Marc van der Holst is zowaar gelukkig en best trots op zijn The Avonden-album

Marc van der Holst is striptekenaar, muzikant, dichter, cultfiguur. Hij speelde in tig bands, waaronder Hospital Bombers en Spilt Milk. Na een langdurige sombere bui gaat het sinds oktober vorig jaar weer goed met hem. Hij is zowaar gelukkig met (en zelfs best wel trots op) zijn nieuwe The Avonden-album, Nachtschade. De zeventien liedjes schreef hij eind vorig jaar binnen een week. We spraken af in de rookruimte van Dranklokaal De WW in Leiden. Het werd een mooi (puur? echt?) gesprek, al zeg ik het zelf.

Noisey: Zeventien liedjes in een week, dat is best veel.
Marc: Ik wil er niet mystiek over doen, maar het was een rare ervaring. De liedjes werden in mijn schoot geworpen, ik was een soort doorgeefluik. Ik weet niet hoe het kan. Er gaan maanden voorbij dat ik niet schrijf, dat ik er niet bij kan. Misschien heb ik gewoon geen discipline. Ik wilde alles thuis opnemen, heel lo-fi, maar daar bleek ik niet goed genoeg voor. Toen kwam ik iemand tegen uit mijn grungetijd, die hier in Leiden een studiootje heeft. Daar heb ik een weekend lang tien uur per dag in een isoleercel gezeten. Alle nummers heb ik tien keer ingespeeld. Dat was best heftig. Van elk liedje heb ik de beste take gekozen. Alles is live gedaan. Daar ben ik best trots op.

En nu?
Ik vind het moeilijk om pretenties te hebben. Ik heb de neiging alles te relativeren. Bij deze liedjes voelde ik me daar ongemakkelijk bij. Ze voelen echt als een geschenk. Het zijn geen grapjes. In principe heb ik enkel artistieke ambities, maar ik wil deze keer mijn best doen om het aan zoveel mogelijk mensen te laten horen. Ik geloof echt dat dit leuk is om naar te luisteren. Degenen die het gehoord hebben vinden het mooi en grappig en soms zelfs ontroerend. Dat laatste vind ik het makke, het ontroert mezelf niet vaak genoeg. Dat komt misschien door het intense inspelen.

Heeft het ermee te maken dat je tegenwoordig in het Nederlands schrijft?
Het woord bramenjam zou ik in het Engels niet snel gebruiken. In het Nederlands ben je je bewuster van kleine nuances. Het is alsof ik in het Engels met duplo zat te spelen en nu met technisch lego enorme racewagens bouw. Nou ja, kleine racewagentjes die anderhalve minuut kunnen rijden.

Wel lekker dat je je er niet voor schaamt.
Het is nog niet wat het kán zijn, maar het is een stuk beter. Ik vond Spilt Milk een goede band, op mezelf na. Bij de eerste plaat van The Avonden was het proces goed, de band was goed, maar als ik mijn zang hoor, denk ik: holy shit, zijn dat de Tröckener Kecks? Het was zoeken; hoe moet je in godsnaam in het Nederlands zingen? Niet als Herman van Veen. Ook niet als Rick de Leeuw.

Als wie wel?
Met wijlen Corno [Zwetsloot, spil in de Nederlandse underground, overleed in 2014] heb ik het daar veel over gehad. Ik mis hem verschrikkelijk. Sorry, ik huil nogal snel. Corno zei: ‘Ik wil horen dat jij het bent.’ Ik wilde juist alles behalve mezelf horen. Het duurt lang voor je je eigen stem accepteert. Nu is het gewoon wat het is. Ik denk niet dat iedereen ervan houdt.

