Ontmoet de man die de Indonesische jungle afspeurt naar een mythisch aapwezentje

De regenwouden van Indonesië kunnen behoorlijk eng zijn. De jungles zijn duizenden hectaren groot en zitten vol dingen die je kunnen opeten, of op z'n minst vergiftigen. Het is een plek waar malariamuggen rondvliegen, en waar mensenetende tijgers jagen op illegale houthakkers. Ook is het de plek waar 's nachts legendarische, mystieke beesten rondspoken.

Dat laatste - de mystieke wezens - is waar R. Dally Sandradiputra de wouden van Sumatra voor in blijft gaan. Dally, een schrijver uit Sungai Penuh (in de provincie Jambi) is in 2009 begonnen met een zoektocht naar de mythische orang pendek. Hij zoekt met name op de Kerinci Mountain, en het nationale park (in het midden van het eiland).

De orang pendek is een legende in Sumatra. Het is een rechtop lopend, aap-achtig figuur, die voor het eerst werd beschreven in 1800, door Nederlandse kolonialisten. Het wezen is een soort mini-bigfoot. En net zoals zijn grotere Noord-Amerikaanse verwanten, is de orang pendek al decennialang een obsessie voor cryptozoölogen.

Er bestaat zelfs vaag, trillend 'video-bewijs' van het wezen. Dat is waarschijnlijk fake. Maar onlangs verscheen er een nieuwe video, naar verluidt gemaakt door motorrijders in de provincie Aceh, die viral ging en breed werd uitgemeten in veel nationale media. In het filmpje komen de mannen een klein, gebogen, humanoïde figuur tegen. Het beestje houdt een speer vast, en begint zodra hij de motorrijders ziet als een gek te rennen.

Wat zien we hier? Iemand uit een of andere onontdekte stam die even een ommetje maakt? Een hoax? Een mythisch wezen? Het gekke aan dit filmpje is dat het, anders dan vrijwel alle andere verhalen, nog steeds niet officieel is ontmaskerd als totale hoax. Dus wie weet?

Volgens Indonesische wetenschappers is de orang pendek een grote grap, en zijn de pogingen van de cryptozoölogen die deze mythe proberen te bewijzen lachwekkend.

Toch twijfelt Dally er absoluut niet aan: de orang pendek bestaat. Zijn expedities door het regenwoud betaalt hij zelf. Tijdens die expedities spreekt hij inheemse volkeren en zoekt hij naar wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van de legende.

VICE: Waarom doe je zoveel moeite om de orang pendek te vinden?
Dally: Ik denk dat de Indonesische cryptozoölogie niet genoeg aandacht krijgt, ondanks het feit dat het allemaal ontzettend interessant is. Deze zoektocht naar de orang pendek is een manier om de legende bekender te maken onder de mensen. In de mondelinge geschiedenis wordt er al generaties lang, en in meerdere regio's, over het beest gesproken. En dan heb ik het nog niet eens over het bewijs dat we al hebben gevonden.

Wacht, het bewijs? Welk bewijs?
Mijn grootste vinding: voetafdrukken. In West-Sumatra verschillen de voetafdrukken weliswaar een beetje van andere die ik al had gevonden. Het verschil zit 'm in de grote teen. Die splitst niet zo laag als de andere orang pendek-voetafdrukken die we hebben gevonden.

Heeft een lokale bewoner je ooit verteld dat hij of zij er daadwerkelijk een heeft gezien?
In Kerinci is het wezen meerdere keren gespot. Op basis van wat lokale bewoners me hebben verteld, weet ik dat de orang pendek rechtop loopt, net als een mens. Je kan het dus een rechtop lopende aap noemen. Toen ik mensen uit de inheemse stammen interviewde, vertelden sommigen me dat ze ooit een orang pendek bij hun boerderij-hut in het oerwoud hadden gezien. Ze zeiden dat het wezen had ingebroken en hun eten had gestolen.

Kennen de inheemse volkeren de mythes over de orang pendek?
De mythes nemen allerlei vormen aan. Sommige stammen zeggen dat deze wezens vervloekt zijn, en verbannen naar het oerwoud. De verhalen zijn soms tegenstrijdig. De orang pendek is een cryptisch figuur. Maar de gelijkenissen zijn er ook: ze zijn altijd helemaal behaard en lopen rechtop.

Je zei dat niemand hier cryptozoölogie serieus neemt. Maar zijn er niet heel veel mythische figuren hier?
Volgens de Indonesische geschiedenis, is de orang pendek niet de enige. Er zijn zoveel andere volksverhalen die binnen het spectrum van de cryptozoölogie vallen. Tijdens een van mijn eerste onderzoeken, kon ik nog weinig informatie vinden over deze wezens. Maar ik kwam steeds meer informatie en verhalen tegen - met name van inheemse stammen - over deze andere cryptozoölogische dieren.

Zoals?
Volgens lokale verhalen zou er een cigau (een prehistorische tijger) moeten zijn, en ook een orang gadang, wat omschreven kan worden als de Indonesische variant van Bigfoot. In 2014 hoorde ik daar voor het eerst over. Ze zijn groter dan de orang pendek, mogelijk zo'n twee tot vier meter lang. Maar in beide gevallen gaat het om mensachtige wezens.

Wat vinden mensen van jouw expedities? Is er weleens iemand bang om met je mee te gaan op veldonderzoek?
Niet echt. Er is altijd wel iemand bij me als ik het oerwoud in ga. Maar er zijn ook zeker mensen die denken dat ik gek ben. Ooit tijdens een interview met een lokale televisiezender, werd een beller boos op me. Hij zei dat ik de boel in de maling zat te nemen.

Waarom denk je dat de orang pendek zo moeilijk te vinden is?
Misschien staan ze op uitsterven? Maar dat is slechts wat ik denk. Mijn ervaringen in de jungle hebben me geleerd dat de jungle er van buiten ongerept uitziet, maar van binnen al ernstig vernield is. Veel bomen zijn illegaal gekapt. Dus het zou daarmee te maken kunnen hebben. Maar andere factoren zouden ook mee kunnen spelen. Er is nog geen bewijs dat ze zijn uitgestorven. We hebben bijvoorbeeld nog geen fossielen ontdekt.

Wil je ooit stoppen met je zoektocht?
In ieder geval niet in de nabije toekomst. Ook als geld ooit een probleem wordt zal ik doorgaan. Omdat er in Sumatra gewoon nog zoveel is waar onderzoek naar gedaan kan worden. In een andere regio bestaat een cryptozoölogisch wezen dat siamang air heet. Dat is een soort water-aap. Er is nog zoveel te ontdekken op Sumatra. Ik denk dat we de plicht hebben om alles uit te zoeken. Dus ik ben zeker niet van plan om te stoppen.