10 vragen die je altijd al hebt willen stellen aan iemand met een angststoornis

Volgens onderzoekers van de Katholieke Universiteit van Leuven hebben tussen de 7 en 10% van de Belgen last van een angststoornis. Elisabeth* maakt deel uit van dat kleine stuk van de bevolking. Haar dagelijkse bestaan wordt gekaapt door angstaanvallen waarbij ze een marionet wordt van haar eigen gevoelens. Sommigen denken dat het maar aanstellerij is — maar laat het net dat soort reacties zijn die het moeilijkst te slikken zijn als je last hebt van angstaanvallen. Ik ging wat drinken met Elisabeth. We hadden het over haar aandoening en ze vertelde mij hoe ze de wereld ervaart waar ze elke dag doorheen moet.

VICE: Hoe ben je erachter gekomen dat je aan een angststoornis lijdt?
Elisabeth: Ik denk dat ik angstaanvallen ben beginnen krijgen toen ik 14, 15 jaar was, maar toen begreep ik niet wat ze waren. Na een tijdje werd het onleefbaar en ben ik me vragen beginnen stellen. Het openbaar vervoer nemen, naar de les gaan, mijn huis uit komen, met vrienden afspreken, dat werd allemaal onmogelijk voor mij. Ik sloot me meer en meer op. Bij elk ding dat ik moest doen, dacht ik aan wat ik zou doen als ik een aanval kreeg, vooral als er andere mensen in de buurt waren. Als ik een plaats binnen ging waar ik nooit eerder geweest was, keek ik altijd meteen waar de toiletten waren om zeker te zijn dat ik me ergens kon verschuilen als het misliep.

Weet je of er een specifieke oorzaak aan de basis ligt van je probleem?
Toen ik klein was, had ik elke nacht nachtmerries. Het werd op de lange duur ondraaglijk voor mijn moeder. Toen ik tien was, heb ik per ongeluk mijn overleden grootmoeder gezien toen ze nog niet ‘geprepareerd’ was. Daarna kon ik maandenlang niet alleen zijn. Ik beeldde me altijd in dat ik mijn oma zou tegenkomen en dat ze mij zou vermoorden.

Wat veroorzaakt bij jou angstaanvallen?
Dat is moeilijk te zeggen, want het kan elk moment gebeuren, zelfs als er niks speciaals gebeurt en alles goed gaat. Da’s het moeilijkste, dat je het niet ziet aankomen. Het is als een vloedgolf die plots op je afkomt. Je bent er nooit op voorbereid en je wordt overspoeld door een deel van jezelf dat je haat. Maar over het algemeen gebeurt het als ik binnen zit op een publieke plaats. Een sociaal leven hebben is dus nogal lastig.

Wat voel je als er een aanval komt?
Ik heb echt de indruk dat ik doodga, zelfs al weet ik dat het niet waar is. Mijn hart klopt keihard, het voelt alsof er een gewicht van 100 kilo op mijn borstkas ligt en mijn botten barsten. Mijn keel zit zodanig dicht dat het lijkt alsof iemand mij wurgt en ik kan niet meer ademen. Mijn hoofd draait, mijn hersenen psychen aan 200 per uur, mijn maag balt samen en mijn darmen willen ontsnappen langs elke mogelijke uitweg. Ik heb het gevoel dat er een miljard naalden in mijn huid prikken, maar tegelijkertijd voel ik mijn ledematen niet meer.

Is het fysiek zichtbaar als je een aanval hebt?
Als ik mijn aanval kan beheersen, wat meestal het geval is, gezien ik de hele tijd het openbaar vervoer op moet, dan zie je het niet. Ik ben kalm, ik lijk uitwendig alvast niet over mijn toeren te zijn, maar binnenin is het complete paniek. Ik denk dat het voor veel mensen ook de reden is waarom ze denken dat het niet zo erg is en dat ik komedie speel. Maar het is me al overkomen dat ik het niet kan controleren en dat ik in een kutsituatie terechtkom en denk dat mensen mij zien als een zottin. Die perceptie van hoe anderen over mij denken en hoe ze mij zien, speelt enorm.

Heb je de indruk dat de mensen die dicht bij jou staan niet begrijpen wat je doormaakt?
Soms wel, ja. Ik denk dat het voor hen niet evident is om dag in dag uit te leven met iemand als ik. Maar het moeilijkste is dat mensen rondom mij niet opmerken hoeveel moeite ik elke dag doe. Als je dan met een mega schuldgevoel opgezadeld wordt omdat iemand je doorsteekt dat je op een of andere avond niet bent afgekomen, dan doet dat pijn. Ik heb wel een paar geniale mensen rond mij die op de hoogte zijn van mijn angsten en mij enorm helpen.

Maakt die angst dat je kansen misloopt?
Dat is voor mij het grootste probleem. Je wil niet weten hoeveel keer ik plannen last minute heb geannuleerd omdat ik een aanval kreeg net voor ik er heen moest. En dan bekom je van je aanval en gaat het wat beter, en zit je gelijk een vod, kapot, in je kamer en denk je ‘ik had moeten gaan’. Maar dan is het te laat.

Neem je medicatie om de symptomen in te perken?
Ik heb nooit medicatie genomen, maar op een bepaald moment rookte ik wel veel joints. Het nam de stress weg en gaf mij even de tijd om mijn problemen te vergeten. Maar op een dag is het effect van de wiet beginnen keren. Mijn angst werd groter en ik kreeg er op de duur aanvallen van. Dus heb ik besloten om ermee te stoppen, al vind ik het jammer, want ik hield wel van het gevoel dat ik ervan kreeg.

Heb je depressieve periodes gehad in je leven?
Ja, zeker. Ik heb erg sombere en moeilijke periodes gehad. Soms zijn die een rechtstreeks gevolg van mijn angstaanvallen, soms niet.

Hoe probeer je je momenteel te redden?
Ik ben de laatste tijd hard aan mezelf aan het werken. Mijn dagelijkse leven is onlangs veranderd. Het was in begin niet makkelijk, maar nu denk ik dat het beter is zo. De laatste tijd heb ik een pak minder aanvallen, wat super is. Dat maakt het mogelijk om dingen te doen, uit te gaan, mensen te zien enz. Ik ga naar een therapeut die me helpt om crisissituaties beter aan te pakken en die met hypnose werkt. Hypnose heeft altijd goed gewerkt voor mij, het is een beetje magie voor wie met fobieën of angsten te maken heeft. Ik weet dat ik nog een lange weg af te leggen heb en dat mijn angstprobleem waarschijnlijk nooit helemaal weggaat. Maar het doel is om de situatie onder controle te hebben en me niet meer te laten gijzelen door mijn demonen.