Er is een gigantisch, mysterieus gat ontstaan in Antarctica

Een gat meer dan twee keer zo groot als Nederland is ontstaan in Antarctica, en wetenschappers weten niet goed wat er aan de hand is.

Het gigantische, mysterieuze gat is "zeer opmerkelijk," zegt Kent Moore, hoogleraar atmosferische fysica aan de Universiteit van Toronto. "Het ziet eruit alsof er zojuist een gat in het ijs is geslagen."

Gebieden van open water die omringd zijn door zee-ijs, zoals deze, staan bekend als polinia's. Ze vormen zich in de kustgebieden van Antarctica, vertelt Moore aan de telefoon. Wat hier wel vreemd is, is dat deze polinia zich "diep in het ijspakket bevindt," zegt hij. Het moet ontstaan zijn door andere processen die we nog niet begrijpen.

"Het bevindt zich honderden kilometers van de ijsrand. Als we geen satelliet hadden gehad, zouden we nooit hebben geweten dat het er zat." Dit terwijl het gat op z'n hoogtepunt Op zijn hoogtepunt 80.000 vierkante kilometer omtrok.

In 1970 was er op dezelfde plek in de Wenddellzee een polinia volgens Moore, die nu samenwerkt met de Southern Ocean Carbon and Climate Observations and Modelling (SOCCOM)-groep, gevestigd aan de Princeton-universiteit, om te analyseren wat er aan de hand is. Toentertijd waren de observatiemiddelen van de wetenschappers lang niet zo goed, dus dat gat bleef grotendeels onbestudeerd. Toen ging het veertig jaar weg, tot vorig jaar, toen het een paar weken openbleef. En nu is het weer terug.

"Het is nu het tweede jaar op een rij dat het opengaat, nadat het veertig jaar weg was," zegt Moore. (Het opende rond 9 september.) "We proberen nog steeds te achterhalen wat er aan de hand is."

Het is verleidelijk om dit rare gat te wijten aan klimaatverandering, die zoveel van de wereld vervormt, inclusief Antarctica. Maar Moore zegt dat die bewering te "voorbarig" is. Wetenschappers kunnen wel met zekerheid zeggen dat de polinia een grotere invloed op de oceanen zal hebben.

"Zodra het zee-ijs smelt, heb je een enorm temperatuurcontrast tussen de oceaan en de atmosfeer," legt Moore uit. "Dat kan convectie veroorzaken." Compacter, kouder water zinkt naar de bodem van de oceaan, terwijl warmer water aan het oppervlak komt. "Als dat begint zou het de polinia open kunnen houden," zegt hij.

Moore en zijn medewetenschappers werken aan een nog niet gepubliceerd onderzoek, dat beoogt om deze vragen te beantwoorden, waarbij ze gebruikmaken van satellieten en diepzeerobots. "Vergeleken met veertig jaar geleden hebben we een ongelooflijke hoeveelheid data," zegt hij.

Antarctica ondergaat momenteel enorme veranderingen, en uitzoeken waarom het kan dat er ineens een gapend gat ontstaat zal een sleutel zijn tot het begrijpen van de grotere processen in het leven.