FYI.

This story is over 5 years old.

afvallen

Ik probeerde van mijn extra winterkilo’s af te komen door enorm veel kou te lijden

Is het slim om voor ieder bord dat je met kerst extra opschept de thermostaat een graadje lager te zetten?
Hand drukt op knop van thermostaat tegen een gele wand
ryasick/Getty Images

De gemiddelde volwassene is aan het begin van de herfst qua gewicht op zijn lichtst. Hierna stijgt het gewicht langzaam maar zeker richting de kerstperiode, en piekt rond nieuwjaarsdag. De tien daaropvolgende maanden neemt het gewicht weer af. Maar de meesten van ons krijgen er toch elk jaar een (halve) kilo bij ten opzichte van het jaar ervoor. Volgens Amerikaans onderzoek komt de gemiddelde vrouw zo’n 12 kilo aan vanaf hun begin twintiger jaren tot middelbare leeftijd, en de gemiddelde man zo’n 9,5 kilo.

Advertentie

Ik moet er wel bij vertellen dat deze data is verzameld van deelnemers die weten dat hun gewicht wordt bijgehouden. In het eerste onderzoek stapten vrijwilligers twaalf maanden lang op een weegschaal. Het tweede onderzoek is een combinatie van meerdere onderzoeken vanuit de Harvard School of Public Health. De deelnemers verschaffen regelmatig updates naar de onderzoekers — en deze deelnemers zijn trouwens allemaal artsen en verplegers.

Als een groep gezondheidsprofessionals die op de hoogte zijn van het feit dat hun gewicht wordt bespioneerd het niet eens lukt om de jaarlijkse extra kilo’s te vermijden, dan heeft de rest van ons al helemaal kansloos, toch? Nee, integendeel zelfs.

Bij mij gaat dit hele proces de laatste vijf jaar precies andersom. Ik verlies een paar kilo elke winter, meestal vanaf begin december, en ik kom weer wat aan tijdens de lente en zomer. Ik ben meestal het zwaarst in de herfst, terwijl de meeste mensen op hun lichtst zijn. Mijn theorie hiervoor: Ik zet mijn thermostaat niet hoger dan 18 graden gedurende de winter.

Ik begon dit experiment begin 2012 toen ik een onderzoek tegenkwam getiteld “ Putative Contributors to the Secular Increase in Obesity: Exploring the Roads Less Traveled.” Je bent vast jaloers op mijn literaire materiaal. In dit onderzoek werd het volgende feitje verteld: In 1923 werd het gemiddelde Amerikaanse huis ‘s winters verwarmd tot slechtst 17,7 graden. In 1986 was dit gemiddelde opgelopen tot 24,4 graden.

Advertentie

"Ik was slechts lichtelijk oncomfortabel, en de kilo’s vlogen eraf."

Doordat we met gemak ons huis of kantoor zomers warm kunnen maken in de winter, verbrandt ons lichaam niet alle energie dat het normaal in de winter wel zou doen om ons warm te houden. Ik kan het niet bewijzen, maar ik denk dat het logisch is dat we hierdoor langzaam maar zeker ieder jaar wat extra kilo’s aankomen. Als we het toelieten om weer wat vaker kou te lijden, dan zouden we meer calorieën verbranden en afvallen. Of op zijn minst compenseren voor al het extra eten tijdens de feestdagen.

De correlatie tussen koude temperatuur en gewichtsverlies is niets nieuws; er is al vaker over geschreven, voornamelijk over het effect van ijsbaden. Maar als ik dit soort verhalen had gelezen vóór ik aan mijn eigen experiment was begonnen, had ik gedacht dat ik in een iglo zou moeten gaan wonen, met mijn lichaam ingewikkeld in ijspacks om daadwerkelijk genoeg af te vallen, en dan was ik er waarschijnlijk nooit aan begonnen. Ik ben liever een paar kilo zwaarder dan compleet miserabel. Maar alles wat ik deed was de thermostaat wat lager zetten. Ik was slechts lichtelijk oncomfortabel, en de kilo’s vlogen eraf.

Voedingsdeskundigen zijn sceptisch, wat ook begrijpelijk is. “Het zou plausibel zijn als we er meerdere factoren bij toevoegen,” vertelt Spencer Nadolsky, een specialist op het gebied van obesitasbehandelingen. “Maar ik betwijfel of temperatuur als enige factor relevant is.”

Advertentie

Dat dacht ik eerst ook. Het afvallen ging zo gemakkelijk en ik dacht eerst dat het gewoon door mijn dieet kwam. Ik was destijds een stuk aan het schrijven over het Paleo-dieet, en ik hield mij ook (grotendeels) aan de principes ervan. Ik vergat mezelf voorafgaand het project te wegen (ik had weinig vertrouwen erin), maar ik viel minstens vijf kilo af in een paar maanden tijd. Toen ik mijn winterkleding weer in de kast deed en mijn zomerse outfits tevoorschijn toverde, merkte ik dat mijn zwembroek van mijn heupen viel.

De daaropvolgende winter, was mijn dieet alles behalve Paleo, maar ik verloor in de wintermaanden weer alle kilo’s die ik in de lente en zomer was aangekomen. De winter erna gebeurde hetzelfde, en de winter daarna weer. Het was steeds maar een kilo of twee, maar de consistente timing ervan kon haast geen toeval zijn.