Had je met Hospital Bombers moeite om naar buiten te treden? En met je strip Spekkie Big? Dat waren toch geen dingen om je voor te schamen?
Ik heb mijzelf altijd een echt slechte drummer gevonden. Dat meen ik echt, het is geen valse bescheidenheid. Ik ben blij dat ik gestopt ben. Mijn inbreng als liedjesschrijver bij Hospital Bombers vond ik wel behoorlijk goed. De teksten zijn grappig, soms bijna ontroerend. Spekkie Big vond ik alleen de eerste twee jaar goed. Ik heb zeventien jaar alleen maar kutstrips gemaakt. Pas het laatste jaar vind ik het weer leuk. Ik hoor vaak dat ik niet erg mijn best doe om mezelf te verkopen. Er zit wat in. Ik ben niet erg succesvol, zoals je weet.

Wel erg bescheiden. Dat heeft met elkaar te maken. Je had meer succes kunnen hebben als je er harder aan had getrokken.
Dat had ik ook gedaan als ik het goed had gevonden. Ik weet wat goed is. Ik lees goede boeken. Ik luister goede muziek. Ik ga niet meer iets uitbrengen wat ik zelf slecht vind.

Dat heb je wel gedaan?
Ja. Of ik dacht dat het goed was en kwam er later achter dat het niet zo was. Bij het tekenen ben ik op het punt gekomen dat ik zoveel mogelijk plezier wil hebben. Dat is precies hoe het werkt als je begint. Dat je voornamelijk speelt. Ik weet niet wat dit met The Avonden te maken heeft.

Als ik een parallel mag trekken: je bent als muzikant begonnen met aankloten en lol maken, daarna in steeds professionelere bands terechtgekomen en nu ben je terug bij speels en puur.
Lou Barlow schrijft mooie liedjes. Er zitten fouten in, maar het is wel… echt is een stom woord. Puur? Ik vind dat geen goede verklaring. Waarom zou Barlow puurder of echter zijn dan iets dat perfect is opgenomen? De muziek die je nu hoort [een of ander 3FM’ig gitaarbandje] is niet echt. Dit is productie. Dat heeft ook een plek, maar niet een plek waar ik graag ben. Mijn bandjes hadden de neiging om alles strak te trekken. Ik was daarin een grote hindernis, omdat ik niet goed ben.

Weet je waar jij goed in bent? In jezelf downplayen.
Vind ik niet.

Ik heb sterk het idee dat jij jezelf lager aanslaat dan dat anderen dat doen.
Ik ben het niet met ze eens. Ik probeer eerlijk te zijn.

Susanne Linssen van Hospital Bombers zegt dat ze jou een goede drummer vindt. Geloof je dat?
Hmm, jawel. Maar het is niet zo. Het moet haar toch opgevallen zijn dat het best moeilijk was om die laatste plaat af te maken. En dat lag niet aan de zanger. Ik heb doorzettingsvermogen gehad, wat me achteraf verbaast. Ik wilde dit kennelijk heel graag.

En eindelijk naar volle tevredenheid. Je kunt het toch!
De teksten op Nachtschade vind ik geweldig, bijna allemaal. Maar ik ben niet degene die ze geschreven heeft; zo voelt het gewoon echt niet. Dus ik kan wel zeggen: ik ben heel goed in teksten schrijven, en dat zeg ik ook wel eens, maar zo is het niet. Het is mystiek, alles viel zo makkelijk op zijn plaats, binnen een kwartier. In teksten van twintig regels zitten ontzettend veel dingen: binnenrijm, beeldrijm. Het voelde alsof het gedicteerd werd. Ik moet erkennen dat het, terwijl ik dit zeg, voelt alsof ik mezelf nogal belangrijk maak. Dus er zit wel iets van waarheid in dat ik het moeilijk vind om mezelf te prijzen. Maar ik ben toch voornamelijk iemand die veel rookt en drinkt en een vriendin heeft en daarmee naar musea gaat.

