FYI.

This story is over 5 years old.

Muziek

Hoe de Iraakse metalband Dark Phantom tegen religieuze onderdrukking vecht

Dark Phantom laat zich niet stoppen door doodsbedreigingen.

De heavy metalband Dark Phantom zit middenin het derde nummer van hun set als de stroom uitvalt. Ze spelen in de Iraakse stad Kirkuk, en het liedje wat ze spelen is het titelnummer van hun debuutalbum Nation of Dogs. Zanger Mir Shamal gaat net lekker los over corruptie als de muziek stopt en het licht uitgaat.

Er is genoeg olie in Kirkuk om de economie draaiende te houden, maar de leiders van de stad kunnen niet eens het licht aanhouden. “Nation of shit!” schreeuwt iemand. De stad is pikkedonker. De laatste keer dat Dark Phantom optrad, kregen ze doodsbedreigingen van islamitische extremisten, die de band zagen als duivelsaanbidders. In 2011 trad de band voor het laatst op in de stad. Het lijkt wel alsof het opstandige optreden expres wordt afgekapt.

Advertentie

Voor het optreden, legt de band uit hoe belangrijk dit optreden is. Terwijl ze pizza’s eten, loopt de zaal langzaam vol. In het net geopende culturele centrum drinken mensen fruitsapjes in plaats van bier of shotjes Jägermeister.

Murad Khalid vormde Dark Phantom in 2007, maar zijn obsessie met metal begon eerder. Met zijn tatoeages en een zwarte sik, is hij een opvallende verschijning. Vooral bij het benzinestation waar hij werkt. In 2003 was hij nog gewoon een Turkmeen die de chaos in zijn land probeerde te begrijpen. “Er waren geen wetten en geen Iraakse troepen in dat jaar. Alleen Amerikaanse soldaten,” herinnert hij zich. “Er was geweld, er vielen bommen.” De bom die afging vlakbij zijn school en ervoor zorgde dat zijn lerares overleed staat nog steeds in zijn geheugen gegrift. “Ik was in shock, het was echt verschrikkelijk.”

Toen een vriend hem een gebrande cd van Metallica gaf, raakte de muziek hem zoals geen ander genre deed. “Ze zongen over oorlog, over onze situatie.” Hij begon zelf gitaar te spelen, en vond een uitlaatklep voor zijn frustraties. “Met metal kan ik mijn situatie uitleggen. Dat kan ik niet met volksmuziek, dat gaat alleen over liefde. Er is hier geen liefde, er is alleen maar oorlog.”

In 2011 speelde de band, toen nog in een andere bezetting, een concert in Kirkuk. Zo’n driehonderd jongeren waren aanwezig en de band speelde een goede show. Een paar dagen later kregen religieuze figuren lucht van het optreden, en imams in de moskee kwamen in opstand tegen de band. Ze zeiden: “Satan is in onze stad,” herinnert Khalid zich.

Advertentie

Er kwamen doodsbedreigingen van islamitische extremisten, die de band zagen als duivelsaanbidders. “Ze stuurden berichtjes op Facebook, ze zeiden dat onze muziek verboden was in onze religie, en dat ze ons zouden vermoorden als we ermee door zouden gaan,” zegt Khalid.

De bandleden sloten hun facebookprofielen en haalden hun muziek van YouTube af. Ze gingen wel gewoon verder met oefenen en afgelopen jaar namen ze een album op in het huis van Khalids moeder. Toen besloten de jongens dat het tijd was om weer op te treden voor publiek.

Ondanks dat er op een paar kilometer van de stad een oorlog werd gevochten tegen ISIS, is Kirkuk vandaag de dag veiliger dan het in jaren was. In de zomer van 2014, terwijl ISIS bijna een derde van Irak bezette, was Kirkuk in handen van de Koerdische Peshmerga. De Iraakse veiligheidsdiensten vluchtten wanhopig. Sindsdien zijn de bombardementen, een dagelijks fenomeen in de afgelopen tien jaar, drastisch afgenomen. Sommigen hopen nu, met de Koerden aan de macht, het normale leven eindelijk terugkeert in de stad.

“We besloten dat we moesten optreden,” zegt Khalid. “Het is onze stad. We nemen het risico.”

De bandleden eten hun pizza’s op, behalve gitarist Rebeen Hasem, die afgeleid lijkt. Zijn zwangere vrouw staat op het punt om te bevallen. “Doe je telefoon weg, we hebben een optreden!”, grapt Khalid terwijl ze naar het podium lopen.

Dan valt de stroom uit. Drummer Mahmoud Qasim slaat nog eens op zijn bekkens, terwijl de band zich afvraagt wat ze moeten doen. Dan slaat de generator buiten aan, en kan de band verder met hun set.

Advertentie

Een paar metalheads staan driftig te headbangen, maar het merendeel van het publiek kijkt met een verbijsterde blik. Het is geen undergroundfeestje, de lokale media is aanwezig om het spektakel te aanschouwen, en in plaats van een moshpit, staan er een paar cameramensen te filmen voor het podium.

Twee jongemannen, die zichzelf Mohamed Slash en Omar Sleepwalker noemen, zijn fans. Ze kennen de teksten van de liedjes. Zowel van het eigen werk van Dark Phantom, als van de covers van Metallica en Godsmack die ze spelen. “Ze hebben het over de echte wereld, over wat er gebeurt,” zegt een enthousiaste Mohamed. Ze verliezen zichzelf een paar uur in de muziek, een welkom alternatief voor jongens die ervan dromen om te ontsnappen uit de realiteit. “We zijn niet vrij,” zegt hij. “We worden omsingeld door religieuze gasten en zelfzuchtige politici. We kunnen niet zomaar doen wat we willen. We willen weg uit dit land, maar we weten niet of we überhaupt de stad kunnen verlaten.”

Een optreden van een bandje is zo bijzonder in Kirkuk, dat er zelfs mensen op af komen die helemaal niet van metal houden. De boodschap van verzet van Dark Phantom wordt door ten minste een deel van het publiek omarmd. “Ik ben geen fan van deze muziek, maar ik kwam om de jongens te steunen,” zegt Yadgar Qabany, een veiligheidsmedewerker van een internationaal oliebedrijf. “Als er geen steun is, groeit het ook niet. Ik kijk uit naar meer van dit soort evenementen in Kirkuk.”

Advertentie

De manager van het café, de 27-jarige Rokan Jaff, zegt dat dit concert een van de eerste liveoptredens in jaren is. Het café opende zes weken eerder, en heeft als missie het promoten van cultuur in de stad en om ervoor te zorgen dat het leven weer normaal wordt. “ISIS heeft een grote impact op de veligheid en het sociale leven van de mensen hier en in de rest van Irak. Maar we laten ons sociale leven er niet door stilleggen,” zegt hij. “Dit is een teken van onze volharding.”

Kawa Hama Amen, een 56-jarige verkoper uit de nabijgelegen Koerdische stad Sulaymaniyah, kwam enkel voor de nieuwigheid van een liveoptreden. “Het is een teken dat er meer veiligheid is,” zegt hij. “Als het veiliger wordt, is dat goed voor muziek en kunst. Al hou ik zelf meer van traditionele muziek.”

Voor Dana Nawzad Mahmoud, een 24-jarige vertaler en docent, met een lange, zwarte baard, is het meer dan een avondje vermaak. “Metal heeft mijn kijk op de wereld veranderd,” zegt hij, en Dark Phantom heeft hem geïnspireerd. “Mijn doel is nu om ook een band te beginnen.”

Fotograaf Cengiz Yar maakte foto’s bij het evenement. Bekijk ze hieronder.