Santeria is de nieuwe lievelingsreligie van Cuba

Santeria, een religie waarin heiligverklaarden worden aanbeden, wordt steeds populairder in Cuba. De religie ontstond in de Afrikaanse slavengemeenschappen die zich ophielden op de achttiende-eeuwse suikerplantages van het eiland. De religieuze overtuigingen van de ontvoerde slaven, die voornamelijk afkomstig waren van de Yorubastam uit Nigeria, werden vermengd met elementen van het door de Spanjaarden opgelegde katholicisme. Santeria is als religie lang een goed bewaard geheim gebleven, waardoor het de onderdrukking van zowel slavenmeesters als de imperialistische regering overleefde en ondanks de religieuze intolerantie van Castro’s regime overeind bleef.

De religie dankt haar eeuwenlange voortbestaan aan de orale traditie: van generatie op generatie werden de geheimen van santeria doorverteld en bewaard. Nu vrijheid van religie ook in Cuba een feit is, is santeria in de openbaarheid gekomen en lijkt het in populariteit toe te nemen.

In het begin werd santeria alleen door slaven beoefend: de koloniale christelijke god en de katholieke heiligen werden afgewezen door volgelingen van santeria. In het kleine dorpje Palmira verzamelden de Cubaanse slaven zich wekelijks om de goden van Oloddumare te aanbidden. Ook de Orisha’s, de semi-goddelijke wezens via wie  men dacht met een hogere god te kunnen communiceren, werden er aanbeden.

Deze Orisha’s vertegenwoordigen ieder een eigen aspect van het menselijk bestaan. Ochun is bijvoorbeeld de Orisha van de romantische liefde en geldzaken, terwijl Oggun geassocieerd wordt met oorlog. Chango vertegenwoordigt passie en viriliteit, en Babalu Aye concentreert zich op helende vermogens. Aan elke Orisha is een speciale dag toebedeeld, waarop de Orisha in kwestie wordt opgeroepen en vereerd met muziek, dans en ceremoniële voorstellingen. Offers bestaan voornamelijk uit eten, rum en dierenbloed.

Terwijl de religie zich ontwikkelde, werd iedere Orisha steeds meer geassocieerd met een specifieke christelijke heilige. Yoruban Chango is bijvoorbeeld nu veranderd in de christelijke heilige Santa Barbara. Deze vorm van aanbidding laat zien dat de aanhangers van santeria inmiddels geloven in zowel de Orishas als de katholieke heiligen. Door deze vermenging van geloofsovertuigingen is een hybride religie ontstaan.

Net zoals de vele andere mengelmoesreligies die in Latijns Amerika voorkomen, biedt santeria een manier voor de moderne Cubaan om een verscheurd verleden achter zich te laten. Na een eeuwenlang ondergronds bestaan wordt santeria steeds meer door mensen uit alle lagen van de samenleving in het openbaar beoefend. Santeria vertegenwoordigt een gedeelde identiteit en is als dynamische vorm van aanbidding typisch Cubaans cultureel erfgoed.  

@philclarkehill

Santeria werd groot in de sociale centra die Cabildos genoemd worden. Deze Cabildo is een van de oudsten in Cuba en staat in het dorpje Palmira, waarvan gezegd wordt dat santeria er is ontstaan.

Het grootste religieuze evenement in Cuba is de bedevaartstocht van San Lazaro. Op 17 december komen mensen uit het hele land hierheen om te bidden voor hun gezondheid of om te worden genezen. Velen van hen doen er alles voor om hun toewijding te tonen, zoals deze man die zo’n vijftien kilometer lang een betonnen standbeeld op zijn rug droeg.

Santeria wordt al eeuwenlang in Cuba beoefend, vanaf het moment dat de eerste slaven uit Nigeria in Cuba aankwamen. Veel Cubanen, waaronder Cubanen die niet praktiseren, raadplegen de Santeros over dingen die in hun leven gaande zijn.

De ceremonie van San Lazaro in de El Rinconkerk duurt de hele nacht, waarbij duizenden mensen iets offeren of om hulp van San Lazaro vragen.

Santeria wordt niet officieel als religie erkend door de staat, en heeft geen officiële kerken. De ceremoniën worden uitgevoerd in de huizen van de Santero’s, waarbij bepaalde dingen of dieren zoals deze duif worden opgehangen bij wijze van geluksvoorwerp.

Kruidendrankjes worden gebruikt om de mensen die deelnemen aan de ceremonie te reinigen, en rum wordt gebruikt om mensen te zegenen.

Het offeren van dieren is onderdeel van de rituelen. Voordat het dier geofferd wordt, geven de deelnemers het dier aan elkaar door: men gelooft dat dit negatieve energie weghaalt. Ook muziek neemt een belangrijke rol in bij de rituelen: de Orisha’s worden met trommels en chants opgeroepen.

Een Babalawo, een man die het hoogste initiatielevel van Santeria heeft bereikt, zegent mensen met ceremonieel maïspoeder.

De Santeros geloven dat bloedrituelen noodzakelijk zijn om de negatieve energie en geesten van de betrokkenen weg te halen. Onderdelen van de ceremonie worden uitgevoerd door een Babalawo.

Deze standbeeldjes van klei worden Ellegua’s genoemd. Volgelingen van Santeria ontvangen zo’n beeldje als ze een van de initiaties hebben voltooid.