015 was een jaar waarin het ideologische debat heviger gevoerd werd dan ooit en waarin Kendricks album memorabel veel geld en prijzen opleverde, dus om dan te stellen dat het zorgwekkend is dat Macklemore de meest gehoorde stem was in het debat, is raar. Ook 2016 zal niet het jaar zijn waarin hij de discussie aanvoert, hij probeert alleen het onderwerp op plekken te krijgen waar Kendrick niet komt; het is goed en nodig om blanke bondgenoten te hebben. We willen iemand als Mac Miller die de betrokkenheid van blanke fans bij Black Lives Matter in twijfel trekt, mensen van verschillende achtergronden die bekrompen en burgerlijke tantes en neefjes wakker schudden en bewust maken van hun bevoorrechte positie.

Dat Macklemore zijn blanke bondgenoten oproept om te spreken over rassenongelijkheid, toont volgens critici de grootste zwakte aan van WPII. Geen woorden maar daden zijn belangrijk om echt verandering teweeg te brengen in een probleem dat al eeuwenoud is. Maar dat kan je dan weer over ieder protestlied zeggen; Kendricks The Blacker The Berry geeft je ook geen lijst met telefoonnummers van lokale politici. Goede protestmuziek zet de toon voor actie, geeft wat pep aan de stappen van de demonstrant en geeft energie aan een moment in de geschiedenis. En het lied zelf geeft misschien weinig oplossingen, maar op de website van WPII vind je contactgegevens van vier organisaties die voor verandering strijden op lokaal niveau, net als een lijst met activisten die aan het nummer hebben meegewerkt. Dat helpt wel degelijk.

Macklemore strijkt misschien (qua smaak) tegen de haren van veel mensen in, maar dat is vaak met een goede reden. Hoe White Privilege II muzikaal klinkt maakt geen zak uit, net als zijn persoonlijke intenties niet belangrijk zijn, of het feit dat hij geld en awards verdient met zijn boodschap – het gaat erom dat zijn fans de boodschap binnenkrijgen en begrijpen. Verandering gebeurt niet zomaar en het vergt geduld en begrip.

WPII op zich is zeker niet genoeg, maar het alternatief, met rappers als Iggy Azalea die duidelijk geen idee hebben als het over racismekwesties gaat en zwarte kunst in een zwarte context houden zonder het te hebben over de pijn en het verdriet die hier bij hoort, dat is pas echt een slecht idee. Beter White Privilege II dan Thrift Shop II, me dunkt.

Doe eens iets waar je geen spijt van zult krijgen, like Noisey Nederland.