Om te begrijpen hoe dit alles precies werkt, moeten we het menselijk lichaam even als stapel brandhout met bewustzijn voorstellen. We bestaan voor drie delen uit water en voor twee delen uit brandstof, met een paar botten die alles bij elkaar houden. Er is flink wat brandstof nodig om ons levend te houden, en veel van dit brandstof wordt gebruikt om ons lichaamstemperatuur van om en nabij 37 graden op peil te houden. “Al onze metabolische processen verwarmen op de één of andere manier ons lichaam,” zegt Nadolsky.

Koude temperaturen zijn een potentieel gevaar voor onze thermoregulatie, en ons lichaam heeft verschillende manieren om het te overleven. Zo trekken de spieren onder de huid samen waardoor je kippenvel krijgt. Het doel hiervan is om de haartjes op de huid te verhogen, wat een isolerend effect heeft. We gaan ook rillen, wat betekent dat de spieren rondom de botten warmte genereren. Beide mechanismen fungeren als blokken hout die je op het vuur gooit om de kamer warm te houden.

Advertentie

“Het is niet schadelijk om een beetje oncomfortabel te zijn."

En uiteraard heeft ons lichaam ook flink wat interne ‘houtblokken’ als reserve. Zelfs een superdunne hardloper heeft genoeg lichaamsvet om meerdere dagen zonder voedsel te overleven. Als er weinig vet overblijft om te verbranden, gaat het lichaam over naar de proteïne dat opgeslagen wordt in de spieren en organen. Dit is natuurlijk niet ideaal; het is net alsof je uit noodzaak het laminaat van de vloer in de haard gooit. Het is veel beter om uit externe bronnen brandstof te halen, dit is ook de reden dat je meer honger hebt als het koud is. Maar zelfs dat heeft een voordeel: Meer brandstof eten betekent ook meer brandstof verbruiken, wat je energieflux verhoogt. Hogere energieflux zorgt ervoor dat je slank en gezond blijft.

Er gebeurt nog iets interessants terwijl je lichaam went aan de koude temperatuur: Zoals voedingsonderzoeker Kamal Patel in dit artikel uitlegt, verhoog je de voorraad bruin vet — een metabolisch-actieve weefsel dat erg effectief is in warmteopwekking. Dit staat in contrast met de andere vetten in het lichaam die gemaakt zijn om brandstof op te slaan. Koud weer activeert bruine vetten, en koud weer overleven leidt tot meer aanmaak van bruine vetten in het lichaam. En je hoeft niet daadwerkelijk te rillen van de kou om de vruchten te plukken van lage temperaturen: Dankzij een fenomeen genaamd ‘non-shivering thermogenesis’ kun je de voordelen van rillen opdoen zonder daadwerkelijk ellendig te rillen van de kou.

Advertentie

Nu komen we bij de kleine lettertjes: Ik kon alleen mijn experiment succesvol uitvoeren omdat ik vanuit huis werk, waar ik zelf de macht heb over mijn thermostaat. Als ik wel eens bij iemand op kantoor ben of in een hotel overnacht, schrik ik van hoe warm het daar is in de winter en hoe verschrikkelijk koud het is in de zomer. (Ik was recent op reis naar Zuid-Californië en de lobby van het hotel was zo koud dat ik lange mouwen moest dragen, terwijl het buiten 32 graden was.) En zelfs voor mensen die wél de temperatuur van hun omgeving kunnen bepalen, zullen de effecten van de temperatuur en de blootstelling hieraan per persoon verschillen — net zoals alle andere aspecten van ons metabolisme. Volgens sommige onderzoeken hebben slanke mensen een sterkere thermoregulatie dan mensen met overgewicht of obesitas.

Maar, zoals Patel aangeeft, is het onderzoek hiernaar nog in een zodanig vroeg stadium dat we eigenlijk geen idee hebben wat de norm is. De paar lange experimenten die zijn uitgevoerd zijn anekdotisch, en bij de korte onderzoeken werd er naar (te) veel verschillende temperaturen gekeken. Dus hoewel het achterliggende idee in theorie heel logisch klinkt, weet niemand precies hoe het voor ieder individueel persoon precies werkt, of hoe lang.

Maar iedereen is het wel eens dat aankomen tijdens je volwassen jaren, zelfs al is het maar een kilo of twee per jaar, wel degelijk consequenties heeft. Hoe meer je aankomt, en hoe langer je dat gewicht vasthoudt, hoe hoger het risico op diabetes, hartkwalen en andere narigheid wordt.

En zeg nou zelf, als je die jaarlijkse kilo's erbij kunt voorkomen door je thermostaat ergens tussen standje ‘barbecue’ en ‘Jack Nicholson in de Shining’ te zetten, dan is dat al een overwinning. Of, zoals Nadolsky zegt: “Het is niet schadelijk om een beetje oncomfortabel te zijn. Misschien bespaar je zelfs wat geld. Maar verwacht geen wonderen.”

Volg ons op Facebook voor meer gezondheidsverhalen en advies voor onvolmaakte mensen.