De man die kunst maakt van het bloed van lhbtq’ers

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Toen Jordan Eagles begin twintig was wilde hij bloed doneren, maar dat mocht niet. Hij werd geweigerd omdat de richtlijnen van de Food and Drug Administration (FDA), de Amerikaanse Voedsel- en Warenautoriteit, verboden om bloed af te nemen van mannen die na 1977 “ook maar één keer” seks hadden gehad met een andere man. Die richtlijnen werden pas in 2015 aangepast, wat inhield dat het laatste seksuele contact minstens twaalf maanden geleden mocht hebben plaatsgevonden. Die termijn geldt ook in Nederland.

“Ik was vrij pissig,” herinnert de inmiddels 41-jarige kunstenaar zich. “Ik griste gelijk mijn formulier terug. Die woede is me altijd bijgebleven. Het was vooral dat ‘maar één keer’ dat me tegen de borst stuitte.” Op dat moment was Eagles voor zijn kunst al aan het experimenteren met dierenbloed uit slachthuizen. Hij bewaarde het bloed in plexiglas en UV-hars, en maakte er fascinerende sculpturen van. Maar zijn woede over dit discriminerende beleid verdween niet zomaar, en sinds een paar jaar laat hij dat ook duidelijk merken in zijn werk.

In Blood Mirror bijvoorbeeld, een twee meter lang blok van UV-hars met menselijk bloed erin, van 59 homoseksuele, biseksuele en transgender mannen, verzameld onder medisch toezicht. Dit beeld wordt nu tentoongesteld in het Museum of the City of New York, als onderdeel van de tentoonstelling Germ City: Microbes and the Metropolis.

Een ander werk is Jesus, Christie’s. Dat bestaat uit een weergave van Salvator Mundi, het duurste kunstwerk dat ooit verkocht is, en kleine flesjes met het bloed van een hiv-positieve man. Daarmee zette hij de waarde van kunst letterlijk naast die van de gezondheidszorg.

Het zijn de eerste werken waarin Eagles gebruikmaakte van menselijk bloed. Maar in tegenstelling tot het werk van bijvoorbeeld Hermann Nitsch en Ron Athey, dat wat druipender is, laten die van Eagles zich kenmerken door een stiller, haast spiritueel karakter. Blood Mirror werd niet voor niets voor het eerst geëxposeerd in de Trinity Church in New York, waar het in 2015 stond opgesteld als een hedendaags relikwie.

In eerste instantie bestond Blood Mirror uit negen bloeddonaties, maar in 2015 besloot Eagles om dat getal flink op te schroeven. Hij vond namelijk dat, toen de Amerikaanse richtlijnen rondom bloeddonatie werden aangepast, deze alsnog voorbij waren gegaan aan de medische vooruitgang die inmiddels was geboekt. De hiv-preventiepil PrEP was al gewoon verkrijgbaar, en werd aanbevolen door het Centers for Disease Control and Prevention (CDC). “Dan spuug je dus recht in het gezicht van de wetenschap.”

Om hier aandacht voor te vragen, vroeg hij 49 mannen die PrEP gebruikten om een buisje bloed te doneren – zelf deed hij ook mee. Wederom onder begeleiding van medische professionals. Het resultaat voegde hij toe aan Blood Mirror, dat daardoor ook symbool kwam te staan voor waardevolle, maar ook verspilde bronnen.

Tussen deze donoren bevonden zich onder anderen Dr. Lawrence D. Mass (mede-oprichter van de non-profitorganisatie Gay Men’s Health Crisis), de openlijk homoseksuele priester John Moody en de Nigeriaanse lhbtq-activist Oliver Anene. In een korte video van filmmaker Leo Herrera, die ook in de Germ City te zien is, vertellen alle donateurs waarom ze het beleid van de FDA zo belachelijk vinden.

Zelf doet Eagles dat ook in zijn toelichting bij Blood Mirror. Daarin wijst hij op een onderzoek uit 2014, waarin verondersteld wordt dat als mannen die seks hebben met mannen gewoon hun bloed mogen doneren, de jaarlijkse hoeveelheid donorbloed in de Verenigde Staten waarschijnlijk met 2 tot 4 procent zou verhogen, waarmee meer dan een miljoen levens kunnen worden gered.

EEagles presenteerde Jesus, Christie’s een jaar nadat Salvator Mundi van Leonardo da Vinci voor een recordbedrag van 450,3 miljoen dollar werd geveild. De twaalf flesjes bloed – die symbool staan voor de twaalf celibataire maanden – zijn gevuld met het bloed van een anonieme man die een ondetecteerbare hoeveelheid hiv in zijn bloed heeft (wat betekent dat het ook niet overdraagbaar is).

“Dit werk gaat over hoe we onze prioriteiten kiezen,” zegt Eagles. “Er is een enorm bedrag voor Salvator Mundi neergelegd, maar tegelijkertijd krijgen mensen niet de behandeling die ze nodig hebben. Waarom bezuinigt de overheid op het bestrijden van hiv en aids, en wordt dat geld vervolgens gebruikt voor detentiecentra voor kinderen?”

Eagles is nog altijd bezig met het uitbreiden van zijn serie. In zijn nieuwere werk combineert hij flesjes bloed met beelden uit de popcultuur, zoals uit een ruim twintig jaar oud stripboek van de Hulk, die gevraagd wordt om zijn bloed te doneren en zo zijn doodzieke vriend te redden.

Het werk van Eagles is in principe te koop – de donoren hebben daar ook toestemming voor gegeven – en alle opbrengsten zullen geschonken worden aan een nog te bepalen liefdadigheidsinstelling. Over Jesus, Christie’s zegt hij te hopen dat het ooit door iemand met behoorlijk veel geld wordt gekocht. “En dat diegene het dan aan een museum schenkt dat goed voor het werk zorgt en het gebruikt om de dialoog te starten,” zegt hij. In een wereld waarin grote stappen in de wetenschap nog altijd weerstand ondervinden van hardnekkige vooroordelen, is dat een gesprek dat voorlopig nog niet is afgerond.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.