Jij hebt ooit de ambitie gehad om muziekjournalist te worden. Je schreef een vernietigende recensie over Kyteman. Die deed veel stof opwaaien. Waarom heb je daar nooit een gevolg aan gegeven?
Ik wil die negativiteit niet meer. In de huiskamer is het prima, maar niet publiekelijk. Dat is best moeilijk. Ik vind alles kutter worden, overal en altijd. Het heeft weinig zin om erover te schreeuwen. Ik voel me geen deel uitmaken van de maatschappij. Niet dat ik een bohemien ben, maar door die episodes van somberheid voel ik me niet meer verbonden met de wereld. Dat komt ook doordat alles stom is. Ik vind dat de wereld de weg kwijt is. Er is iets goed mis.

Heb je het over oorlog, ongelijkheid, kapitalisme, honger? Of over slechte muziek en Albert Heijn?
Wat kan ik ervan vinden dat mensen oorlog voeren? Ik weet er te weinig van. Ik denk dat het te maken heeft met een ongelijkheid die opgelost moet worden. Het is belachelijk dat wij hier ontspannen zitten, terwijl ze in andere landen… moeilijker zitten. Staan. Hangen aan touwen. Nee, ik bedoel wat mensen hier met hun leven doen. Dat ik nu zo serieus ben met die muziekjes heeft een reden. Ik ben mijn leven twee, drie keer echt kwijt geweest. Als je terug komt denk je, wat vind je het belangrijkste, het leukste? Muziek dus. Wat betreft die andere mensen: ik kan het niet goed inschatten. Waarschijnlijk zijn ze gewoon gelukkig. Het klink arrogant, maar hun bestaan lijkt me zo leeg. Je moet dit herkennen. Jij schrijft. Dan gebeuren er toch voortdurend kleine wondertjes? Als je dat mist… het verrijkt toch je leven?

Anderen verrijken hun leven door een nieuwe jas kopen.
Tv-kijken, winkelen, dat ken ik allemaal. Het is niet hetzelfde. Echt niet. Ik vermoed dat kinderen een verrijking kunnen zijn, dat dat genoeg is. Het grootbrengen, die liefde. Ja, dat is denk ik vergelijkbaar.

Maar een nieuwe auto?
Toen ik nog geld had, heb ik veel gekocht. Platen, boeken, ook wel eens kleren en zo. De inhoud van die platen en boeken is wat waard, maar het object zelf niet. Misschien ligt het aan mij, ben ik niet geschikt voor het winkelvak. Als ik iets gekocht had voelde ik me vijf minuten blij en daarna alsof ik was misbruikt door mezelf.

Vind je het leuk om over jezelf te praten?
Ik vind het een uitdaging. Ik ben bang om het terug te lezen. Het is een goede impuls om er gestructureerder over na te denken. Vroeger was ik jolig, loog ik in interviews. Ik ben serieuzer geworden, maar ik ben niet erudiet genoeg om het over te brengen. Ik kan slechts een beetje stotteren richting iets waarvan ik denk dat ik het misschien bedoel.

Ik had stiekem verwacht dat je flink wat boude uitspraken zou doen. Dat dit interview goed zou scoren omdat jij alles en iedereen tegen het hoofd zou stoten. Het spreekt voor je dat we daar niet geweest zijn.
Tja, sensatiezucht. Ik kan niet verklaren waarom het bestaat. Waarom is het leuk om voor de honderdste keer te lezen over iemand die met duizend vrouwen naar bed is geweest? Ik zou er zelf ook op klikken. Maar wat is verder jouw doel van dit interview?

Ik vind jou een interessant persoon en muzikant. Het was nodig om dat eens op te schrijven. Uit liefde voor mijn vak, voor de muziek en voor de kunst. Klinkt dat vies?
Niet vies, wel pretentieus. Dat zou niet vies moeten zijn. We moeten leren meer te pretenderen.

Nachtschade komt op 17 juni uit via Subroutine. Zondagmiddag 19 juni houdt hij zijn releasefeest in Amsterdam in De Ruimte.